Audio- en videobestanden converteren
Stel: je hebt een video- of audiobestand dat je op je pc, via je mediaserver of met de mediaspeler in je netwerk niet kunt afspelen doordat die het formaat niet ondersteunt. Dan kun je overwegen het bestand naar een ander mediaformaat te converteren. Met welke tools kan dat en waarop moet je dan letten?
Tip 01: Alternatieven
Meestal levert het converteren naar een ander mediaformaat enig kwaliteitsverlies in beeld of geluid op. Je voert zo’n conversie dus alleen maar uit als het echt nodig is. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat een update van (de firmware van) je mediaspeler ervoor zorgt dat die alsnog met het aangeboden mediaformaat overweg kan. Gaat het om een softwarematige mediaspeler, bijvoorbeeld op je pc, dan zijn er vaak nog twee uitwegen. Je installeert een andere mediaspeler, zoals de populaire multiplatformspeler VLC Player. Die kan namelijk met nagenoeg alle formaten overweg, door de ingebouwde ondersteuning voor talloze audio- en videocodecs. Het kan ook helpen een ‘codec pack’ te installeren. Zo’n pakket installeert een hele reeks codecs zodat wellicht ook je eigen speler met het formaat overweg kan. Een gratis en betrouwbaar pack voor Windows is K-Lite Codec Pack Basic. Kies Advanced tijdens de installatie om alle mogelijke en vaak geavanceerde opties te zien. Op deze site kun je ook vinden welke mediaformaten dit pakket zoal ondersteunt. Let op dat je niet zomaar ergens een willekeurig codec pack downloadt, want sommige hebben malware aan boord. De bovengenoemde is in elk geval zeker betrouwbaar.
Tip 02: Containers & codecs
Wanneer we het over videobestanden hebben dan moeten we het onderscheid maken tussen containers en codecs. Het begrip container heeft betrekking op het bestandsformaat (extensie), zoals .og (OGG), .mkv (Matroska Video), .avi (AVI), .mpg (MPEG) en .mov (MPEG 4, Apple). Zo’n container bevat de diverse componenten waaruit een video is opgebouwd, zoals de videostroom, soundtracks, ondertitels en allerlei metadata. Het begrip codec staat voor coding/decoding en zorgt er doorgaans voor dat de data gecomprimeerd worden zodat het resulterende videobestand minder schijfruimte of bandbreedte vereist. Zo’n codec zorgt er tevens voor dat de data automatisch weer worden gedecomprimeerd tijdens het afspelen. Er bestaan tal van codecs die allemaal zo hun voor- en nadelen hebben. Dat maakt het er niet makkelijk op om de optimale codec te selecteren. Het kan hierdoor bijvoorbeeld gebeuren dat je mediaspeler wel de container (bestandsformaat of -extensie) ondersteunt, maar over de gebruikte codec(s) struikelt. Creëer je zelf de video dan kan het helpen een andere codec te selecteren. In het andere geval kun je het bestand nog altijd converteren.
Tip 03: Presets
Zowel bij het zelf creëren als bij het converteren van een videobestand kun je moeilijk ontsnappen aan de begrippen container en codec. Wil je je daar niet al te veel in verdiepen, dan kun je het beste een gebruiksvriendelijke conversietool voor inzetten die een flink aantal ‘presets’ oftewel profielen bevat. Dat houdt in dat je een bepaald profiel kiest, bijvoorbeeld ‘Google Nexus 5 MPEG-4’, en dat je je verder niet om allerlei technische details hoeft te bekommeren. Online vind je een vergelijkend overzicht van diverse videoconverters.
Een van de betere gratis converters is Any Video Converter. AVC is beschikbaar voor Windows en macOS en kan naar eigen zeggen met meer dan 200 formaten overweg. Met een paar muisklikken installeer je de software.
