Zo draai je meerdere besturingssystemen op een pc
Je hebt Windows 7 op je pc geïnstalleerd en je denkt eraan over te stappen naar Windows 8(.1), maar Windows 7 compleet opzij schuiven is voor jou geen optie. Dat hoeft geen groot dilemma te zijn, gezien je beide besturingssystemen netjes naast elkaar op dezelfde pc kunt installeren.
Tip 01: Dual boot versus upgrade
Wanneer je Windows wilt installeren op een pc waarop al een andere Windows-installatie staat, moet je even uitkijken. Wanneer je namelijk voor een upgrade kiest, zal de "nieuwe" Windows-installatie de oude installatie zonder meer vervangen, zodat je die kwijt bent. Lees ook: 25 verborgen functies en extra's van Windows 8.1.
Wil je beide besturingssystemen ('operating system', kortweg OS) behouden, dan moet je dus anders tewerk gaan. Je zou binnen je primaire OS (host) een virtuele installatie van het andere OS (guest) kunnen overwegen, bijvoorbeeld met het gratis programma VirtualBox. Er is echter nog een andere mogelijkheid: een 'dual boot'-configuratie. Elk van beide OS'en installeer je dan op een andere schijf of partitie - het is op deze manier zelfs mogelijk drie of meer OS'en te installeren, een zogenoemde 'multiboot'-configuratie.
Naast de complexiteit heeft zo'n opzet wel nog het nadeel dat je de pc opnieuw moet opstarten telkens je van OS wilt veranderen. Bovendien moet je programma's meermaals installeren wil je die ook op een ander OS kunnen gebruiken. Maar als deze argumenten je niet tegenhouden, kan zo'n configuratie een prima uitweg zijn!
Tip 01 Een virtuele installatie is een andere mogelijkheid (hier: Windows 8.1 binnen Windows 7).
Tip 02: Back-up
We gaan eerst uit van het scenario waarbij je Windows 8(.1) installeert op een pc waarop Windows 7 al is geïnstalleerd. Tip 09 vertelt je meer over de andere volgorde.
Hoewel de ingrepen die we zo dadelijk gaan uitvoeren je bestaande Windows 7-installatie niet horen te verstoren, spelen we liever op veilig en maken we eerst een complete back-up van die installatie. Dat kan weliswaar ook vanuit Windows 7 zelf, maar we zijn meer gecharmeerd van een gebruiksvriendelijker oplossing als de gratis tool EaseUS Todo Backup Free. Start het programma op en klik op System backup. De tool selecteert automatisch de juiste partitie(s) en een geschikte doellocatie, waarna je slechts op Proceed hoeft te drukken. Je kunt natuurlijk eerst nog de doellocatie aanpassen en eventueel extra opties instellen. Dat laatste doe je dan via Backup options. Na afloop keer je terug naar het tabblad Home, en kies je Tools / Create emergency disk. Je kunt nu een opstartbare USB-stick of CD/DVD maken waarmee je de pc in geval van nood kunt booten waarna je dan Todo Backup opstart en de systeemkopie terugzet vanuit de rubriek Recovery.
Tip 02 EaseUS Todo Backup: een handige tool om een complete schijfkopie te maken.
Tip 03: Vrije ruimte
Idealiter beschik je voor een dual boot-configuratie over twee fysieke, interne schijven (HDD en/of SSD), waarbij je elk OS op een andere schijf installeert. Een noodzaak is dat echter niet: je kunt een bijkomend OS ook in een andere partitie op dezelfde schijf installeren. Dan moet je natuurlijk wel over een vrije en voldoende grote partitie beschikken en dat moet je even controleren.
Start dus maar het Schijfbeheer in Windows 7 op; dat kan door Windows-toets+R in te drukken en diskmgmt.msc uit te voeren. De kans is groot dat je Windows 7-partitie de ganse schijfruimte omvat of eventueel heb je naast de Windows 7-partitie nog een extra partitie voor je data voorzien. Als een van beide voldoende vrije ruimte over heeft, bij voorkeur minstens 30 GB, dan kun je aan de slag. Het komt er dan op aan de partitie te laten inkrimpen en de vrijgekomen ruimte in een aparte partitie om te zetten, voor het andere OS. De kans is echter groot dat je ook een kleine partitie van zo'n 100 MB opmerkt: die is door en voor het systeem gereserveerd en laat je absoluut ongemoeid.
Tip 03 Een veel voorkomende situatie: de Windows 7-partitie beneemt alle schijfruimte.
