5 goede gevolgen van Jobs' vertrek

Ziek kunnen zijn

Triest, maar waar: Steve Jobs is ziek, doodziek. En dat al geruime tijd. Daarvoor is hij al enkele keren (in 2004, 2008 en begin dit jaar weer) op ziekteverlof geweest, waarbij hij lang geleden ook is geopereerd. Nu schrijft hij zelf dat hij nu niet meer kan voldoen aan zijn verplichtingen en de verwachtingen als Apple's ceo. “Helaas, die dag is nu gekomen."

In zijn brief heeft Jobs het over zijn vertrouwen in Apple, dat de beste dagen zelfs nog komen en dat in zijn ogen Tim Cook de logische opvolger is. Jobs wordt voorzitter van de Board of Directors. Volgens de Wall Street Journal blijft hij nog wel betrokken bij productinnovatie en de toekomstige strategie van 'zijn' bedrijf.

Hij wil een actieve voorzitter zijn, in plaats van alleen maar een stoel bekleden in een toezichthoudende raad. Pluspunt aan zijn terugtreden als ceo is dat hij daardoor de keuze heeft; om actief achter de schermen te zijn of rustig aan te doen. Afhankelijk van wat zijn gezondheid hem toestaat.

Klap verzachten

Hard, maar waar: (stapsgewijs) terugtreden is beter voor Apple dan doorgaan tot het einde. De klap voor het bedrijf zou flink harder zijn als Jobs plots wegvalt. Ondanks de ongetwijfeld zorgvuldig opgestelde, topgeheime opvolgingsplannen. Beter is het om de rol van de topman te verkleinen - echt of slechts formeel.

Mocht Jobs iets overkomen waardoor hij niet of niet goed meer kan werken, dan is de impact kleiner. Kijk maar naar de ophef en schrik die er nu al is, nu hij slechts terugtreedt. Gepland terugtreedt. Een mogelijkheid die hij zelf in 2009 al heeft aangestipt, in voorzichtige bewoordingen. Terwijl hij daarvoor én erna nog op ziekteverlof is geweest.

Het is dus allang bekend dat de Apple-leider problemen heeft met zijn gezondheid. Toch staat de wereld op zijn kop doordat hij aftreedt als ceo. Positievelingen interpreteren zijn nieuwe rol als bestuursvoorzitter met betrokkenheid bij productinnovatie als formalisering van zijn werk de afgelopen tijd. Negatievelingen zien een duidelijke terugtocht. In beide gevallen is de klap kleiner als Jobs er echt mee ophoudt. Hoe lang dat ook nog moge duren.

Keuze voor consument

Een verzwakt of onzeker Apple betekent kansen voor de concurrentie. Dat op zijn beurt betekent meer keuze voor de consument. Of überhaupt keuze voor de consument. De tabletmarkt komt effectief neer op de iPad-markt; de concurrenten lopen enorm achter. En Apple doet flink zijn best om eventuele bedreigende tablets op alle mogelijke manieren te bestrijden.

De smartphonemarkt kent weliswaar concurrentie, maar een stuk minder dan vroeger. Android lijkt momenteel de enige die kan opboksen tegen iOS - wat dienst doet op de iPhone én de iPad. Andere platformen zijn weggevallen of hebben nu een Calimero-rol.

Een markt die wordt gedomineerd door een grote, machtige speler is niet echt goed. De klant heeft dan geen keuze, moet zich van alles maar laten welgevallen. Bevalt het je niet? Dan ga je maar weg. Alleen dan niet naar de concurrent, want die is er nagenoeg niet of wordt nauwelijks als valide alternatief gezien. Een situatie die Apple maar al te goed kent, maar dan vanaf de andere kant van de scheidslijn.

Leegloop stremmen

Een dictator duldt weinig andere 'alpha males' om zich heen. Maar een goede leider wil ook niet omringd worden door ja-knikkers. Tegelijkertijd wil goed managementtalent niet eeuwig de tweede viool blijven spelen. Of dat doen onder een control freak. Dus is er altijd de dreiging dat toptalent overstapt, om elders meer macht te krijgen, om daar de leiding in handen te nemen.

De nu benoemde ceo Tim Cook is volgens geruchten eerder al benaderd over de ceo-rol bij HP. Daar is de Apple-topman niet op ingegaan. Andere Apple-topmensen zijn al wel opgestapt, naar andere bedrijven. Naast de mindere goden binnen de Apple-leiding zijn dat ook enkele mensen hoog in de boom.

