Herken (en voorkom!) online pesten

© PXimport

Herken (en voorkom!) online pesten

Geplaatst: 11 mei 2015 - 12:44

Aangepast: 14 december 2022 - 12:24

Redactie ID.nl

Niemand wordt 'hard' van pesten. Het kan een leven flink verzieken. En door sociale media gaat pesten nu 24 uur per dag door. Maar gelukkig is er wat tegen te doen, als álle ouders alert zijn en met hun kind durven praten over groepsdruk, eenzaamheid en uitsluiting.

Volgens Justine Pardoen, hoofdredacteur van Ouders Online is het een misverstand om te denken dat 'online' en 'offline' twee verschillende werelden zijn. "Groepsdruk, uitsluiting, pesten, het is gedrag dat zowel online als offline gewoon doorgaat." Wel is het zo dat de rollen van dader en slachtoffer diffuser worden. "Dat noemen we het 'revenge of the nerds-effect. Kinderen die op school gepest worden, gebruiken hun vaardigheid met computers om online anderen te pesten of terug te pakken."

Maar wat gebeurt er precies? Wat doen kinderen elkaar online aan? Pardoen: "Groepsdruk is heel belangrijk. Wat vaak gebeurt is dat kinderen in een klas samen een WhatsApp-groep hebben, en dat één van hen opeens een nieuwe groep aanmaakt waar één of meerdere kinderen dan niet voor worden uitgenodigd. Dat soort uitsluiting komt heel hard aan. Ook zie je dat in Facebook-discussies. Er wordt geroddeld, er worden accounts aangemaakt uit naam van het slachtoffer, die dan vervolgens wordt aangesproken op gedrag dat hij of zij helemaal niet heeft gedaan. Ook gebeurt het vaak dat foto's bewerkt worden en op pornosites geplaatst worden, met dan het 06 nummer van het slachtoffer erbij. Je kunt wel zeggen: als je het kunt verzinnen, dan gebeurt het."

 

© PXimport

Op Facebook is een speciale

Digitaal pesten

De Monitor Jongeren en Internet heeft onderzocht hoeveel kinderen en jongeren digitaal pesten en gepest worden. In 2007 maakte 56 procent van de jongeren zich minstens één keer per maand schuldig aan een vorm van online pesten. Hierbij is het begrip online pesten breed opgevat, het loopt uiteen van iemand beledigen, kwetsen, lastigvallen tot iemand volledig negeren. Dit gebeurt bijvoorbeeld op sociale netwerksites en via Twitter of YouTube. Als expliciet aan jongeren gevraagd wordt of ze weleens iemand pesten op internet, zegt 8 procent dit wel eens te doen.

In de Veiligheidsmonitor 2012 heeft het CBS onder meer gegevens verzameld over cyberpesten onder alle leeftijdsgroepen. In 2012 is 10 procent van de jongeren van 15 tot 18 jaar gepest op internet. Laster, roddel en achterklap komen het meest voor, gevolgd door stalken, bedreiging en chantage. Minder dan een op de tien jongeren die met pesten via internet te maken krijgt, maakt hiervan melding bij de politie of een andere instantie.

Bron: Nederlands Jeugd Instituut

 

© PXimport

Dr. Justine Pardoen is hoofdredacteur van

Omstanders

De rol van de groep is heel belangrijk. Doordat de 'omstanders' (offline of online) het 'toestaan', kan pesten plaatsvinden. Pardoen noemt het voorbeeld van een jongen uit Wassenaar. "Deze jongen was Marokkaans en homoseksueel. Hij kwam ook nog eens jong uit de kast en was daardoor heel kwetsbaar. Die jongen pleegde zelfmoord, wat tot heel veel verbijstering leidde. Zijn klasgenoten lieten allemaal heel ontroerende reacties achter op een speciale Facebook-pagina. Zijn ouders snapten er niets van.

De school zei dat er geen sprake was van pesten. Maar door een gesprek met een meisje los van de groep, werd duidelijk dat er wel degelijk wat aan de hand was. Wat bleek nou: die kinderen hadden één op één volgens henzelf goed contact met die jongen. Maar in groepsverband werd hij gepest, uitgesloten en beledigd. De daders hadden niet eens door dat hun groepsgedrag zo veel invloed op het gemoed van het slachtoffer had. Ze zagen niet hoe eenzaam en wanhopig die jongen zich door dat groepsgedrag voelde."

