Al je programma's op een usb-stick
Wist je dat veel programma's geen installatie behoeven en dat die zich dus ook vanaf een usb-stick laten opstarten? En het wordt helemaal leuk als je je computer ook nog eens van die stick kunt opstarten! Je hebt je eigen kant-en-klare kantoor altijd op zak, met favoriete tools binnen handbereik.
01 Twee methodes
Portabele apps (ook wel portable apps of meeneemprogramma's) vanaf een usb-stick starten is niet zo moeilijk, althans niet wanneer je de pc op de gebruikelijke manier (vanaf harde schijf of SSD) hebt opgestart en je vanuit een vertrouwde Windows-omgeving opereert.
In deze workshop willen we wat verder gaan en het systeem in Windows opstarten vanaf een usb-stick waarop ook gelijk onze favoriete apps te vinden zijn. We geven twee verschillende methodes. Eén op basis van Hiren's BootCD en één met behulp van de herstelomgeving van Microsoft: WinPE, wat staat voor Preinstallation Environment.
02 HBCD: installeren
Aangezien Hiren's BootCD (HBCD) al eerder in deze reeks aan bod is gekomen, houden we het beknopt. Download HBCD als een zip-bestand, uitgepakt wordt dat een iso-bestand. Vervolgens download je YUMI. Plug een usb-stick in je pc van bij voorkeur minimaal 4 GB, geef die een duidelijke naam en start YUMI op.
Verwijs naar deze stick, selecteer Format x: Drive (Erase Content), ga naar de rubriek Other OS/Tools en kies Hiren's Boot CD. Klik op Browse, navigeer naar het iso-bestand en start de procedure met Create en met Ja.
03 HBCD: opstarten
Je hoeft niet in te gaan op het aanbod om nog bijkomende distributies aan de stick toe te voegen. Vervolgens start je een pc op met deze stick (eventueel door eerst het bootmenu op te roepen in het BIOS).
Het YUMI-startmenu verschijnt. Hierin klik je op Other OS and Tools / Hiren's Boot CD / Mini Windows XP. Even later verschijnt het bureaublad van een Windows XP-omgeving, reeds voorzien van allerlei nuttige tools. Vanaf stap 7 tonen we je hoe je aan deze stick je favoriete programma's toevoegt.
04 WinPE: formatteren
Voor wie HBCD niet kan waarderen is er nog WinPE. Weet echter dat die met (veel) minder portabele apps overweg kan. De voorbereiding is wat bewerkelijk en dien je vanaf een Windows 7-pc uit te voeren. Eerst formatteer je de stick. Ga in de verkenner naar Computer, klik met de rechtermuisknop op het te formatteren station en kies Formatteren. Zorg dat het bestandssysteem FAT32 is, voer een herkenbare naam in en druk op Starten. Eventueel kun je ook een grondigere formatteermethode kiezen, volg hiervoor stap drie en vier van een artikel op onze website.
05 WinPE: AIK installeren
Gezien WinPE (3.0) deel uitmaakt van Windows Automated Installation Kit, kortweg AIK, moet je deze eerst downloaden, het is een iso-bestand van 1,2 GB. Dit bestand koppel ('mount') je vervolgens aan een virtueel station. Dat kan vanuit het contextmenu van de Verkenner, nadat je (bijvoorbeeld) de gratis tool Virtual CloneDrive hebt geïnstalleerd. Vervolgens start je in dit virtuele station het programma StartCD.exe op en klik je Windows AIK Setup aan. AIK wordt nu op je systeem gezet.
06 WinPE: image kopiëren
In het startmenu open je de programmagroep Microsoft Windows AIK en start je Opdrachtprompt voor implementatieprogramma's, waarna je de volgende commando's uitvoert, telkens gevolg door Enter.
copype.cmd x86 c:\winpe_x86
copy c:\winpe_x86\winpe.wim c:\winpe_x86\ISO\sources\boot.wim
xcopy c:\winpe_x86\iso\*.* /e x:\
Vervang hierbij x:\ door de stationsletter van je stick. Deze stick hoort nu opstartbaar te zijn. Vanaf stap 9 vertellen we je hoe je vanuit deze omgeving portable apps opstart.
07 Testapp 'installeren'
Als het goed is, beschik je nu over een opstartbare Windows-stick, via HBCD of WinPE. Als test plaatsen we er meteen een portabele app op. We nemen Q-DIR (een alternatieve bestandsverkenner) als voorbeeld.
