Windows 8 krijgt voor touch-schermen en tablets een grafische interface die is afgekeken van Windows Phone 7. De aankomende nieuwe versie van Microsofts voornaamste besturingssysteem krijgt nog wat meer mee van het net nieuwe smartphonebesturingssysteem.

Niet compatibel

Windows-applicaties draaien straks niet op de ARM-uitvoering van Windows 8, maar wel op de gewone variant voor pc’s. Windows is dus niet helemaal compatibel met Windows. Microsoft gaat namelijk geen voorziening inbouwen in de ARM-variant om de grote hoeveelheid bestaande pc-applicaties te draaien.

Volgens Windows-president Steven Sinofsky “blijkt dat technisch heel complex te zijn”. Ja, dat is inderdaad zo. Het is net zo complex als virtualisatie, waarbij je het ene besturingssysteem onzichtbaar inbouwt in het andere. Dat heeft Apple lang geleden al gedaan voor het compleet andere (incompatibele) Mac OS X, wat het voorgaande Mac OS in zich droeg.

En zo’n emulatielaag kan ook voor andere processorarchitecturen, zoals Apple heeft gedaan met Rosetta toen het overging naar Intel-processors. Oh, en wat Microsoft al jaren in huis heeft met het overgenomen VirtualPC. Die virtualisatiesoftware is ooit begonnen als pakket om Windows-voor-Intel te draaien op Mac OS, dat alleen op PowerPC-chips werkte.

Natuurlijk, dit soort emuleren kost prestatieniveau en daarmee ook batterijduur. Wat op een tablet ongewenst is en door velen als een WTF?! aangemerkt zou worden. Toch gooit Microsoft hiermee een oud en veelgebruikt voordeel overboord. Het rijke ecosysteem aan pc-applicaties is straks niet van toepassing op Windows-tablets.

Goed, wel op tablets met x86-processors die dan de gewone pc-uitvoering van Windows 8 draaien. Maar of er daarvan veel gaan komen? Die ene eerste, die Microsoft-ceo Steve Ballmer begin 2010 trots liet zien, is nog altijd niet algemeen verkrijgbaar. Die HP Slate is onthuld vóór de komst van de iPad1. Sterker nog: op de Slate-promopagina schittert prominent een link naar de Touchpad, die HP’s eigen webOS draait (op ARM-chips trouwens).

‘Native’ html5

Het nieuwe, universele applicatieplatform voor Windows is html5, maar dan wel verankerd aan Internet Explorer 10 dat op zijn beurt is verklonken met Windows zelf. Vanuit Microsoft bezien een logische evolutie van het ooit-integreren van de webbrowser met het besturingssysteem. Alleen legt het developers en applicatiegebruikers wel vast aan die ene browser op dat ene besturingssysteem.

Bijkomend probleem is dat html5 nog in de kinderschoenen staat. Er is nog lang geen standaard, nog weinig kennis en ervaring ermee, en dus nog niet heel veel aan software te verwachten. Zeker niet als je het vergelijkt met de rijke verzameling aan Windows-compatibele pc-applicaties, wat altijd juist de aantrekkingskracht van het DOS- en later Windows-platform is geweest. (Op een officiële Windows XP-preview heeft Microsoft ooit trots oude DOS-programma’s laten draaien.)

Doordat html5 nog jong is, kan Microsoft mogelijk wegkomen met een eigen html5, gekoppeld aan IE10 en Windows. Pardon: geoptimaliseerd voor. Maar welke developer gaat er kiezen voor een specifieke html5-variant op een platform dat niet groot of marktdominant is?

Gebeurt de meeste html5-ontwikkeling nu voor de iPad? Of voor de iPad én dan een platform als Androids webbrowser, Chrome (OS) en Firefox, ofwel: niet te browserspecifiek? Windows 8 moet voor apps eerst doorbreken. Kip en ei. Hoewel geld dat kan oplossen.

Manusje voor alles

Windows 8 moet alles zijn voor iedereen, op bijna elk apparaat. Goed, niet voor de smartphone, maar verder wil Microsoft alles bestrijken wat een processor (x86 of ARM) maar in zich heeft. De desktop, laptop, touch-pc, tablet, netbook of ultrabook, en om het rijtje nog wat langer te maken vast ook de MID (mobile internet device), UMPC (ultra-mobile pc) en slate.