Obsessief

Hoewel pesten niet nieuw is en online pesten in feite een voortzetting is van gedrag op het schoolplein, voegt het wel een nieuwe dynamiek toe. Het zorgt ervoor dat slachtoffers zich nergens meer veilig voelen. Justine Pardoen vertelt: "Dat uit zich door obsessief met internet bezig te zijn. Dus constant de telefoon checken om te lezen wat ze nu weer over je zeggen. Het is voor kinderen in die situatie onmogelijk om dat los te laten. Ze hebben ook niet door dat het voor hen erger wordt door juist de hele tijd te blijven checken. En juist door die obsessie neemt het gevoel van ellende en onveiligheid toe. Ik vergelijk het weleens met kiespijn. Het is constant aanwezig en je gaat steeds met je tong naar die zere plek, waardoor het nog meer pijn doet. Kinderen zijn niet verstandig en zijn niet in staat om afstand te nemen van de situatie."

 

© PXimport

WhatsApp is een populaire chatdienst onder kinderen. Buitensluiten, treiteren en lastigvallen kunnen er helaas ook mee.

Gevolgen

Het idee dat je van pesten 'hard wordt' en dat je 'er maar tegen moet kunnen', is een hardnekkig misverstand. Pardoen: "Pesten leidt tot gedachten aan zelfmoord en ook tot zelfmutilatie: kinderen gaan zichzelf snijden om de emotionele pijn weg te drukken. Dat klinkt misschien als extreem, maar het gebeurt zeer vaak. Wij hadden een tijdje terug contact met een eerstehulpafdeling van een ziekenhuis. De verpleegkundigen merkten dat alle kinderen die daar terecht kwamen na een poging tot zelfdoding, aangaven online gepest te worden. Nu kan ik niet zeggen dat je die observatie tot een feit kunt verheffen, maar dit zijn wat mij betreft duidelijke signalen dat de gevolgen van pesten heel ernstig zijn."

Waarom pesten pesters?

Kinderen die pesten zijn vaak uit op aandacht. Het is voor hen bewijs dat ze sterker zijn dan de ander. Het is ook een manier om op te vallen en 'populair' te zijn. Er zijn ook kinderen die pesten om te voorkomen dat ze gepest worden. Slechts zelden is het een bewuste keuze. Het is een geleidelijk proces, dat ook voort kan komen uit de kwetsbaarheid van de pester zelf. Soms is het een 'roep om hulp' die het gevolg is van een vervelende thuissituatie of zelfs misbruik. Soms is het ook slechts het gevolg van een toch al vijandige groepssituatie op school. Het is belangrijk dat ouders met hun kinderen praten over pesten en pestgedrag van hun kind niet afdoen als 'iets wat erij hoort'. De schade van pesten is vaak zeer groot.

 

© PXimport

De stichting Omgaan met Pesten biedt veel informatie en trainingen.

Vertrouwen

Dat zegt ook Farida de Jager van Trainingsbureau Vindkracht, aanspreekpunt voor online pesten bij de stichting Omgaan met Pesten. Ze geeft de erkende 'Sta Sterk Training' aan slachtoffers van pesten. Daarnaast verzorgt ze de trainingen 'Sta Sterk Op School', waarbij een hele klas in een traject wordt begeleid om pestproblemen op te lossen. "Als pesten niet snel wordt aangepakt, heeft dit effect op het hele verdere leven van slachtoffers.

Pesten leidt tot depressies en gevoel van isolement. Ook op latere leeftijd kan dit leiden tot problemen, zoals het niet aan durven gaan van diepe vriendschappen. Het vertrouwen in andere mensen wordt beschadigd." Volgens de Jager is pesten niet gebonden aan leeftijd of opleidingsniveau. Het belangrijkste is dat kinderen die gepest worden, moeten leren om sterk te reageren op negatief gedrag. Dit is nogal een klus, omdat pesten en gepest worden een zichzelf voedend systeem vormen. Anders gezegd: het gedrag van iemand die wordt gepest, is vaak aanleiding voor nog meer pestgedrag.

 

© PXimport

Cijfers van het Nederlands Jeugd Instituut tonen aan dat (online) pesten helaas vaak voorkomt.