Ga naar deze website, klik hier op Q-Dir_Portable.zip en pak het zip-bestand uit naar je usb-stick, bij voorkeur in een aparte submap. Wij pakten de inhoud uit naar Q-Dir, een submap van de (zelf gecreëerde) map apps. Zo'n mappenindeling houdt het overzichtelijk wanneer je later nog apps toevoegt.
08 HBCD: app opstarten
Start (nogmaals) een computer op met deze stick. De vraag is nu natuurlijk: hoe bereik je de apps op deze stick? Vanuit HBCD gaat dat relatief eenvoudig. Op het bureaublad hoef je maar de Verkenner te openen en naar de juiste stationsletter te navigeren. Wanneer je de usb-stick in stap 2 een duidelijke naam hebt gegeven, kan dat geen probleem zijn. Vervolgens open je de gewenste submappen (\apps\Q-Dir in ons voorbeeld) en start je de app op. Op vergelijkbare manier kun je nu nog andere apps benaderen die je (elk in hun eigen submap) op stick hebt gezet.
09 WinPE: app opstarten
Met WinPE is het wat lastiger om je portable apps te benaderen. Wanneer WinPE is opgestart krijg je namelijk alleen een venster met een opdrachtprompt te zien. Nu zou je in principe de stationsletter van de stick kunnen intikken en met het cd-commando naar de gewenste (sub)map kunnen gaan (in ons voorbeeld: cd apps / cd q-dir), maar wat is de juiste stationsletter?
Die kom je met een trucje te weten. Tik in het opdrachtvenster notepad in en bevestig met Enter. Ga naar Bestand en kies Openen. Dubbelklik op Computer en ziedaar: de gezochte stationsletter.
10 Startmenu installeren
Toegegeven, erg comfortabel werken stap 8 en (vooral) 9 niet. Daar is een oplossing voor, in de vorm van de gratis tool PStart. PStart is een 'draagbaar startmenu' waarin je op een geordende wijze snelkoppelingen naar alle gewenste apps kunt opnemen. Download het programma, waar je PStartSetup211.exe selecteert. Stop je stick (met HBCD of WinPE) in je pc en begin de installatie van PStart. Klik op Next, aanvaard de licentievoorwaarden, klik op Next en stip Portable Setup aan. Verwijs naar de stick, druk op Next en op Install now.
11 Startmenu aanvullen
Meteen na de installatie kun je PStart al opstarten. Het venster met het startmenu is op dit moment nog leeg en dat is niet meer dan logisch. Items toevoegen doe je als volgt: klik met de rechtermuisknop in het venstertje en kies Add File. Vervolgens navigeer je naar de gewenste app op je stick.
Met een dubbelklik selecteer je die. PStart maakt het mogelijk allerlei extra's toe te voegen, zoals een naam of een beschrijving, maar dat is niet noodzakelijk. Bevestig met OK. De snelkoppeling naar je app verschijnt nu in het PStart-menu.
12 Startmenu oproepen
De vraag is: hoe roep je dit startmenu op nadat je van die stick hebt opgestart? Dat gebeurt op ongeveer dezelfde manier als in stappen 8 (HBCD) en 9 (WinPE): je navigeert naar de toepassing PStart.exe in de rootmap van je stick en met een dubbelklik roep je het startmenu op. Alle apps op je stick die je intussen zelf hebt toegevoegd (zoals in stap 11), verschijnen in het startmenu en laten zich zonder meer opstarten. In WinPE lopen sommige dingen nu nog niet zo vlot, maar dat pakken we in de volgende drie stappen aan.
PStart alternatief
PStart is een lichtvoetig startmenu, maar oogt niet zo aantrekkelijk. Wil je meer 'eye candy' dan kun je het lanceerplatform alias startmenu van PortableApps.com overwegen. Je 'installeert' dit platform naar de hoofdmap (root) van je stick. Vervolgens download je de gewenste apps (met extensie .paf.exe) van de site van PortableApps.com en 'installeer' je die op hun beurt naar de map \portableapps, die door de installatie van het platform intussen op je stick is aangemaakt. Je zult merken, het startmenu zal automatisch de apps oppikken die je op die manier op je stick hebt geplaatst.
