Het is u vast wel eens overkomen. De pc doet vreemd: de harde schijf is ‘verdwenen’, het beeldscherm valt steeds uit of er verschijnt zelfs helemaal geen beeld meer. En als de pc het wel doet, loopt hij met grote regelmaat vast. Hoewel er tientallen oorzaken kunnen zijn, bespreken we in deze editie van Opgelost de meest voorkomende. Het doel is het herleiden van het probleem, waardoor de oplossing vanzelf duidelijk wordt.
Dit artikel bestaat uit twee pagina’s:
Pagina 1 (huidige pagina)
- Voeding
- Geheugen
- Algemene tips
- Het probleem herleiden
- Softwarematig probleem uitsluiten
- Harde schijf
- Processor
- Grafische kaart
- Andere oorzaak
Voeding
Wanneer de computer helemaal niets meer doet en er ook geen enkel lampje gaat branden, is de voeding waarschijnlijk het probleem. Een voeding heeft niet het eeuwige leven en gaat meestal slechts een aantal jaren mee. Hij kan slecht tegen hitte en stof en is gevoelig voor schommelingen in het stroomnet al zijn de meeste nieuwe modellen daar goed tegen bestand. Een voeding kan ook defect raken door blikseminslag. Gelukkig is een voeding zeer betaalbaar en eenvoudig te vervangen.
Geheugen
Waarneer uw systeem met grote regelmaat vastloopt, kan dit te maken hebben met het geheugen. Misschien worden er verschillende modules door elkaar gebruikt, die niet helemaal lekker samenwerken. Wellicht werken de chips op de modules niet meer stabiel, al dan niet als gevolg van slijtage of warmte. Wanneer er meerdere modules zijn geplaatst, kunt u proberen om het aantal te halveren om te kijken of dat enig verschil maakt. Zo ja, dan werken de ontkoppelde modules niet goed (samen). U kunt het correct functioneren van het geheugen testen via een programma als Memtest86. Dit testprogramma is gratis en kan op een opstartbare cd worden gezet. Als er sprake is van veel fouten, werkt het geheugen niet goed en kunt u beter nieuwe modules kopen..
Algemene tips
Wanneer een pc-onderdeel defect is, is het natuurlijk zaak om uit te vinden om welk onderdeel het precies gaat. Vaak zijn hiervoor bepaalde aanwijzingen te vinden, maar soms is het een kwestie van simpelweg ieder onderdeel langslopen. Het zou daarbij ideaal zijn als u over reserveonderdelen beschikt. Handig zijn in ieder geval een grafische kaart, harde schijf en voeding. Misschien hebt u deze liggen, maar anders kunt u hiervoor een tweede pc gebruiken. Verder is het vaak een kwestie van hardware loskoppelen, de onderdelen één voor één weer aansluiten en tussentijds de pc steeds opstarten om te kijken of hij het weer doet.
Het probleem herleiden
De eerste logische stap is om het probleem te repliceren. Is het volledig spontaan en zonder enige aanleiding ontstaan? Of is er toch iets dat u onlangs hebt gedaan en dat een mogelijke oorzaak zou kunnen zijn? Hebt u bijvoorbeeld nieuwe software geïnstalleerd, de pc verplaatst of nieuwe hardware ingebouwd? Door systematisch alle recent ondernomen stappen te onderzoeken, kunt u wellicht de oorzaak van het probleem achterhalen. Soms kan het een minuscuul iets zijn, dat grote gevolgen heeft.
Softwarematig probleem uitsluiten
Voordat u de oorzaak van een probleem aan de hardware toeschrijft, is het handig om softwarematige problemen uit te sluiten. Hebt u onlangs nieuwe programma’s of stuurprogramma’s geïnstalleerd? Zijn er nieuwe Windows-updates toegevoegd? Of hebt u bepaalde instellingen in het configuratiesysteem of de BIOS aangepast? Als het probleem softwarematig is, kunt u het systeem waarschijnlijk via Systeemherstel herstellen (Start-menu / Bureau-accessoires / Systeemwerkset / Systeemherstel). Windows repareren via de installatie-cd of -dvd is ook een optie, evenals het terugzetten van een back-up (indien beschikbaar). Als dit alles niets helpt, is het probleem vrijwel zeker hardwarematig.
