Van back-ups tot kloon met Macrium Reflect
Een virus, een hack, een stroomakkefietje, een ondoordachte handeling. Er zijn genoeg oorzaken die een systeem op de knieën krijgen. Daarom is het slim om een volledige systeemback-up te hebben. Dat realiseer je met het gratis Macrium Reflect. Met deze tool kun je trouwens ook een volledige schijf klonen. Dubbel zo veilig en bovendien heel makkelijk.
Macrium Reflect gaat al best wat jaren mee en is die tijd mooi doorontwikkeld tot een veelzijdig en stabiel product. De nieuwste versie is Macrium Reflect 8, vermoedelijk is de definitieve versie op dit moment beschikbaar. Op www.macrium.com/reflectfree zie je de precieze verschillen tussen de gratis editie en de commerciële varianten, waarvan de goedkoopste Macrium Reflect Home is (ongeveer 63 euro). Je kunt voor dertig dagen een gratis proefversie van deze Home-editie downloaden. Uit de vergelijkende tabel onthouden we vooral dat de gratis editie geen incrementele back-ups ondersteunt (wel differentiële) en dat je er geen afzonderlijke mappen of bestanden mee kunt back-uppen.
We geven je nog mee dat je op www.tiny.cc/macrhand terechtkunt voor een lijvige handleiding (meer dan vijfhonderd pagina’s). Die is bedoeld voor versie 7.2, maar ongetwijfeld volgt binnenkort een bijgewerkte uitgave voor versie 8.
Installatie
Vermoedelijk kun je ook versie 8 downloaden vanaf de overzichtspagina op www.macrium.com/reflectfree. Momenteel vind je hier aan de linkerkant de blauwe downloadknop Home Use. Wij gaan aan de slag met de proefversie van Macrium Reflect 8 Home, maar focussen ons wel op functies die ook in de gratis editie beschikbaar zijn.
Met een dubbelklik op het gedownloade exe-bestand start je de installatie. Daarna is het vooral een kwestie van enkele keren op Next en Install drukken.
In de Home-versie krijg je nog de gelegenheid tot extra opties, zoals Install CBT (voor efficiëntere en snellere back-ups), Install Image Guardian (alleen geautoriseerde processen kunnen je back-ups benaderen) en Install viBoot (zie kader). Wij laten al deze opties rustig mee-installeren.
Na de installatie moet je wel even je systeem te herstarten. Mogelijk krijg je bij de eerste opstart een update-venster te zien. Klik in dat geval op Download en op Start, zodat alle recente updates netjes worden geïntegreerd. Standaard start Macrium Reflect op in een light mode, maar via het menu Other Tasks / Change Theme kun je het thema altijd aanpassen.
Bootschijf
Je staat natuurlijk te popelen om je eerste back-ups te maken, maar daar wachten we nog heel even mee. We gaan namelijk eerst een reddingsschijf creëren. Mocht Windows er plotseling mee stoppen, dan kun je altijd nog op zo’n live bootmedium terugvallen om Macrium Reflect op te starten en je systeemback-up terug te zetten.
Druk hiervoor op de knop Rescue. Er verschijnt een dialoogvenster met keuzes als Windows Boot Menu, CD/DVD Burner, Removable USB Flash Drive en ISO File.
Kies je voor het eerste, laat dan onderaan Add boot menu geselecteerd en druk op de Build-knop. Daarmee wordt er een ingang voor Macrium Reflect toegevoegd aan het opstartmenu van de Windows-herstelomgeving.
Wij kiezen voor iets minder ingrijpends een gaan voor Removable USB Flash Drive. Je moet die stick - 1 GB volstaat - dan natuurlijk wel eerst even in je systeem pluggen. Laat de overige opties liever ongemoeid en bevestig met Build. Er wordt nu een wim-bestand (Windows IMage) gecreëerd dat vervolgens naar een opstartbare stick wordt omgezet. Controleer zo snel mogelijk of je pc van deze stick wil opstarten, dat is een proces dat wel even kan duren.