13 WinPE: automatisch (1)
Het zou comfortabeler zijn als het startmenu van PStart automatisch verschijnt zodra de pc in WinPE is opgestart. Dat kan. Plaats de stick in de pc waarop je AIK had geïnstalleerd en start nogmaals Opdrachtprompt voor implementatieprogramma's, deze keer kies je wel Als administrator Uitvoeren. Voer de volgende twee commando's achter elkaar uit, waarbij je x: vervangt door de letter van je usb-stick.
mkdir c:\img
imagex /mountrw x:\sources\boot.wim 1 c:\img
14 WinPE: automatisch (2)
Start Kladblok op als administrator, ga naar Bestand / Openen, stel het uitklapmenu onderaan in op Alle bestanden en navigeer naar c:\img\windows\system32\startnet.cmd. Je merkt dat het al één tekstregel met het woord winpeinit bevat. Hieronder voeg je de volgende drie regels toe:
@echo off
for %%p in (a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z) do if exist %%p:\pstart.exe set w=%%p
%w%:\pstart.exe
Sla startnet.cmd op en voer daarna vanaf de opdrachtregel het volgende commando uit:
imagex /unmount /commit c:\img
15 WinPE: automatisch (3)
De vorige stappen verdienen toelichting: Eerst zorg je ervoor dat de WinPE-installatie terechtkomt in c:\img en dat die wordt 'gemount'. Vervolgens bewerk je hierin startnet.cmd, een batch-bestand dat wordt uitgevoerd wanneer je de WinPE-stick opstart. De vierregelige code zorgt er voor dat WinPE wordt geïnitialiseerd, en dat tevens wordt nagegaan in welk station het bestand pstart.exe zich in de rootmap bevindt, waarna dat exe-bestand wordt uitgevoerd. Met het laatste imagex-commando leg je de wijzigingen in de image op je stick vast. Je zult zien: wanneer je van die stick boot, verschijnt ook het PStart-snelmenu.
Apps portabel maken
Het is natuurlijk mogelijk dat er van je favoriete programma geen meeneemversie bestaat. Met de juiste tools laten ook gewone programma's zich portabel maken. Je kunt het alvast proberen met een van de volgende gratis 'portable app makers', die overigens dankbaar gebruikmaken van technologie voor applicatie-virtualisatie.
Eén van onze favorieten is Cameyo, met een bibliotheek van 300 kant-en-klare virtuele apps. Verder zijn er nog Enigma Virtual Box en Evalaze. De laatste biedt je een assistent aan die je stap voor stap door het creatieproces leidt.
16 Apps zoeken
Je weet nu al hoe je een opstartbare stick met een Windows-omgeving (XP of PE) creëert, hoe je daar apps op plaatst en hoe je die in een overzichtelijk startmenu krijgt. We geven je ook graag mee waar je terechtkunt voor het downloaden van (gratis) portable apps. Een van de betere sites is ongetwijfeld deze, waar je terechtkunt voor meer dan 300 gratis portabele programma's, verdeeld over een tiental rubrieken als Education, Games, Graphics and Pictures, Music and Video, Internet, Security en Utilities.
17 Apps 'installeren'
Portable apps behoeven geen echte installatie, maar we lichten toch even de aanpak van portableapps.com toe. Je zult merken dat de gedownloade bestanden een dubbele extensie hebben (.paf.exe). De bedoeling is dat je deze programma's met een dubbelklik opstart en aangeeft waar de bestanden mogen worden uitgepakt. Druk hiervoor op Next, klik op Browse en verwijs (bijvoorbeeld) naar de map \apps op je stick. Bevestig met Install. De setup-wizard zal nu automatisch een submap creëren. Uit stap 11 weet je inmiddels hoe je die apps aan je PStart-snelmenu toevoegt.
18 Verder speuren
Er zijn er natuurlijk nog meer bronnen van portabele apps. Zo kun je terecht bij The Portable Freeware Collection. Die zou naar eigen zeggen zo'n 2300 toepassingen verzameld hebben, verdeeld over een 16-tal categorieën en talrijke subcategorieën. In de meeste gevallen hoef je alleen het zip-bestand zelf uit te pakken naar de gewenste map (\apps) op je stick. Ook www.pendriveapps.com heeft tal van portable apps verzameld in een 60-tal categorieën zoals Portable Anti Spyware Malware, Portable Internet Browsers, Portable Media Players enzovoort.
Onze favoriete apps
We willen je enkele apps voorstellen die we zelf veel gebruiken. Omdat we ook onderweg het net op willen, ontbreken alvast niet de browsers Mozilla Firefox en Google Chrome, remote controller TeamViewer en ftp-client FileZilla. Gezien we geregeld met foto's bezig zijn, vind je op onze stick onder meer ook FotoSketcher, PhotoFiltre en IrfanView. Nuttige tools vinden we verder de bestandsverkenner FreeCommander, in- en uitpakker 7-Zip en synchronisatietool FreeFileSync. Uiteraard ontbreekt ook kantoorsuite LibreOffice niet.
Je kunt de portable versies van alle vermelde tools hier vinden.