Harde schijf
Wanneer de computer wel opstart, maar Windows niet verschijnt (in combinatie met een foutmelding), dan kan de harde schijf de boosdoener zijn. Als er een probleem is met de master bootrecord, repareert u deze door op te starten met een DOS-diskette (en dan de commando’s FDISK /MBR te gebruiken) of via de Windows-cd/dvd (en dan kiezen voor Repareren). Als dit het probleem niet is, controleer dan of de harde schijf wel in de BIOS te vinden is. Misschien staat hij daar niet als opstartschijf ingesteld. Als de schijf niet zichtbaar is onder Windows maar wel lijkt te werken, dan kunt u hem eventueel opsporen via Configuratiescherm / Systeem en onderhoud / Schijfbeheer. In het ergste geval moet u hem opnieuw formatteren. Biedt dat allemaal geen soelaas, dan is er een grote kans dat de harde schijf echt defect is. De gegevens zijn dan niet of nauwelijks leesbaar. Waarschijnlijk is de kop gecrasht, waardoor er niet meer gelezen en geschreven kan worden. Vaak zijn de schijven (platters) ook fysiek beschadigd. Een nieuwe harde schijf is dan de enige oplossing.
Processor
Ook de processor kan de oorzaak zijn. Een processor die te warm wordt, resulteert in een onstabiel besturingssysteem dat regelmatig vastloopt. Controleer eventueel in de BIOS of met de bij het moederbord meegeleverde software hoe warm de processor wordt. Hoe warm hij mag worden verschilt per type. Ook kan het zijn dan de koeler niet goed functioneert doordat de lagers versleten zijn of doordat er veel stof op zit. Controleer ook of hij nog goed vast zit; er mag in principe geen speling zijn. Een nieuwe koeler kan de oplossing zijn, maar het is ook mogelijk dat de processor zelf kapot is. In dat geval werkt de voeding wel en staan er waarschijnlijk ook enkele lampjes aan, maar blijft het beeld zwart. Mogelijk is er bij het opstarten ook een waarschuwingspiep hoorbaar. Om alles uit te sluiten kunt u de processor vervangen.
Grafische kaart
Wanneer het beeld op de monitor soms wegvalt, de kleuren niet correct worden weergegeven of het scherm regelmatig bevriest, kan de grafische kaart defect zijn. Ook wanneer er helemaal geen beeld meer op de monitor verschijnt - maar de computer wel hoorbaar opstart kan dit het probleem zijn. Controleer of de grafische kaart goed in het PCI Express-slot zit en eventuele PEG-stekkers goed zijn aangesloten. Haal hem uit de pc om te kijken of alles er nog goed uit ziet (en om hem stofvrij te maken). Leg even later de pc op z’n kant, plaats de grafische kaart weer terug en sluit een monitor aan om te kijken of hij het weer doet. Zo ja, dan werd de kaart mogelijk te warm en/of werkte de ventilator niet goed. Dat kan het begin van het einde zijn. Wanneer er na het opnieuw monteren van de grafische kaart nog steeds geen beeld is, stijgt de verdenking dat de grafische kaart defect is. U weet dat echt helemaal zeker door tijdelijk een andere grafische kaart te plaatsen, bijvoorbeeld een oud exemplaar of één uit een andere pc. Wanneer deze wel werkt, is de oorspronkelijke grafische kaart defect. Zo niet, dan kan het ook de monitor, de vga/dvi/HDMI-stekker of een ander onderdeel zijn dat problemen geeft.
Andere oorzaak
Er kan natuurlijk ook nog een andere oorzaak zijn, zoals een defect moederbord, slecht functionerende kabels of iets heel anders. Mede omdat een moederbord minder eenvoudig is te vervangen, is dat lastig uit te sluiten. Maar als de rest lijkt te functioneren (bijvoorbeeld in een andere pc), dan zit er niets anders op om dat toch te proberen of de computer elders te laten repareren.