Vanuit het hoofdvenster kun je via een uitklapmenu al meteen uit tal van profielen selecteren, netjes gecategoriseerd in rubrieken als Apple, Android, LG, Microsoft, TV Devices, HTML5 Embed Video en ook Audio Files (als je alleen de audio wilt extraheren). Elke rubriek heeft op zijn beurt diverse profielen. Kies je bijvoorbeeld Apple dan kun je uit talrijke iPhone-, iPad-, iPod- en Apple TV-modellen selecteren.
Tip 04: AVC
Zodra je een geschikt profiel hebt aangeduid kun je aan de slag. Je hoeft nu maar een of meerdere videobestanden naar het venster te verslepen of die te importeren via Add Video(s). Vanuit het tabblad Add URL(s) is het bovendien mogelijk online video’s, bijvoorbeeld uit Facebook, Vimeo of YouTube, te downloaden. De geïmporteerde video’s worden op een rijtje gezet en met Convert Now! kun je die in principe al meteen converteren. Wil je de diverse video’s tot één groot videobestand versmelten, zet dan onderaan de knop Join All Files op ON. De standaard uitvoermap lees je af in het rechterpaneel, bij Basic Settings, en kun je van hieruit ook aanpassen.
Erg handig is ook dat je alleen een bepaald fragment uit de video’s kunt halen (clip) om dat te converteren. Daartoe klik je het schaaricoontje rechtsboven zo’n video aan.
Liever geen audio? Dan selecteer je No audio in het uitklapmenu achter het luidsprekericoon en (eigen) ondertitels toevoegen doe je via het uitklapmenu bij het tekstballonnetje. Verder laat het verfborstel-icoon je ook toe diverse effecten los te laten op je video. Zo kun je de video bijknippen (crop), roteren, de helderheid, het contrast en de verzadiging aanpassen of bijvoorbeeld een watermerk of logo op de video plaatsen. Bij Other Effects tref je bovendien nog veel meer speciale effecten aan.
Tip 05: Aanpassingen
Je kunt weliswaar vertrekken van een bestaand basisprofiel, maar je hoeft niet noodzakelijk alle instellingen zonder meer over te nemen. Immers, afhankelijk van het gekozen profiel kun je zaken als video- en audiocodecs en bitrate aanpassen (het aantal bits dat per seconde wordt verwerkt). Dat doe je in het rechterpaneel in de rubrieken Video en Audio.
Het spreekt vanzelf dat de bestandsgrootte – en doorgaans ook de kwaliteit – samenhangt met de gekozen codec en bitrate. We hebben echter wel ondervonden dat AVC de video- en audio-opties niet altijd automatisch aanpast wanneer je een ander profiel kiest: de tool even herstarten lost dit op.
Overigens zijn er nog wel een aantal andere instellingen die je kunt aanpassen via het tandwielpictogram, rechtsboven. Houd er rekening mee dat die dan wel voor alle volgende conversie-operaties gelden, tot je die weer aanpast.
Tip 06: HandBrake
Neem je als gevorderde gebruiker het heft graag wat meer in handen dan kijk je beter uit naar een conversietool als HandBrake. Die werkt weliswaar ook met een hele reeks profielen (open het uitklapmenu bij Presets en selecteer een van de zes rubrieken, waaronder Device, General en Web), maar je krijgt meteen ook de gelegenheid een indrukwekkend aantal technische aspecten van de conversie bij te sturen. Wat containers betreft is de keuze beperkt (mp4 of mkv), maar er zijn wel talrijke opties voor de gebruikte video- en audiocodecs, die je op de gelijknamige tabbladen kunt instellen. Verder tref je hier nog tabbladen aan voor Dimensions, Filters, Subtitles en Chapters, waar je eveneens heel wat instellingen kunt aanpassen. De handleiding bij Handbrake is jammer genoeg niet zo uitgebreid. Wil je meer achtergrondinformatie over bepaalde parameters en instellingen dan zit er wellicht weinig anders op dan die te googelen.