Microsoft legt de lat zelf ook gelijk hoog: “Windows 95 veranderde de pc, Windows 8 verandert alles”. Dat is vast marketingpraat? Nou, Windows 8 wordt nu gemaakt voor zowel ‘traditionele’ computers (desktop en laptops) als voor nieuwe, populaire vormen en maten. Probleem is dat dat een set variabelen en beperkingen met zich meebrengt. Voor zowel de interface als voor het onderliggende systeem zelf.

Kijk maar naar netbooks. Dat zijn lichte varianten van notebooks, maar door het kleinere scherm, lagere resolutie, en minder paardenkrachten vereisen ze aanpassingen. Anders zijn ze minder bruikbaar, voor gebruikers en software-ontwikkelaars. Daarom zijn er ook nauwelijks netbooks verschenen met Vista, een Windows-versie die toch echt was ontworpen voor de pc - en dan liefst een krachtige, nieuwe.

Rijkelijk laat

Windows 8 komt ook rijkelijk laat om de hoek kijken. Nee, Webwereld weet ook nog niet met zekerheid wanneer de volgende Windows-versie uitkomt. Dat weten zelfs Microsoft zelf en ceo Steve Ballmer niet echt. Het zou wel eens midden 2012 kunnen zijn, of eind 2012, of pas daarna.

Terwijl de iPad2 alweer even uit is, en Apple aanstaande maandag de vijfde versie van iOS onthuld. Toegegeven, die nieuwe software is nog niet af en het is onbekend wanneer het echt uitkomt. Maar zullen we wedden dat het vóór begin 2012 is?

Goed, daarbij gaat het alleen over de tabletmarkt, die groot en groeiende is, maar ook flink gehypt. Voor gewone computers is Windows 8 helemaal niet zo laat. Toch? Windows 7 is nog jong. Alleen presenteert Apple aanstaande maandag ook de volgende versie van Mac OS X. Dat computerbesturingssysteem schurkt aan tegen Apple’s succesvolle mobiele platform; OS X Lion krijgt iOS-trekjes. En die samensmelting, maar dan door de concurrent, zou al deze zomer verschijnen.

Touch-gui is default

Voordat de Apple-fans nu de lang verwachte onttroning van Microsoft uitroepen: nee, we voorspellen geen massale overstap van Windows naar iOS, of Mac iOS X. Daarvoor is de inertie van de gemiddelde computergebruiker simpelweg te groot. Die blijft bij het oude, het vertrouwde. En dat is straks níet Windows 8.

Want die nieuwe versie, met de nieuwe touch-interface (Modern Shell, of Mosh genoemd) is niet het bekende Windows. De antieke, vertrouwde desktopinterface zit er nog wel in, maar is niet de default. Pardon? Ja, zelfs op gewone pc’s, zonder touch-scherm, is Mosh de standaard. De gebruiker kan wel omschakelen, maar Mosh kan niet volledig worden uitgeschakeld. Dat wordt wennen.

Microsoft stelt de wereld gerust dat de nieuwe interface, geoptimaliseerd voor touch en gebaren, ook kan worden bediend met muis en toetsenbord. Misschien werkt dat wel prettig, is Mosh een stuk efficiënter en wordt de gebruiker een stuk productiever. Wat Microsoft ook al verzekerde voor de ribbon-interface in Office. Het heeft een tijd geduurd voordat mensen daar voor wilden gaan, laat staan voordat ze eraan gewend waren. Het uitschakelen van de ribbon was een populaire functie in Office.

Windows 7 kan dus best wel eens het nieuwe XP worden: een prima besturingssysteem wat werkt en waar voorlopig niemand van af wil stappen. En wat de nieuwe computervormen en mobiele apparaten betreft, daar begin je toch al bij nul. Waarom kiezen voor een bekende naam maar met een ander uiterlijk en zonder je bestaande applicaties? Dat komt dan op hetzelfde neer als kiezen voor iOS van Apple, of Honeycomb of Chrome OS van Google, of een andere kaart uit het pak dat nu opnieuw is geschud. Pokeren maar.