Schijfkopie
We beschikken nu over een live bootsysteem en we zijn gerustgesteld. Tijd nu om een schijfkopie (image) te maken van een partitie of van een complete schijf. Open linksboven het tabblad Create Backups voor een overzicht van de aangesloten schijven en partities. Klik op Image selected disks on this computer of kies voor Create an image of the partition(s) required to backup and restore Windows. In het laatste geval kiest Macrium Reflect zelf de schijf en de partitie(s) die nodig zijn om Windows vanaf zo’n back-up te kunnen herstellen. Ga je voor de eerste optie dan moet je in het grafische overzicht dus zelf een vinkje plaatsen bij de gewenste schijven en partities.
Wat je ook kiest, je moet uiteraard ook een doellocatie aanduiden. Klik daarvoor op het mapicoon bij Destination, Folder of kies CD/DVD Burner. Geef een duidelijke Backup File Name. Klik op het {-knopje om allerlei variabelen in je bestandsnaam op te nemen, zoals {BACKUPTYPE}, {PCNAME} en {WDNAME}.
Klik ook even op Advanced Options, linksonder. Hier kun je in diverse rubrieken allerlei extra opties instellen, zoals de compressiegraad (Compression), maximale bestandsgrootte (File Size, handig indien je de back-upbestanden wil opsplitsen), wachtwoord en encryptie (Password), en afsluitmodus (Shutdown, om je pc na de back-upsessie af te sluiten). Er is bovendien een tabblad Email waarin je jezelf een mail kunt laten toesturen met de status van de back-upoperatie.
Back-up-planning
Heb je alles naar wens ingesteld? Klik dan op Next, zodat je in het dialoogvenster belandt waarin je de back-up verder kunt (in)plannen. Deze planning draait rond drie belangrijke onderdelen: type, frequentie en retentie. Standaard maak je een volledige back-up van alle data op de betreffende schijf of partitie, maar je kunt ook in het uitklapmenu ook een specifiek sjabloon aanduiden, zoals Grandfather, Father, Son, Differential Backup Set of Intra-Daily Backup Set. Je krijgt hier de nodige feedback bij en zodra je een sjabloon selecteert, lees je meteen de frequentie en de ingestelde tijdstippen af.
Via de knoppen kun je een planning altijd verwijderen, aanpassen en ook zelf toevoegen. In het onderste venster zie je hoelang de diverse back-ups standaard bewaard blijven. Bij Grandfather, Father, Son bijvoorbeeld is dat respectievelijk 26 Weeks (Full), 4 Weeks (Differential) en 14 Days (Incremental).
Via Purge the oldest backup set(s) if less than […] GB kun je het verwijderen van de oudste back-up(s) forceren als je een acuut gebrek aan schijfruimte hebt. Bevestig je keuzes met Next. Ziet alles er goed uit, zet de back-up dan in gang met Finish en met OK. Als je wilt, dan kun je de instellingen eerst nog bewaren in een xml-definitiebestand, zodat je dezelfde operatie naderhand sneller kunt uitvoeren. Open hiervoor Create Backups, Definition Files.
Selectief herstel
Voor een overzicht van eerder gemaakte back-ups open je het tabblad Existing Backups en vervolgens Image. Je krijgt nu een lijst van de gemaakte images te zien, waarbij je via filteropties als Images that contain drive en Backups from Definition snel kunt inzoomen op specifieke images.
Er zijn ook knoppen waarmee je een geselecteerde back-upset kunt verwijderen of waarmee je een nieuwe, gelijkaardige back-up maakt. Bij belangrijke back-ups (welke zijn dat niet) is het goed af en toe de knop Verify in te zetten, zodat je zeker bent dat het back-upbestand nog intact is.
Erg handig is ook dat Macrium Reflect een image aan een virtueel station kan koppelen, zodat je ook afzonderlijke bestanden uit zo’n image kunt terugzetten. Selecteer het gewenste imagebestand en druk op de knop Browse. Plaats een vinkje bij de gewenste partitie en kies een geschikte stationsletter. Zodra je op OK drukt, verschijnt de inhoud in de verkenner en kun je de bestanden benaderen en kopiëren. Via Detach a backup image from Windows Explorer kun je zo’n virtueel station ook altijd weer loskoppelen.