Sta Sterk

De stichting Omgaan met Pesten geeft slachtoffers training in het omgaan met pesten. De groepstraining omvat tien lessen van 60 á 90 minuten. Vooraf vindt een individueel intakegesprek plaats met kind/jongere. Daarnaast worden twee ouderavonden aangeboden. Dit om de ouders te informeren over de training, de werkwijze en de materialen die worden ingezet, zodat zij hun kind nog beter kunnen ondersteunen in het leerproces.

De deelnemers werken onder andere aan uitstraling en lichaamshouding, stemgebruik en woordgebruik, ademhaling, nee zeggen en eigen wil/mening uiten, zeggen waar je last van hebt, positief denken, meedoen en buitensluiten oplossen, omgaan met elkaar en samenwerken, hulp vragen en bieden.

Slachtoffer

Pardoen: "Ik merkte dat met mijn eigen zoon. Die werd op zijn eerste basisschool gepest. Uiteindelijk hebben we besloten hem naar een andere school te sturen. Daar had hij een goede meester die hem hielp om zijn draai te vinden. Het duurde zeker een halfjaar voor mijn zoon zijn slachtoffergevoel kwijt raakte. Al die tijd had hij namelijk het idee dat 'ze' het op hem gemunt hadden. Een ongelukje, iemand die tegen hem aanbotst in de rij, interpreteerde hij als 'o jee, het begint weer'. Volgens Pardoen is het heel belangrijk dat ouders met hun kinderen praten, ook als er niets aan de hand is met hun eigen kind. "Want het zijn de omstanders, zowel op het schoolplein als online, die het pesten mogelijk maken."

Farida's tip: Wordt je zoon, dochter of kennis gepest? Dit zijn de mogelijke symptomen.

- Iemand wordt stiller

- Weinig vrienden of vriendinnen

- Spullen kwijtraken of kapotmaken

- Vaker alleen

- Vaker ziek

- Minderwaardigheidsgevoel

- Weinig zelfvertrouwen en eigenwaarde

- Neerslachtig tot depressief

- Lichamelijke klachten (buikpijn, hoofdpijn, bedplassen, weinig eetlust enz.)

- Dwangmatig gebruik computer en smartphone of juist desinteresse

 

© PXimport

SnapChat is een app waarmee je een foto naar iemand kan sturen die daarna automatisch verdwijnt. Ook dit wordt soms misbruikt door kinderen om klasgenoten te intimideren.

Hoe?

"Ouders vinden het vaak lastig om met hun kinderen over dit onderwerp te praten, vooral als er niets aan de hand lijkt te zijn. En dat terwijl ook kinderen die niet gepest worden maar wel zien dat het gebeurt, onderdeel zijn van het probleem. En dan moet je die omstanders niet meteen tot dader bombarderen. Vaak willen ze best iets doen maar weten ze niet wat, en zijn ze ook zelf bang om slachtoffer te worden. Dat zijn heel begrijpelijke emoties. Stel je kind vragen: gebeurt er weleens iets waarvan je vindt dat het eigenlijk niet zou moeten? Durf je daar wat van te zeggen? Nee? Wat zou je dan kunnen doen? Met wie zou je kunnen praten? Een meester? Een vriend(in)? Door kinderen op die manier zelf te laten meedenken over oplossingen kun je helpen om pestgedrag te stoppen."

Farida's do's en dont's bij pesten

Gepeste:

+ Reageer sterk en zelfverzekerd door: sterke lichaamstaal met assertieve woorden

+ Roep hulp in bij je vrienden, ouders of leerkracht

+ Ga niet terugpesten maar ga naar een vertrouwenspersoon

+ Bewaar/verzamel bewijsmateriaal en ga zo nodig naar de politie

- Word niet boos of verdrietig, dan heeft de pester alleen maar lol

- Blijf er niet alleen mee rondlopen

Ouders:

+ Neem je kind serieus

+ Leg uit waarom sommige kinderen pesten

+ Bedenk samen met je kind een oplossing en ondersteun daarbij

+ Zoek naar een geschikte sociale weerbaarheidstraining

- Zeg niet tegen je kind: 'stel je niet aan'

- Haal je kind niet zomaar van school of vereniging zonder dat je kind heeft geleerd hoe voor zichzelf op te komen

Lijstje met hulpadressen

Meldknop.nl

Pestweb

Vraag het de politie

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten