Aan de slag met Linux-distributie elementary OS
Linux-distributies zijn er in vele soorten en maten, maar het gelikte elementary OS is wel een heel bijzonder exemplaar. Hiermee lijkt het net of je OS X op je computer draait. Na de installatie kom je meteen terecht in een vertrouwde gebruikersomgeving waar diverse apps voor je klaarstaan.
1 Welke versie?
Elementary OS is in een 32bit- en 64bit-versie beschikbaar. Bekijk vooraf welke processorarchitectuur je voor jouw systeem nodig hebt. Heb je geen idee en gaat het om een wat oudere machine? Neem dan voor de zekerheid de 32bit-versie. Lees ook: 15 manieren om met Linux aan de slag te gaan.
Surf naar www.elementary.io en scrol een stukje omlaag. De makers van elementary OS vragen om een bedrag te betalen voor het gebruik van de software, maar dat is niet verplicht. Klik op Aangepast en vul als bedrag een 0 in. Kies daarna voor Download elementary OS en klik op Freya 32-bit of Freya 64-bit. Bewaar het iso-bestand ergens op je harde schijf.
2 Installatie-stick
Aan de hand van het iso-bestand installeer je elementary OS op de pc. Je brandt dit image op een dvd of je voert de installatie vanaf een usb-stick uit. Bij laatstgenoemde methode installeer je eerst het Windows-programma Rufus. Zodra je het tooltje hebt geopend, prik je de usb-stick in de pc. Selecteer onder Apparaat de juiste opslagdrager en kies achter Creëer een opstartbare disk met voor ISO image. Bij Partitie-indeling en type doelsysteem selecteer je MBR partitie-indeling voor BIOS of UEFI-CSM. Via het pictogram met de cd-rom voeg je daarna het iso-bestand toe. Klik op Start om de installatie-stick te maken.
3 Installatie voorbereiden
Je start de installatie van elementary OS door het systeem vanaf de dvd of usb-stick te laden. Tijdens het opstarten van de pc druk je op een specifieke sneltoets om het BIOS of de UEFI te openen, bijvoorbeeld F2, F12 of Delete. Wijzig zo nodig de opstartvolgorde en zorg ervoor dat het systeem opstart vanaf het opslagmedium met elementary OS. Je regelt dat door het cd/dvd-station of de usb-stick in het bootmenu te selecteren.
4 Installatie starten
Zodra je het systeem vanaf de dvd of usb-stick opstart, verschijnt al snel het logo van elementary OS in beeld. Na even wachten duikt het installatiemenu op. Als je weleens Ubuntu of Linux Mint hebt gebruikt, komt de installatiewizard je wellicht bekend voor. Kies in het linkermenu voor Nederlands. Bij twijfel probeer je elementary OS eventueel vrijblijvend uit in een live-omgeving via de optie elementary uitproberen. In deze workshop gaan we ervan uit dat je de Linux-distributie goed wilt leren kennen. Kies daarom voor elementary installeren.
5 Netwerkverbinding
De installatiewizard bekijkt nu of het systeem verbonden is met internet. Dat is namelijk belangrijk voor het ophalen van eventuele updates. Bij een bedrade verbinding hoef je verder geen instellingen op te geven. Gebruik je een laptop en wil je het systeem verbinden met wifi? Selecteer in het overzicht de juiste netwerknaam en vul het wachtwoord in. Controleer met Verbind of de computer in staat is om verbinding te maken met het draadloze netwerk. Via Verder ga je naar de volgende stap.
6 Partitie kiezen
Zodra de computer over minimaal 6,5 GB vrije schijfruimte beschikt en op het lichtnet is aangesloten, kun je verder met de installatie. Zet een vinkje voor Updates downloaden tijdens de installatie zodat het systeem direct up-to-date is. Ga naar de volgende stap en bepaal hoe je elementary OS wilt installeren. Als er al een besturingssysteem op de machine aanwezig is, richt je bijvoorbeeld een dualboot-systeem in. Via Iets anders wijzig je de partities desgewenst naar eigen inzicht. Maak een keuze en bevestig met Installeer nu. Indien er een melding verschijnt, klik je op OK.
Drivers
Wanneer je met elementary OS aan de slag gaat, wil je natuurlijk dat alle hardware vlekkeloos functioneert. Denk hierbij aan een muis, toetsenbord, monitor, webcam en printer. Hiervoor heeft het besturingssysteem de juiste drivers nodig. Dat klinkt ingewikkelder dan het in werkelijkheid is, want deze Linux-distributie beschikt van zichzelf al over een behoorlijke lading stuurprogramma's. In de praktijk kun je dus meestal meteen met alle aangesloten randapparatuur aan de slag.
Zijn er desondanks evengoed problemen? Wellicht is de verkeerde driver geactiveerd. Open Softwarecentrum en ga naar Bewerken / Softwarebronnen / Extra stuurprogramma's. Selecteer zo nodig een andere driver.
7 Overige instellingen
Voordat elementary de installatie definitief uitvoert, pas je nog enkele instellingen aan. Controleer of de geografische locatie klopt en klik op Verder. Je kunt nu de gewenste toetsenbordindeling opgeven. Standaard kies je hierbij voor Engels. Ga naar de volgende stap en geef je naam op. Bedenk ook een naam voor het systeem.
Verder stel je eventueel een wachtwoord in en bepaal je of je het systeem automatisch wilt aanmelden. Optioneel versleutel je de persoonlijke map, zodat onbevoegden niet zomaar toegang hebben tot privacygevoelige data. Bevestig met Verder en volg de voortgang van het installatieproces.
8 Taal wijzigen
Je wijzigt eenvoudig de taal naar het Nederlands. Klik onderaan op het pictogram System Settings en navigeer naar Language & Region. In het linkerdeelvenster onder Installed Languages klik je op Nederlands. Vergeet verder niet om achter Formats de optie Netherlands (Dutch) te selecteren, zodat de tijdsaanduiding en valuta kloppen met de regio. Bevestig de wijziging door op Set Language en Set System Language te klikken. Mogelijk kan alleen de administrator deze wijziging doorvoeren. Klik in dat geval bovenaan op Unlock en voer het juiste wachtwoord in. Meld het systeem eerst af en vervolgens weer aan om de taal te wijzigen.
9 Toepassingen
Onderaan het hoofdscherm van elementary OS vind je het dock zoals je wellicht ook van OS X gewend bent. Hier vind je de belangrijkste applicaties, zoals een fotoviewer, browser, e-mailclient en videospeler. Er zijn echter nog meer standaardprogramma's ingebouwd. Klik rechtsboven maar eens op Toepassingen. Je maakt onder meer kennis met Rekenmachine, Camera en Scannen. Mocht je een bepaalde applicatie niet vinden, dan doe je bovenaan een beroep op de zoekfunctie. Wil je iets vastmaken aan het dock op het hoofdscherm? Klik met de rechtermuisknop op het betreffende pictogram en kies voor Toevoegen aan dock.
10 Updates installeren
Elementary OS installeert niet op eigen houtje verse updates. Lastig, want je wilt uiteraard dat het besturingssysteem up-to-date blijft. Ga naar Toepassingen / Updatebeheer om op nieuwe updates te controleren. Kies voor Instellingen en geef aan hoe vaak je wilt controleren op updates. Verstandig is om dat dagelijks laten te doen. Bij Wanneer er veiligheidsupdates zijn kies je voor de optie Automatisch downloaden en installeren. Via Sluiten klik je het dialoogvenster weg. In het vervolg belanden de belangrijkste updates automatisch op het systeem. Als er een nieuwe update is gevonden, kies je voor Nu installeren om het besturingssysteem meteen bij te werken.
11 Extra software
Voor Linux-distributies is er een heleboel freeware beschikbaar. Net als bij OS X voeg je die vanuit een applicatiebeheerder toe. Klik onderaan in het dock op Softwarecentrum. Via verschillende rubrieken zijn allerlei interessante programma's te vinden. Klik op Onze stertoepassingen om de bekendste freeware weer te geven. Je komt hier onder meer bekende namen als Calibre (beheerder voor e-books), GIMP (fotobewerker) en Zoho (kantoorpakket) tegen. Heb je een mooi programma gevonden? Klik op de titel en voeg via Installeren de freeware toe. Onder andere Firefox, Thunderbird, qBittorrent en VLC zijn voor elementary OS beschikbaar.
