Darktable - foto's bewerken met Lightroom-alternatief
Wil je op een professionele manier foto’s bewerken en beheren, dan kom je al snel uit bij Adobe Lightroom. Een goed programma, maar het kost wel zo’n 140 euro per jaar. Zonde van het geld, als je weet dat het gratis darktable vergelijkbare mogelijkheden biedt.
Tip 01: Werkomgeving
Het opensoure-pakket darktable bestaat al langer voor MacOS en Linux, sinds eind 2017 is er ook een ‘native build’ voor Windows. Deze Windows-variant bevat helaas vooralsnog niet alle functies van de andere edities, maar je zult snel merken dat er al meer dan voldoende mogelijkheden zijn. Net als Lightroom dubbelt darktable als foto-bewerker en -beheerder, die ook prima met allerlei raw-formaten overweg kan. Je vindt het programma hier (inclusief de broncode voor de liefhebbers).
De installatie voor Windows gaat gemakkelijk via de wizard: een paar keer doorklikken en je bent klaar, er zitten geen gekke dingen in de installatie. Start je darktable de eerste keer op, dan valt er vooralsnog weinig te beleven: de tool klaagt er vooral over dat je nog geen foto’s ter beschikking hebt gesteld. Stoor je je aan het ietwat gebrekkige Nederlands, dan kun je eventueel de Engelstalige interface activeren: klik in het midden bovenaan op het tandwielpictogram, open het tabblad GUI-instellingen en wijzig de interface language. We houden het hier bij het Nederlands. Zie je trouwens dat je hier ook nog heel wat andere instellingen voor het programma kunt wijzigen? Doorloop gelijk die instellingen even om te kijken wat je allemaal zou kunnen aanpassen.
Darktable is een foto-bewerker en -beheerder die prima met raw overweg kan
-
Tip 02: Beheren
Die melding over de ontbrekende foto’s, daar gaan we wat aan doen. Je moet foto’s importeren in het programma. Daarvoor vind je de optie linksboven. Niet? Dan heb je vast al wat geëxperimenteerd en ben je al uit het bibliotheek-venster gestapt. Darktable bestaat namelijk uit drie onderdelen: bibliotheek (lighttable), ontwikkelen (darkroom) en overige (other). Je gaat terug naar de bibliotheek door rechtsboven op bibliotheek te klikken, of je gebruikt de sneltoets L (van light table). Met de sneltoets D (van darkroom) open je de fotobewerkingsmodule ontwikkelen.
Tip 03: Importeren
In het menu importeren tref je drie opties aan: afbeelding, mappen en media. De laatste gebruik je wanneer je bijvoorbeeld een camera hebt aangesloten en je de foto’s daarvan direct naar de pc wilt importeren. We gaan er hier echter van uit dat de foto’s al ergens op je pc of een externe schijf staan. Gedeelde netwerkmappen vindt darktable trouwens niet terug, tenzij je daar via de Windows Verkenner een netwerkverbinding (met schijfletter) voor hebt gemaakt.
Navigeer naar de map waaruit je foto’s wilt importeren. Onderaan in dit venster vind je importopties terug. Plaats een vinkje bij importeer mappen recursief om ook foto’s uit de onderliggende mappen mee te nemen. Erg handig is ook de optie toepassen metadata op import, waarna je gelijk gegevens aan de foto’s kunt toevoegen, onder meer door bij auteur je naam in te vullen en labels aan de foto te hangen. Wil je meerdere trefwoorden aan je fotoselectie toevoegen, dan scheid je die met een komma, zoals: reis, Korfu, zomer, 2017. Bevestig met open, waarna de foto’s in het middenpaneel verschijnen.
Op dezelfde manier kun je nu nog andere mappen openen: die verschijnen dan automatisch in de groep snelle verzamelingen aan de linkerkant.
Tip 04: Niet-destructief
Je kunt in darktable elke geïmporteerde foto van een sterrenwaardering voorzien. Daar kun je via weergeven snel op filteren, zodat je vlot een selectie van je beste foto’s kunt maken. Voor wie zich afvraagt waar darktable die waardering bewaart: dat gebeurt niet ín de foto maar bíj de foto. Heel concreet: deze metadata worden niet in het fotobestand zelf opgeslagen, maar in een zogenoemd sidecar-bestand met de extensie xmp (extensible metadata platform). Je kunt dat zelf ook zien: voor elk geïmporteerd fotobestand is in de fotomap zo’n xmp-bestand gecreëerd. Je kunt zo’n xmp-bestand ook openen om te zien wat erin staat, bijvoorbeeld in je browser. De sterrenwaardering is hierin opgenomen als xmp:Rating=“…”. Ook de labels en andere metadata die je aan je foto’s had toegevoegd bij de import vind je hier.
En meer nog: ook fotobewerkingen zoals kleurcorrecties, uitsnedes enzovoort belanden in dit bestand. Je bewerkt bestanden met darktable dus op een zogeheten niet-destructieve manier. De eigenlijke fotobestanden blijven netjes onaangeroerd.
De wijzigingen worden bijgehouden in een los bestand
-
Tip 05: Belichting aanpassen
Over naar het bewerken van je beelden. Dubbelklik in het middenpaneel op een foto waarvan je bijvoorbeeld de belichting wilt aanpassen (of selecteer de foto en klik op ontwikkelen of druk op de D-toets).
Er duikt nu een histogram op. Op basis daarvan kun je de nodige aanpassingen doorvoeren. Gewoonlijk loopt dit histogram golvend van de linkerrand tot aan de rechterrand. Loopt dit bijvoorbeeld niet tot aan de rechterrand door, kun je de foto als volgt aanpassen. Klik het knopje module voor basisbewerkingen aan (onder het histogram) en open de module belichting. Die bevat enkele schuifbalken, onder meer voor belichting. Wanneer je de schuifknop hier naar rechts beweegt, dan zul je zien dat het witte gedeelte van het histogram ook naar rechts verschuift. Je wilt natuurlijk voorkomen dat de foto overbelicht wordt. Dat kun je in de gaten houden door de over- en onderbelichtingsindicator aan te klikken: het tweede knopje aan de rechterkant onder de foto. Overbelichte delen krijgen nu een felrode kleur mee. Blijken bepaalde delen van de foto felblauw gekleurd, dan is er sprake van onderbelichting. Je kunt dat normaliter bijstellen door de schuifknop bij zwartpunt naar links te verplaatsen. Klik het kleine knopje reset, net boven de schuifbalken, aan om terug te keren naar de originele (kleur)toestand. Even inzoomen op de foto om een bepaald deel beter te bekijken doe je overigens gewoon met het scrollwieltje van je muis.
Tip 06: Verzadiging
Een foto kan er wat te flets of juist net te fel uitzien. Dat kun je aanpassen met behulp van de module contrast helderheid verzadiging, die je ook terugvindt in de groep modules voor basisbewerkingen. Overigens kun je alle modules van darktable bereiken door onderaan op overige modulen te klikken: er zijn er tientallen!
Je geeft de kleuren van je foto een diepere tint door de schuifknop bij verzadiging wat naar rechts te verplaatsen. Maar het kan ook anders. Wanneer je namelijk de schuifknop met de rechtermuisknop aanklikt, verschijnt een paneel met verschillende curves. Die kun je verplaatsen door de muis te bewegen: hoe hoger in de curves, hoe meer effect de verplaatsing heeft. Dat merk je aan het getal dat achter verzadiging verschijnt. Je kunt dat getal overigens ook zelf intikken.
Tip 07: Kleurcorrectie
Verzadiging is één manier om de kleuren van je foto’s te optimaliseren, maar darktable heeft nog (veel) meer te bieden. Open de groep modules om kleur te corrigeren en kies kleurcorrectie. Om de kleuren aan te passen kun je nu het scrollwieltje inzetten bovenop de gekleurde vakken. Als je een portretfoto hebt gemaakt, kun je die op een meer geautomatiseerde manier snel van een natuurlijke huidskleur voorzien. Open de module kleurzones en klik linksboven in de module op het kleine knopje Voorkeuren. Er verschijnen nu diverse voorinstellingen, waaronder natuurlijke huidskleuren. Als het even meezit zorgt deze optie ervoor dat de gezichten er op slag mooier – of in elk geval natuurlijker – uitzien. Overigens is het ook perfect mogelijk je eigen kleurinstellingen aan deze ‘presets’ toe te voegen: klik op voorkeur opslaan, geef je instelling een naam en bevestig met ok.
Je kunt de bewerking gemakkelijk toepassen op een hele reeks foto’s
-
Tip 08: Kopie bewerking
Stel, je hebt een reeks optimalisaties doorgevoerd op een foto. Nu wil je diezelfde aanpassingen ook op andere foto’s toepassen, want je had meerdere foto’s achter elkaar gemaakt. Dan hoef je niet opnieuw het wiel uit te vinden. Selecteer de bewerkte foto in de bibliotheek en druk op Ctrl+C (inderdaad, de vaste toetscombinatie om in Windows iets te kopiëren). Selecteer vervolgens een of meer andere foto’s in de bibliotheek (houd de Ctrl- of Shift-toets ingedrukt voor meervoudige selecties) en druk op Ctrl+V. Alle bewerkingen worden nu netjes overgebracht op de fotoselectie. Zo makkelijk kan het zijn in darktable!
Tip 09: Export
Zoals gezegd houdt darktable alle bewerkingen netjes bij in sidecar-bestanden. Je wilt op een bepaald moment wel die geoptimaliseerde foto’s naar een andere locatie kopiëren of bijvoorbeeld online delen. En dan wil je daar natuurlijk wel de wijzigingen in de fotobestanden terugzien! Dat kan door die foto’s te exporteren.
Selecteer de gewenste foto’s in de bibliotheek en open het onderdeel selectie exporteren onderaan in het rechterpaneel. Merk op dat je de foto’s rechtstreeks kunt exporteren naar onder meer Facebook en Flickr, maar wij kiezen hier gewoon lokale map. Kies de juiste locatie. Als je de muisaanwijzer even boven het pad houdt, krijg je variabelen te zien die je in de bestandsnaam kunt opnemen, zoals $(EXIF_YEAR). Verder kun je nog aangeven in welk formaat je de export wilt, of je de grootte van de foto’s wilt aanpassen en meer. Heb je alles naar wens ingesteld, bevestig dan met de knop exporteren helemaal onderaan.
Darktable bevat weliswaar nog heel wat andere mogelijkheden, maar met deze tips kun je alvast aan de slag. Veel plezier met deze schitterende tool!