Hoe kan een chiptekort ontstaan?

© PXimport

Hoe kan een chiptekort ontstaan?

Geplaatst: 20 januari 2022 - 07:12

Aangepast: 14 december 2022 - 10:08

Joris Peterse

Het woord ‘chiptekort’ is het laatste jaar veelvuldig in nieuwskoppen verschenen. De gevolgen lijken groot, vooral bij autofabrikanten die noodgedwongen hun productie stilleggen. Er zijn veel meer sectoren die er last van ondervinden. Wat is er aan de hand, en wat zijn de gevolgen voor ons?

Vooral de auto-industrie staat veel in de belangstelling hierbij. Producties worden maandenlang stilgelegd en wordt personeel naar huis gestuurd. Chips zijn immers in veel producten nodig en auto’s beschikken over meer elektronica dan ooit. Een dure strop, want de vraag naar auto’s is hoog nu de economie weer begint te draaien na de pandemie. 

Daar zit mogelijk ook het probleem in. Autofabrikanten mogen achteraan in de rij aansluiten bij de chipfabrikanten, die op maximale capaciteit draaien om aan de vraag te voldoen. Want niet alleen bij autofabrikanten hebben ermee te kampen, ook andere producenten, zoals die van smartphones, consoles en wasmachines (je zou bijna vergeten dat deze ook een behoorlijke verzameling chips aan boord hebben). Eigenlijk heeft de productie van ieder apparaat met chips aan boord productie-uitdagingen door het tekort. En in deze moderne tijden zijn er haast geen producten meer zonder chips.

Er werd verwacht dat de globale vraag naar chips ten tijde van de pandemie zou dalen. Het tegenovergestelde gebeurde. De vraag groeide met vijf procent. Naarmate de economie na de ergste maatregelen weer opkrabbelde, is de vraag alleen nog maar groter.

Elon Musk: “Net als het tekort aan toiletpapier, maar dat op een epische schaal”

-

Waarom juist de auto-industrie?

Een auto associeer je misschien niet erg met chips, maar het zijn intussen rijdende computers met tot 3000 chips aan boord. Het is niet het aantal chips dat de problemen heeft veroorzaakt, maar ook hier is de pandemie debet aan. 

Vanwege de lockdown en het thuiswerken is de vraag naar auto’s enorm gedaald, waardoor de productie werd teruggeschroefd. Anderzijds explodeerde de vraag naar andere elektronica, zoals webcams, laptops, monitors, gameconsoles enzovoort. Dit leidde tot een flinke wachtrij bij chipfabrikanten. Nu de lockdown voorbij is en de vraag naar auto’s weer toeneemt, moeten de autofabrikanten met hun nieuwe orders achteraan in de wachtrij aansluiten. 

Volgens Thorsten Muschal, hoofd van CLEPA (European Association of Automotive Suppliers) is het ergste achter de rug: “Hoewel de crisis nog niet voorbij is, denken we dat de situatie niet verder zal verslechteren. Maar het kan niet worden uitgesloten dat de effecten tot ver in 2022 merkbaar zijn. Deze omstandigheden hebben ook een indirecte impact op leveranciers die geen chips gebruiken voor hun eigen producten, waardoor de hele productielijn hinder ondervindt.”

 

© PXimport

Productietekort

Voor de productie van chips met veel rekenkracht kom je uit bij twee leveranciers: TSMC uit Taiwan en het Zuid-Koreaanse Samsung. TSMC zal wellicht niet bij iedereen een belletje doen rinkelen, toch is het de grootste chipfabrikant ter wereld. Het bedrijf levert chips van onder meer Apple, Qualcomm, Nvidia, MediaTek, Broadcom en AMD. 

De vraag legt TSMC geen windeieren: de omzet het bedrijf groeit per kwartaal met zo’n 17 procent. In het eerste kwartaal van 2021 was dat meer dan 12 miljard euro. Toch stelt TSMC in 2021 boven 100 procent capaciteit te hebben moeten draaien. Om die capaciteit uit te breiden, is er in 2021 30 miljard geïnvesteerd en belooft TSMC in totaal 100 miljard te investeren om dit in drie jaar tijd nog meer op te schalen. Dat zijn ongekende producties en bedragen. Naar verwachting zal TSMC in 2022 aan de vraag kunnen voldoen.

Ook bij Samsung is er een soortgelijk probleem, waarbij het bedrijf niet aan de vraag kan voldoen. Natuurlijk produceert het chips voor eigen producten, van smartphones tot koelkasten. De omzet van de chipdivisie van Samsung is in een jaar tijd met 46 procent gegroeid naar zo’n 6 miljard euro. Maar ook hier groeit de productie uit zijn jasje. 

Namens Samsung schreef Ben Suh aan analisten: “Vanwege het wereldwijde tekort aan halfgeleiders ervaren we ook enkele effecten, vooral rond bepaalde vaste producten en de productie van schermen. We zijn in gesprek met retailers en grote kanalen over leveringsplannen, zodat we de componenten kunnen toewijzen aan de producten met meer urgentie of hogere prioriteit in termen van levering.”

Analisten

In een artikel van AGConnect wijst Glenn O’Donnell van onderzoeksbureau Forrester nog naar een andere achterliggende oorzaak van het chiptekort. De vraag naar chips komt niet alleen voort uit consumentenelektronica, maar ook veel uit bedrijven zelf. O’Donnell stelt: “De pandemie heeft een crisis verergerd die al in de maak was.” Hiermee wijst hij naar de groei van clouddiensten en bijbehorende datacenters, die op grote schaal opgezet worden. 

