5 revoluties door Steve Jobs

Design boven specs

Waar de it-industrie en computergebruikers lange tijd nat zijn gegaan op de technologie, heeft Apple de omslag naar design bewerkstelligd. Niet de allernieuwste Intel-processor gelijk in een laptop steken, maar een snel-genoeg chip die wat goedkoper of zuiniger is. Niet een overkill aan grafische kaartkracht, maar genoeg beeldvermogen voor surfen en dat dan bijna een werkdag lang. En dat dan in een fraai vormgegeven uiterlijk, waardoor de computer de woonkamer in mag.

De allereerste Macintosh-computer was (voor die tijd) al een pareltje van design, de latere iMacs, iBooks en MacBooks eveneens, en de iPod, iPhone en iPad helemaal. Het hoge design-gehalte daarvan staat buiten kijf, ook voor bijvoorbeeld de presentatie en verpakking ervan. In de tijd van de PowerMacs werd Apple er al van beschuldigd achter te lopen qua technologie, terwijl het zelf schamperend snelheidsvergelijkingen trok met Intel.

Toegegeven, design is niet zaligmakend, wat Apple's commercieel geflopte G4 Cube bewijst. Maar kijk nu eens naar bijvoorbeeld de 'netbook 2.0', door de marketing van Intel UltraBook gedoopt en door de rest van de wereld gewoon MacBook Air-kloon genoemd. De goedkope netbook, waar Steve al zijn neus voor ophaalde, is niet meer. Zijn opvolger is van gelijk prijsniveau als de MacBook Air, van het als duur te boek staande Apple. Design wint, dankzij Steve.

Ommuurde tuin

Een nog lopende omwenteling dankzij Steve Jobs is de overgang naar het model van de App Store. Apple heeft dat succesvol gedaan voor de iPhone, toen voor de iPod Touch en iPad, en inmiddels ook voor de Mac. Concurrenten proberen dat voorbeeld te volgen, voor hun eigen platformen of eigen apparaten op andermans platform. De app stores schieten als paddenstoelen uit de grond, maar kunnen het succes van Apple nog niet evenaren. Microsoft doet voor Windows 8 ook mee, voor tablets én pc's.

Belangrijker dan de vorm van zo'n online-applicatiewinkel is de invulling ervan. Ook daar is Apple het lichtende voorbeeld: een app store is anno nu steeds meer een beveiligde, dichtgetimmerde omgeving waar niet zomaar alles en iedereen zijn waren in mag aanbieden. Apps, en ook content, worden daar aangeboden, vervolgens gekeurd en eventueel afgekeurd.

Dit is voor de beveiliging van de eindgebruikers. Dus een ontwikkeling ten goede. Zeker gezien de toenemende dreiging van malware en het voortdurende gebrek aan securitybewustzijn en terughoudendheid bij de gemiddelde gebruiker.

Alleen zitten er ook schaduwkanten aan zo'n 'walled garden'. Niet alleen onveilige apps kunnen worden geweerd, maar ook ongepaste apps of content. Ze zijn ongepast om diverse redenen, waaronder ook het per land of bevolkingsgroep uiteenlopende begrip 'fatsoen'. Daarnaast worden bepaalde vormen van software geweigerd omdat die qua aard en (licentie)voorwaarden conflicteren met de winkelregels. Maar misschien is dat het wel waard: een beetje vrijheid opgeven voor meer bescherming?

Upgrademolen

Een groot probleem met software is dat het niet slijt. Hardware is wel aan slijtage onderhevig, en lijdt aan vertraging; door nieuwe, snellere hardware en door nieuwe, zwaardere software. En die software wordt zwaarder door nieuwe functies, featuritis én patches voor beveiligingsgaten. Eindgebruikers zijn met nieuwe mogelijkheden vaak wel te verleiden tot opnieuw betalen voor software. Maar verleiden is uit, afschrijven is in.

