'Innovatie zit in de kleine dingen'

Dell heeft niet de reputatie aan innovatie te doen, het bedrijf zou niet - of niet genoeg - aan eigen R&D (research and development) doen. Innovatiedirecteur Jim Stikeleather erkent die kritiek in een interview met Computerworld.nl. Sterker nog: hij heeft die zelf ook geuit, onder meer op een CIO-conferentie in 2010. De dienstendivisie van Dell heeft zich te lang blindgestaard op budgetten, bedrijfsprocessen, kostenbesparingen, en synergie behalen voor de huidige activiteiten. “We bewijzen slechts lippendienst aan de toekomst", aldus Stikeleather in zijn presentatie toen.

Meer dan alleen tech

Tegelijkertijd nuanceert hij het R&D-gebrek van Dell. Hij legt uit dat innovatie op meerdere gebieden kan plaatsvinden, en niet per sé hoeft te gebeuren op (alleen) het technische vlak. Dat noemt hij één van de vijf mythes over innovatie, die hij collega-CIO's graag voorhoudt. “Dell heeft juist veel geïnnoveerd in de toeleveringsketen (supply chain), en daarmee de pc naar de massa gebracht."

Bovendien valt er wel wat te relativeren wat betreft bedrijfsbestedingen aan technische innovatie, argumenteert de Dell-topman. HP en IBM besteden elk zo'n 5 procent van hun omzet aan R&D, zegt Stikeleather. Microsoft spendeert ongeveer 15 procent aan R&D, terwijl dat bij Cisco op 14 procent ligt. Bij Apple, die wel de reputatie van innovator heeft, is het maar 4 procent.

“Bij Dell is het minder dan 1 procent." Dell is een zogeheten 'fast follower', geeft Stikeleather grif toe. Innovatie is niet per sé - volgens Stikeleather: niet langer - een kwestie van grootschalige revolutie (mythe 2) die plaatsvindt via speciale, dure onderzoeksprojecten (mythe 3) en dankzij geniale creatieve invallen (mythe 4).

Enige verdediging tegen ondergang

Innovatie zit 'm soms juist in de kleine dingen, maar valt hoe dan ook te vatten in een proces. Én het is een bedrijfsbrede kwestie, die alle activiteiten en werknemers moet doordringen. Want innovatie is geen 'nice to have' (mythe 5), waarschuwt Stikeleather. Het is je enige verdediging tegen het gevaar dat je bedrijfsactiviteit gewoon (een commodity) wordt, je bedrijf dus irrelevant wordt en vervolgens ten onder gaat.

Ook bij Dell moet en gaat het roer om, pleit Stikeleather. Het bedrijfsmodel van snelle volger, die dan efficiënter kan inkopen en leveren, is namelijk niet langer geschikt. “Dat is voor services geen goed business-model; het is niet gericht op de lange termijn", oordeelt hij. Hij wijst er dan ook op dat Dell juist veel overnames heeft gedaan om R&D in handen te krijgen. Zo is Stikeleather zelf in dienst gekomen bij Dell: hij was CTO bij dienstverlener Perot Systems, dat is opgekocht door de computermaker.

Hij verwijst verder naar de acquisitie van bedrijven als EqualLogic, Kace en Compellent. “Dat is allemaal software-R&D. De hardware gaat namelijk naar een services-model." Stikeleather ziet een steeds grotere rol voor serverappliances, taakgerichte machines die het van de software moeten hebben.

Apple Newton versus iPod, iPhone

“Innovatie wordt historisch gezien als een kwestie van technische r&d. Maar techniek veroorzaakt geen veranderingen, dat doen business-modellen. Zie bijvoorbeeld maar de Apple Newton." Die handheld computer (PDA) van lang geleden was zijn tijd ver vooruit, maar is nooit echt aangeslagen. De iPod is dat wel, volgens Stikeleather mede dankzij iTunes en het business-model daarachter. Hetzelfde geldt voor de iPhone, die juist dankzij de apps ervoor een succes is en grote verandering teweeg brengt.

“Dus moet je voor innovatie kijken naar sociale trends, juridische trends, etcetera." De innovatietopman van Dell onderscheidt acht grote thema's. Hij zegt niet aan voorspellingen te doen en het woord 'forecasting' ook bewust te vermijden. “Het is nogal besmet door de recessie", lacht hij. “Ik heb het dus over vooruitkijken: 'foresight'.

Het eerste thema wat grote veranderingen brengt, is de 'consumerization of IT'. Vroeger liepen overheden voorop met de techniek, want die hadden de grote onderzoekslabs en budgetten daarvoor. Vervolgens hebben bedrijven het stokje overgenomen wat technologie en innovatie betreft. Nu is het aan de consument; die loopt rond met de meest geavanceerde technische dingen en wil die gewoon gebruiken, ook op en voor zijn of haar werk.