Tip 07: Opdrachtregel
HandBrake biedt weliswaar een overzichtelijke grafische interface maar diehard video-liefhebbers regelen alle aspecten van zo’n conversie wellicht liever vanaf de opdrachtregel; met enige handigheid kun je langs deze weg ook conversies in batch uitvoeren. Daarvoor heb je de opdrachtregelvariant van HandBrake nodig, te downloaden op bovengenoemde website en beschikbaar voor Windows, macOS en Linux. Via het commando handbrakecli --help krijg je een overzicht van de parameters.
Wellicht de krachtigste tool voor multimediaconversies is echter FFMPEG, te vinden en beschikbaar voor Windows, macOS en Linux. In zijn eenvoudigste vorm kan zo’n commando er als volgt uitzien: ffmpeg -i invoer.mp4 uitvoer.webm. Let wel, een commando als ffmpeg -i invoer.mp4 uitvoer.mkv zou wellicht in een bestand met dezelfde codecs als invoer.mp4 resulteren, aangezien mkv-containers ontworpen zijn om met zowat elke videostroom overweg te kunnen.
Tip 08: Ffmpeg-parameters
Wil je andere codecs, dan moet je dat zelf aangeven met de parameters -c:v (video) en -c:a (audio), bijvoorbeeld als volgt (met als resultaat een mkv-bestand met een VP9-videostroom en een Vorbis-audiostroom):
ffmpeg -i invoer.mp4 -c:v vp9 -c:a libvorbis uitvoer.mkv
Je kunt bijvoorbeeld ook alleen de audiostroom aanpassen en dezelfde videostroom aanhouden:
ffmpeg -i invoer.webm -c:v copy -c:a flac uitvoer.mkv
Of je wijzigt alleen de container met behoud van de codecs:
ffmpeg -i invoer.webm -c:av uitvoer.mkv
Met andere parameters beïnvloed je de kwaliteit (bitrate van 1 Mb/s en framerate van 30 fps):
ffmpeg -i invoer.webm -c:a copy -c:v vp9 -b:v 1M -r 30 uitvoer.mkv
Er zijn nog talloze andere parameters mogelijk, bijvoorbeeld om de video in te korten, om de audio te extraheren, enzovoort. Houd er wel rekening mee dat sommige conversies flink wat tijd in beslag kunnen nemen.
Ook handig om weten: met de opdrachtregeltool Youtube-dl download je YouTube-video’s en bewaar je die lokaal met het commando youtube-dl <youtube-videourl>. Via youtube-dll --help of op Github krijg je een overzicht van de mogelijke parameters.
Tip 09: Audiobestanden
Heb je een aantal cd’s liggen die je graag in de oorspronkelijke kwaliteit op je pc wil bewaren dan kies je voor een ‘lossless’ audioconversie, zoals wav (circa 10 MB per minuut). Dat is mogelijk met een gratis tool als Exact Audio Copy.
Er zijn overigens ook lossless formaten zoals flac en wma lossless die de bestandsgrootte in vergelijking met wav bijna halveren (circa 6 MB per minuut) maar toch een bit-precieze reproductie van de originele cd-kwaliteit toelaten.
Moet het toch compacter kies dan voor een ‘lossy’ format zoals mp3, wma, aac en ogg vorbis. De resulterende kwaliteit hangt echter ook sterk samen met de gekozen bitrate. Het verschil in kwaliteit tussen het origineel en een mp3 met een variabele bitrate van 320 Kbps, of een aac of Ogg Vorbis met 192 Kbps bijvoorbeeld zal alleen merkbaar zijn voor een (zeer) geoefend oor.
Dergelijke conversies kun je weliswaar uitvoeren met de eerder vermelde tools zoals AVC, HandBrake en ffmpeg, maar er zijn ook specifieke audioprogramma’s. Een prima en gebruiksvriendelijke tool is Freemake Audio Converter, maar de gratis versie beperkt je helaas tot audiobestanden van drie minuten. Eveneens gratis is de opensource-tool Fre:ac.