Partitieherstel
Het kan natuurlijk ook gebeuren dat je een hele schijf(partitie) in één keer wilt terugzetten. In dit geval klik je op Restore en versleep in je het grafische overzicht de bronpartitie(s) naar de gewenste doelpartitie(s). Stel, je bronpartitie is kleiner dan de doelpartitie, dan laat Macrium Reflect in principe drie opties toe.
Standaard neemt je (kleinere) partitie alleen het eerste deel van de doelpartitie in en wordt het resterende deel niet-toegewezen ruimte. Dit kun je naderhand ook checken in het Windows Schijfbeheer (druk op Windows-toets+R en voer diskmgmt.msc uit). Klik op Float Right om de partitie naar het laatste deel van de doelpartitie te verschuiven. Of kies voor Fill Space om een kleinere partitie de volledige doelpartitie te laten gebruiken en van het overtollige deel vrije partitieruimte te maken.
Je kunt dit proces trouwens bijsturen wanneer je op Layout klikt: via de schuifknop leg je dan zelf de helemaal zelf de partitiegrens vast. Of je vult de exacte waarden in bij Size, Before en After in de numerieke velden. Klik op OK / Next / Finish en bevestig met Continue.
Virtuele machine
Mappenback-up
Zoals gezegd kun je met de Home-editie van Macrium Reflect ook afzonderlijke mappen back-uppen. Vooral in combinatie met automatische en incrementele back-ups op gezette tijden, kan dit bij dataverlies de ultieme reddingsboei zijn.
Dit is een vrij rechttoe rechtaan proces. Open het tabblad Create Backups en kies Create a File and Folder backup. In de bestandsbrowser plaats je een vinkje bij de map(pen) die je mee in de back-up wilt. Zodra je op OK drukt worden die aan de lijst toegevoegd.
Om niet zomaar alle bestandstypes uit die mappen mee te back-uppen, druk je op Edit Source Folder Filters. Laat hier het vinkje staan bij Include subfolders als je ook onderliggende mappen mee wilt back-uppen. Verder kun je bestandstypes uitsluiten bij Add files to exclude (bijvoorbeeld *.tmp en *.bak) of bepaalde submappen laten negeren (bij Add folders to exclude). Druk op OK, geef een doelmap voor je back-up aan en geef een naam aan het back-upbestand. Druk op Next en leg het type, de frequentie en de retentie van je back-up vast, net als bij het maken van een image. Je vindt de back-up ook weer terug op het tabblad Existing Backups, deze keer wel bij File and Folder. De rest van het (herstel)verhaal ken je inmiddels.
Schijfkloon
Je kunt een complete schijf ook rechtstreeks kopiëren naar een andere schijf die je eveneens op je pc hebt aangesloten. Deze tweede schijf mag trouwens ook groter zijn dan de bronschijf en je beslist zelf wat je met de overtollige ruimte wil doen.
Open opnieuw Create Backups en zorg dat het tabblad Local Disks is geopend. Selecteer in het grafische overzicht de schijf die je wilt klonen en klik op Clone this disk. Klik op Select a disk to clone to, zodat die in het Destination-venster verschijnt. Om in één keer de complete schijfinhoud (alle partities) te klonen klik je op Copy Partitions.
Je hebt nu twee mogelijkheden: of je behoudt de partitiegroottes (Exact Partition Offset and Length) of je laat die automatisch en proportioneel aanpassen aan de nieuwe schijfruimte (Shrink or extend to fill the target disk). Is de doelschijf groter en kies je de eerste optie, dan blijft er nog niet-toegewezen ruimte over. Die kun je eventueel handmatig aanpassen via de Layout-knop, nadat je eerst de laatste partitie hebt geselecteerd.
Wanneer je op Next drukt, krijg je nog de gelegenheid de kloonoperatie in te plannen om die op gezette tijden automatisch opnieuw te laten uitvoeren. Druk nogmaals op Next en op Finish. Geef eventueel een back-up-definitiebestand op en druk op OK en op Continue om de kloonoperatie te starten. Besef wel dat alle originele data op de doelschijf hierdoor verloren gaan.
Anti-ransomware