Niet vragen, maar inschatten

Stikeleather hamert erop dat het voor bedrijven cruciaal is om niet blind in te springen op nieuwe trends, nieuwe technologie of mogelijke innovatie. Rationalisering van de ict-bestedingen is broodnodig. “Spendeer alleen geld aan wat jouw klant waarde oplevert. Óf aan datgene wat jou concurrentievoordeel oplevert." Belangrijk daarbij is om eerst te bepalen wat mensen willen.

Dat staat overigens niet gelijk aan klanten vrágen wat ze willen. Stikeleather haalt de Amerikaanse automaker Henry Ford aan, die ooit zei: “Als ik het publiek had gevraagd wat het wilde, zouden ze gezegd hebben: een sneller paard." Volgens die redenatie opereert ook Apple, onder leiding van CEO Steve Jobs: het bedrijf weet goed in te schatten wat mensen willen.

Cloudtoekomst

Stikeleather stelt dat de rationalisering van ict-middelen leidt naar utility computing, ofwel de cloud. “En dat is een services-model. Ja, er zijn nu nog wel wat juridische hordes om te nemen, bijvoorbeeld regelgeving voor waar data is opgeslagen." Toch zal de cloud volgens hem oprukken, ondanks hordes en tegenslagen. De meerwaarde ervan is simpelweg te groot.

Voor de langere termijn voorziet Stikeleather de vorming - en overleving - van een paar supergrote leveranciers, die zogeheten hyperscale clouds aanbieden. Die worden dan in de markt aangevuld door een reeks niche-clouds, voor specifieke bedrijfssectoren met eigen vereisten, zoals bijvoorbeeld retail (winkelverkoop). Daarnaast staan er dan nog eigen clouds van bedrijven, en 'oem-clouds' van de ene leverancier volledig voor gebruik door een andere partij.

De overgang naar cloud-gebruik heeft in zijn ogen veel overeenkomsten met reguliere outsourcing, wat het door Dell aangekochte Perot Systems al jaren doet. De overwegingen wat wel en niet buitenshuis te laten doen, worden op zakelijke gronden gedaan. Stikeleather verwijst naar de 'veralgemenisering' van ooit cruciale bedrijfstaken als personeelszaken, boekhouding, salarisadministratie en -betaling. Die taken zijn nog altijd gevoelig, maar worden allang door externe bedrijven verzorgd, die dan door schaalgrootte efficiënter en/of goedkoper kunnen zijn.

Kaalslag ict-budgetten

Hij schat in dat huidige ict-budgetten worden opgedeeld. Ongeveer een kwart gaat 'terug' naar individuele afdelingen, die daarvoor dan elk gespecialiseerde kleinschalige SaaS (software as a service) kunnen afnemen. “Dat is deels terug naar de opzet van het pc-era." De personal computer is namelijk ooit opgekomen doordat afdelingen het relatief goedkope apparaat zelf konden aanschaffen en direct gebruiken. Verzoeken indienen bij de centrale beheerdienst van de grote, 'echte' computers was dan niet meer - of niet meer zo vaak - nodig.

Een ander kwart van de huidige ict-budgetten wordt volgens Stikeleather in de toekomst omgewend naar algemene diensten, shared services. Een bedrijf kan die dan zelf draaien of buiten de deur laten verzorgen. Een volgend kwart gaat naar traditionele outsourcing, waarna dus slechts een kwart overblijft voor de resterende eigen ict. “En dát is dan voor datgene wat jouw klanten meerwaarde oplevert. It does matter", verwijst de Dell-CIO naar het spraakmakende boek van Nicholas Carr. “Maar dan wel it voor de unieke dingen."

Risico's uitvogelen

De route naar die toekomst is nog niet helder. De risico's van veel ict-uitbesteding en van cloud-gebruik moeten nog duidelijk worden. “Dat is voor ict nog niet goed uitgevogeld." Voor business processen, zoals personeelszaken of salarisverwerking, al wel. Maar Stikeleather is optimistisch: de ict-risico's worden wel duidelijk, op termijn. Ondertussen zullen de kleinere bedrijven een voorsprong krijgen. Zij 'gaan ervoor' en halen grote bedrijven links en rechts in.

Dit alles brengt ook grote veranderingen met zich mee voor security, voorziet de innovatiedirecteur van Dell. “Op dit moment is security een '0- of 1-kwestie': veilig of onveilig, toegang of geen toegang." In de toekomst is dat niet meer zo duidelijk te scheiden. Informatie komt immers deels buiten de deur te liggen, en dan ook nog eens bij verschillende partijen.

Hij noemt als voorbeeld toegang tot kritieke informatie vanaf consumentenapparaten zoals eigen iPhones. Qua security is dat misschien onwenselijk, maar qua zorgverlening en wat de gebruikers willen, kan het wel nodig zijn. Dus moeten systemen daarvoor worden aangepast: om toegang onder bepaalde omstandigheden, voor bepaalde gebruikers, beveiligd toe te staan. In plaats van simpelweg te weigeren. Want anders ontstaat er wel een alternatief, mogelijk geboden door een nog niet bestaande concurrent. En dan dreigt de ondergang, door gebrek aan innovatie.