Tip 04: Nieuwe partitie
Een partitie verkleinen doe je als volgt. Klik de partitie in de grafische weergave met de rechtermuisknop aan en kies Volume verkleinen. Geef aan met hoeveel MB je het volume wilt inkrimpen - vul bijvoorbeeld 40000 MB in - en bevestig met Volume verkleinen. Windows gaat aan de slag en als het goed is, verschijnt nu een zwartgekleurd blok met Niet-toegewezen ruimte. Het is dit blok dat we gaan gebruiken voor de installatie van Windows 8.1 In feite kun je het Schijfbeheer nu al sluiten, maar het is geen slecht idee dat blok van hieruit al in een NTFS-partitie om te zetten en die een duidelijke naam te geven. Klik het dus maar met de rechtermuisknop aan, selecteer Nieuw eenvoudig volume en klik driemaal op Volgende. Vul een geschikte volumenaam in (bijvoorbeeld Windows 8.1), bevestig met Volgende en met Voltooien. Je mag Schijfbeheer nu afsluiten.
Tip 04 Niet-toegewezen ruimte omzetten in een partitie vergt slechts enkele muisklikken.
Linux
Het installeren van Linux en Windows in een dual boot-configuratie is net zo goed mogelijk. We gaan hier even uit van het scenario waarbij Windows 7 of 8(.1) al op je pc draait en dat je over minstens 10 GB aan niet-toegewezen schijfruimte beschikt. Daar wil je nu een Linux-distributie bij, zoals het gebruiksvriendelijke Linux Mint. Dat gaat zeer eenvoudig: start je systeem met de Linux Mint-dvd op en kies Install Linux Mint. Duid de gewenste taal aan en laat de optie Installeer Linux Mint naast Windows aangestipt! Linux Mint zal de partitionering automatisch voor je regelen en er verder voor zorgen dat je bij het opstarten kunt kiezen tussen Windows en Linux.
Ook een (moderne) Linux-distributie laat zich netjes naast Windows installeren.
Tip 05: Installatie-dvd/-stick
Beschik je over een installatie-dvd van Windows 8(.1), dan mag je Windows en je pc in feite nu al afsluiten. Heb je Windows 8(.1) echter in de vorm van een ISO-bestand gedownload, dan moet je dat eerst nog omzetten in een opstartbare dvd of usb-stick. Dat kan je bijvoorbeeld doen met de gratis Windows 7 USB/DVD Download tool. Je vindt een downloadlink hier. Na de - erg eenvoudige - installatie start je de tool op. Verwijs naar het ISO-bestand, klik op Next en op USB device of op DVD. Afhankelijk van je keuze klik je in het volgende venster op Begin Copying of op Begin burning. Na afloop kun je de tool gewoon afsluiten.
Tip 05 Met Windows 7 USB/DVD Download Tool zet je een ISO over naar een opstartbare stick of dvd.
Tip 06: Booten
Je beschikt nu over een opstartbaar medium met de installatiebestanden van Windows 8(.1), in de vorm van een usb-stick of een dvd. Het is de bedoeling dat je daarmee je pc opstart. De kans is groot dat je daarvoor kort na het aanzetten van de machine even een speciale toets moet ingedrukt houden, zoals Esc, F8, F9 of F12. Je krijgt dan een bootmenu te zien waarin je dan het medium kunt aanduiden vanwaar je wilt opstarten. In het slechtste geval moet je daarvoor een ommetje maken naar het setup-venster van het BIOS van je systeem (vaak is dat met Del, F2 of F10). Hier pas je dan de opstartvolgorde ('boot sequence') zodanig aan dat je toestel het eerst van usb-stick of dvd tracht te booten. Bij moderne toestellen met een BIOS/UEFI-interface is mogelijk de optie Fast Boot of Fast Bios Mode geactiveerd. Wellicht moet je die dan eerst uitschakelen voor je van stick of dvd kunt opstarten. Raadpleeg desgevallend de handleiding bij je toestel.
Tip 06 Mogelijk moet je eerst de optie Fast Boot uitschakelen op een UEFI-systeem.
Tip 07: Installatie Windows 8(.1)
De pc is van het installatiemedium van Windows 8(.1) opgestart en als het goed is, staat nu het Windows setup-venster op je scherm. Hier stel je de gewenste taal, indeling voor tijd en valuta en toetsenbord in. Klik op Volgende en op Nu installeren. Wordt je om de productcode voor Windows gevraagd, vul die dan in. Verklaar je akkoord met de licentievoorwaarden en druk op Volgende. Nu is het even opletten geblazen. Hier mag je zeker niet kiezen voor Upgrade maar voor Aangepast: alleen Windows installeren (geavanceerd). In het volgende venster duid je de partitie aan waar Windows 8(.1) hoort terecht te komen.