Apple hanteert al jaren het model van support voor de huidige en voorlaatste versie van zijn producten. Dat geldt voor Mac OS X en ook voor iOS. Waarmee een paar jaar oude iPhone effectief veel minder aantrekkelijk is; je mist innovaties en magische mogelijkheden. De supportbeperking betreft niet alleen nieuwe zaken, maar ook onderhoud: het fixen van tekortkomingen. Daarmee is een paar jaar oude iPhone in wezen onveilig.

Maar een gemiddelde gebruiker heeft toch een telecomcontract met een looptijd van twee jaar. Dus kan daarna best bijtekenen voor een nieuw contract, met nieuw toestel, met wat bijbetaling. Apple lijkt hier via het telecommodel een uitweg te hebben gevonden voor het 'slijtagegebrek' van software. Het onderhoud simpelweg stopzetten. Veilig zijn? Meegaan met de upgrademolen. Voor telefoons, tablets en computers. Veel andere ict-leveranciers willen dit maar al te graag ook doen.

Touch raakt alles

Touch-bediening voor computers betaat al jaren, met handcomputerfabrikant Palm als bekende pionier. Maar het is tot voor zo'n vier jaar terug nooit gebruiksvriendelijk - of: bruikbaar - genoeg geweest om massaal aan te slaan. Steve Jobs heeft met de iPhone gezorgd voor de doorbraak van touch, multitouch én dat dan gewoon met je vingers.

Handcomputers waren al passé, maar smartphones en tablets met pennetjes zijn een zeldzaamheid geworden. Hooguit iets voor een enkele nostalgist. Zelfs smartphone-maker RIM, juist beroemd en geroemd om de toetsenbordjes van zijn BlackBerry's, gaat om. Zo ook Microsoft, dat de aloude bekende desktopinterface van Windows afdankt, ten gunste van vingerbediening. De tegeltjes-interface voor touch-bediening in Windows 8 is de default, op tablets én pc's.

Microsoft voert die radicale wijziging door nadat Apple al iOS-elementen heeft toegevoegd aan zijn computerbesturingssysteem Mac OS X. Touch rukt op, dringt overal door. Hoewel Apple dat niet zomaar over zijn kant laat gaan. Het bedrijf heeft vele, vele patenten op touch-technologie en zet die in tegen onder meer Samsung. Touch overal, maar niet zomaar afgekeken van Apple.

iUniformiteit

Dat afkijken is al wel grotendeels gebeurd met de telefoon zelf, of eigenlijk: de smartphone. Mobiele telefoons hadden vroeger een wilde variatie aan uiterlijk en ontwerp: lang of kort, breed of smal, nummertoetsen of qwerty-toetsenbordje, candybar of clamshell. Tegenwoordig lijken smartphones steeds meer op elkaar. Of eigenlijk dus: steeds meer op de iPhone.

Die gelijkenis is ook Apple opgevallen en te veel lijken op de iPhone wordt streng aangepakt. Hetzelfde geldt voor tablets gelijkend op de iPad. Waarvan er ook steeds meer zijn. De tabletuniformiteit is opvallend. Niet alleen qua hardware-ontwerp, maar ook qua interface - tot aan icoontjes en scroll-methodes toe. Het bedrijf van Steve Jobs probeert dit kopieerwerk annex inspiratie nu aan te pakken via de rechtbank.

Volgens sommigen is de iUniformiteit een logisch gevolg van de overgang naar de touch-interface. Net zoals in enige mate het uiterlijk en in grote mate de interface voor 'persoonlijke computers' ooit naar een uniforme standaard zijn gegaan. Die grafische interface is trouwens een al gewoon geworden revolutie van Jobs.

Dankzij hem is de desktop-gui van de Mac er gekomen, voor de massa. Waar Microsoft zijn Windows weer van heeft afgekeken. Maar Steve Jobs én Bill Gates hebben het van onderzoekslab Xerox PARC afgekeken. Ook daarover heeft Apple flinke strijd gevoerd en uiteindelijk verloren, mede doordat het Microsoft al een gui-licentie had verkocht. Of en hoe de huidige bestrijding van afkijken afloopt, is nog niet duidelijk. Steve zal dat zelf niet meer meemaken.