12 Midori
In tegenstelling tot de meeste andere Linux-distributies beschikt elementary OS niet standaard over Firefox. In plaats daarvan is Midori ingebouwd. Dit programma staat bekend als een browser die weinig systeembronnen aanspreekt. Open vanuit het dock Midori en klik rechtsboven op Menu (pictogram met het tandwieltje). Via Voorkeuren wijzig je de startpagina, want je wilt ongetwijfeld niet iedere keer beginnen met de website van elementary OS. Typ bijvoorbeeld http://www.google.nl in of gebruik een andere zoekmachine. Neem naar eigen inzicht de overige instellingen door en sluit het venster. Favorieten voeg je toe door achter de adresbalk op het sterretje te klikken.
13 Multitasken
Zeker wanneer je meerdere programma's door elkaar gebruikt, staat het bureaublad binnen de kortste keren bomvol. Het je meer ruimte nodig? Elementary OS ondersteunt het gebruik van meerdere bureaubladen, zodat je eenvoudiger kunt multitasken. Handig voor het geval je de computer zowel zakelijk als privé gebruikt en je beide zaken graag wilt scheiden. Je navigeert hiervoor naar Toepassingen / Multitasking weergave, waarna je drukt op het plusteken. Herhaal deze handeling wanneer je meer bureaubladen nodig hebt. Om te switchen naar een ander bureaublad druk je in het dock telkens op Multitasking weergave.
14 Standaardprogramma's
Als je ergens op een weblink of fotobestand klikt, wil je natuurlijk dat automatisch jouw favoriete programma opent. Zeker indien je veel eigen software aan elementary OS hebt toegevoegd, is het erg frustrerend als het besturingssysteem bij ieder bestand het verkeerde tooltje opstart. Gelukkig stem je het besturingssysteem hierop eenvoudig af door aan te geven met welk programma je bepaalde bestanden wilt openen. Ga naar Systeeminstellingen / Toepassingen en bekijk welke standaardprogramma's er momenteel zijn ingesteld. Bepaal bijvoorbeeld dat je url's en video's voortaan met respectievelijk Firefox en VLC wilt openen.
Jonge distributie
Elementary OS stampt uit 2011 en is daarmee een jonge Linux-distributie. Het besturingssysteem is gebaseerd op het populaire Ubuntu wat aan de gebruikersomgeving duidelijk is terug te zien. Het doel van de makers is om met elementary OS een gestroomlijnde Linux-distributie neer te zetten dat er op grafisch gebied gepolijst uitziet. Bovendien ligt de leercurve bewust laag, zodat oorspronkelijke Windows- en OS X-gebruikers er direct mee uit de voeten kunnen zonder dat het nodig is om allerlei documentatie door te nemen. Hoewel elementary OS het nergens communiceert, is het overduidelijk dat de ontwikkelaars zich hebben laten inspireren door het design van Apples OS X.
15 Energie-instellingen
Zeker bij gebruik van een laptop is het raadzaam om de energie-instellingen onder de loep te nemen. Op die manier verbruikt de accu minder stroom en kun je onderweg langer doorwerken. Ga naar Systeeminstellingen / Energie en wijzig met de bovenste schuifregelaar naar eigen wens de helderheid. Wil je extra energie besparen, dan activeer je de schakelaar achter Beeldscherm dimmen wanneer computer inactief is. Wijzig optioneel de functies van de pauzestand-, slaapstand- en aan/uit-knop. Verder geef je aan na hoeveel minuten inactiviteit het scherm zichzelf automatisch uitschakelt. Je gebruikt de automatische slaapstand alleen als je laptop niet verbonden is met een stopcontact.
16 Personaliseren
Hoewel elementary OS er van zichzelf al zeer gelikt uitziet, kan een persoonlijk tintje natuurlijk geen kwaad. Klik op Systeeminstellingen / Bureaublad en kies eventueel uit één van de prachtige achtergronden die het besturingssysteem zelf in huis heeft. Gebruik je liever een eigen afbeelding? Je klikt dan linksonder achter Achtergronden op het pijltje, waarna je kiest voor Aangepast. Voeg vervolgens een eigen afbeelding toe en bevestig met Open. Verder wijzig je via Dock eventueel de pictogramgrootte van dit onderdeel. Bij Actieve hoeken is het mogelijk om een bepaalde functie aan een hoek toe te kennen, zoals het openen van de multitaskweergave.