Zoals topman Ron Johnson, verantwoordelijk voor Apple's winkelstrategie. Nee, niet voor de Music Store en de App Stores (voor iOS en voor Mac OS X), maar voor de winkels in de fysieke wereld. Waar de Apple-helpdeskers klaarstaan voor klanten en waar gratis WiFi is om OS X Lion te downloaden.

Johnson is in juni dit jaar overgestapt naar warenhuisketen J.C. Penney, om daar ceo te worden. Een woordvoerster van dat bedrijf heeft verklapt dat Apple's winkeltopman enkele jaren geleden al is benaderd, maar dat hij het aanbod toen heeft afgeslagen. Johnson zat in de bovenste regionen van Apple: in het rijtje getrouwen van Jobs waar ook topdesigner Jonathan Ive toe behoort. Ive, die volgens geruchten in februari dit jaar terug naar zijn geboorteland Engeland wil.

De beroemde ontwerper van onder meer de iMac, PowerBook, MacBook, MacBook Air, iPod, iPhone en iPad werkt vandaag nog altijd bij Apple. Dat geldt niet voor het softwarehoofd van het bedrijf: de 'vader van Mac OS X' is in maart dit jaar weggegaan na 22 jaar samenwerken met Jobs. Die twee werkten al met elkaar bij NeXT, dus vóór Jobs' terugkeer naar Apple in 1997.

Naast die grote toppers zijn er ook mindere goden van het Apple-pantheon opgestapt. Zie hoofdjurist Richard Lutton, verantwoordelijk voor intellectueel eigendom, zoals patenten. Zie de opgestapte iAd-baas Andy Miller, die direct aan Jobs rapporteerde. Zie marketing- en reclametopvrouw Allison Johnson, die ook direct aan Jobs rapporteerde en die wegging om een eigen pr-bureau te beginnen.

Dan zijn er nog twee belangrijke topmensen weggegaan bij Apple, alleen vallen die buiten bovenstaande 'leegloop'. Zij hebben namelijk gefaald. Applicatie-marketinghoofd Rob Schoeben, die met MobileMe Jobs heeft teleurgesteld. Die geflopte clouddiensten worden september aanstaande herboren, onder nieuwe naam (iCloud) en nieuwe leiding. De andere 'teleursteller' is de eerder bij IBM weggekaapte topman die verantwoordelijk was voor de iPhone 4 en die kort na 'antennagate' wegging.

Vriendelijker Apple

Een Apple zonder Steve Jobs, máár met zijn 'geniale denken' ingebed in het bedrijfs-DNA kan een beter Apple zijn. Sommige analisten menen dat Jobs' essentie als het ware is overgeheveld naar zijn bedrijf. Gecombineerd met de eigenschappen van de overige managers, onder leiding van de nieuwe ceo Tim Cook, kan dat een krachtiger Apple opleveren.

De succesvolle Jobs heeft namelijk veel talenten, maar compromissen of zelfs maar deals sluiten zit daar niet bij. Apple heeft onder zijn leiding de laatste jaren dan ook trekjes gekregen van het bedrijf dat ooit de grote, slechte aartsvijand was: Microsoft.

Jobs' opvolger staat in opvallend contrast met hem. De nu aangetreden ceo Tim Cook staat te boek als zijn tegenpool: voorzichtiger, stil en wat verlegen overkomend. Maar ook slim, een workaholic en volledig toegewijd aan Apple. Benieuwd wat een Apple met de 'best of both worlds' gaat brengen!

Bonus: einde afgoderij

De Volkskrant blogt nogal stellig: 'Apple-fanboys verliezen hun messias'. Zo ver gaat Webwereld niet, maar met de loskoppeling van Apple en Steve Jobs komt er zeer waarschijnlijk wel een eind aan de verafgoding van de ceo.

Tim Cook is weliswaar een goede topmanager en volgens de Apple-leiding - dus ook Jobs zelf - de beste vervanging voor de terugtredende leider. Maar Cook heeft totnogtoe geen enkel blijk gegeven van het charisma, laat staan de zelfovertuigde meningventilatie van Jobs. Dat wil niet zeggen dat de nieuwe Apple-ceo geen krachtige leider is die respect afdwingt, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat dat de mythische proporties van Steve Jobs zal aannemen.