Door de pandemie werd de druk op cloudaanbieders, zoals Google, Microsoft en Zoom opeens nóg groter. Maar ook bedrijven zelf moesten hun thuiswerkers (naast producten) faciliteren met veilige verbindingen en eigen opslag, wat veel upgrades van de eigen datacenters vereiste. Deze ontwikkeling voerde de productie op voor opslag- en servercomponenten, waar natuurlijk ook chips voor nodig zijn.

Eén van de analisten die met een vergrootglas de chipproductie en chipvraag bestuderen is Gartner. In een analyse van mei 2021 stelde de analist dat het dieptepunt van het chiptekort in het tweede kwartaal van 2021 plaatsvond. In hetzelfde kwartaal een jaar later zou de productie net aan de vraag voldoen, iets wat verder uitbouwt in het derde en vierde kwartaal van dat jaar.

Dat zijn geruststellende analyses, maar wel waar een korrel zout aan te pas moet komen. Dezelfde analisten voorzagen namelijk een krimp van de vraag naar chips vanwege een pandemie, terwijl de vraag juist groeide.

PlayStation 5

Het bekendste voorbeeld van een product dat te lijden heeft onder het chiptekort is de PlayStation 5. Wie op zoek is naar de nieuwste console van Sony moet de grootste moeite doen om er een te kopen of woekerprijzen betalen bij louche doorverkopers. Sinds november 2020 is de PlayStation 5 te koop, precies in de donkerste dagen van de pandemie. Eind 2021 verwachtte Sony in totaal 22 miljoen PlayStation 5 consoles te verkopen. 

Hiermee verkoopt de PlayStation 5 beter dan zijn voorganger. Sony stelt dat de verkopen de verwachtingen hebben overtroffen en hier zit het pijnpunt. Aan die hogere vraag kon niet worden voldaan omdat Sony de productie niet meer kon opschalen. 

Die productie is natuurlijk al ver voor de pandemie gestart. Heeft Sony zijn huiswerk slecht gedaan dat het bedrijf de vraag zo onderschatte? Is de PlayStation 5 niet te vroeg in de verkoop gegaan? Heeft Sony te veel op safe gespeeld met de chipsinkoop en plukt het daar nu de vruchten van? Of had Sony een marketingplan door met schaarste een hype te creëren? Een hype die door het chiptekort vervolgens in het gezicht terugslaat.

Render van een AMD Radeon-chipset op een printplaat.

© PXimport

Risco’s nemen?

Eén van de gevolgen is ook dat fabrikanten weinig speelruimte hebben om de productie op te schalen, wanneer nodig. Er is veel productiecapaciteit, maar het is wel allemaal in gebruik. Dit zorgt ervoor dat je als fabrikant al moeite hebt je productie te starten en niet kunt opschalen wanneer producten onverwachts beter verkopen. En onzekerheid is er altijd in een markt. Wie had een paar jaar geleden gedacht dat de vraag naar webcams zo ongekend zou stijgen door de pandemie? 

Een hete zomer jaagt de vraag naar mobiele airco’s enorm op, maar wanneer het koel blijft, kun je met onverkochte voorraden blijven zitten. Tesla-frontman Elon Musk noemt daarom het chiptekort de grootste uitdaging van de auto-industrie en stelt: “Ik heb nog nooit zoiets gezien. Elk bedrijf is nu aan het bijbestellen uit angst zonder chips te zitten. Net als het tekort aan toiletpapier, maar dan op een epische schaal.”

 

© PXimport

Gevolgen voor ons

Zowel Apple als Samsung heeft gewaarschuwd dat het chiptekort weleens zou kunnen leiden tot lege schappen. Hierbij lijkt Apple iets betere kaarten in handen te hebben, het bedrijf wist aardig bij zijn leverancier te hamsteren in navolging van Huawei, dat vanwege een combinatie van een handelsembargo en productieproblemen al aan het hamsteren was geslagen.

De aloude regel van de economie-les is hierdoor wel van toepassing. De vraag is groot, het aanbod stokt. Dit drijft prijzen op en naar verwachting gaan we dat zien bij elektronica. Lange levertijden en hogere prijzen dan we gewend zijn. Dat is niet positief, maar kan op lange termijn de markt een positieve impuls geven. Onze elektronica, van smartphones tot koptelefoons, is onderhand wegwerpapparatuur geworden. 

Met hogere prijzen en aanbod-uitdagingen valt er voor fabrikanten wellicht wat te winnen op het gebied van duurzaamheid: door repareerbaarheid en update-ondersteuning serieus te nemen. Maar of die lange termijn er komt? Dat lijkt onwaarschijnlijk, de productie wordt in zo’n tempo opgevoerd dat het over een jaar mogelijk weer ‘business as usual’ is.

 

© PXimport

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten
ID.nl logo

ID.nl, onderdeel van Reshift BV, is in 2022 gestart en uitgegroeid tot de meest toonaangevende en complete consumentensite van Nederland. Het doel van ID.nl is om de consument te helpen met alle technologie die hoort bij het dagelijks leven: van smart-health-meters tot e-bikes, van warmtepompen tot zonnepanelen - en alles daar tussenin!

Duidelijk, betrouwbaar en onafhankelijk: ID.nl maakt moeilijke dingen makkelijk.

Contact

ID.nl

Nijverheidsweg 18

2031 CP Haarlem

info@id.nl

Telefoon: 023-5430000