Dat is dus de nieuwe partitie die je in tip 04 hebt aangemaakt. Dubbelcheck je keuze! Had je zelf nog geen partitie gecreëerd in de niet-toegewezen ruimte, dan kun je hier gewoon die Niet-toegewezen ruimte van station selecteren. Bevestig met Volgende: de installatie gaat van start en na een paar keer opnieuw opstarten zal Windows 8(.1) je naar enkele voorkeursinstellingen en om een account vragen. Mooi, er staan nu twee OS'en op je pc.
Tip 07 Kies *niet* voor een upgrade als je Windows 7 wilt behouden!
Tip 08: Bootmenu
Je hebt het intussen al gemerkt. Bij het opstarten verschijnt automatisch een bootmenu waarin je kunt kiezen tussen Windows 8(.1) en Windows 7. Daar heb je standaard 30 seconden de tijd voor, tenzij je de teller onderbreekt door bijvoorbeeld een pijltjestoets in te drukken. Maak je zelf geen keuze dan wordt automatisch doorgestart naar Windows 8.1.
Heb je dat liever anders? Klik hier dan op Standaardinstellingen wijzigen of andere opties kiezen. Om de wachttijd aan te passen klik je vervolgens op Timer instellen, waarna je kunt kiezen tussen 5 seconden, 30 seconden of 5 minuten. Klik op Kies een standaardbesturingssysteem als je liever met Windows 7 opstart. De tool EasyBCD biedt je iets meer flexibiliteit (gratis voor persoonlijk gebruik). Wanneer je het programma opstart en Edit boot menu opent, kun je bijvoorbeeld ook aangeven dat er géén bootmenu te zien moet zijn zodat meteen naar het standaard-OS wordt doorgestart, of dat het menu net zolang wacht tot je zelf beslist. Leg je keuzes vast met Save Settings.
Tip 08 Met EasyBCD kun je het bootmenu nauwgezet aanpassen.
UEFI
We hebben UEFI, de 'opvolger' van het BIOS, al even aangeraakt in het artikel. Eén van de nieuwe functies (Fast Boot) kon namelijk voor problemen zorgen bij het opzetten van een dual boot-scenario. Dat geldt echter ook voor een ander UEFI-feature: Secure Boot. Deze functie moet voorkomen dat virussen al voor het booten je systeem infecteren, maar dat kan problemen opleveren wanneer je een ander (ouder) OS wilt installeren. Gelukkig kun je Secure Boot ook uitschakelen - in principe zonder gevolgen voor het al geïnstalleerde OS, zoals Windows 8(.1). Hiervoor moet je in het UEFI/BIOS setup-venster zijn.
Waar precies hangt echter af van de fabrikant: raadpleeg eventueel de handleiding.
Houd er tevens rekening mee dat een UEFI-systeem zomaar kan weigeren van bepaalde oudere OS'en te booten. 32-bits versies van Windows zijn alvast notoire slachtoffers. De kans is weliswaar groot dat je je systeem naar een BIOS-mode of CSM (Legacy) kunt omschakelen, maar dan zal de (voorgeïnstalleerde?) Windows 8(.1) niet meer willen opstarten totdat je weer de UEFI-modus hebt geactiveerd.
Secure boot: wel veiliger, niet makkelijker.
Tip 09: Basisregel
Tot nu toe zijn we ervan uitgegaan dat je Windows 8(.1) na Windows 7 installeert. In principe hoort dat ook zo, want een basisregel bij multibooting stelt dat je altijd eerst het oudste OS installeert en pas daarna een recenter OS. Immers, een ouder OS kan vaak niet overweg met de bootloader van een recenter OS en dreigt die dan ook zonder meer te overschrijven.
Nu kunnen we ons echter voorstellen dat je een nieuwe pc met Windows 8(.1) hebt aangeschaft waar je graag ook Windows 7 op had. Je kunt dan weliswaar Windows 8(.1) verwijderen, Windows 7 installeren en daarna (nogmaals) Windows 8(.1) installeren, maar dat is dubbelop. Gelukkig blijken Windows 8(.1) en Windows 7 goed met elkaar op te schieten en kun je ook wel Windows 7 na Windows 8(.1) installeren. Je gaat daarbij eigenlijk net zo tewerk als bij ons eerste scenario: veiligheidshalve een back-up maken, desgevallend een extra partitie creëren, Windows installeren, enz.
Tip 09 Windows 7 ná Windows 8(.1): dat kan ook.
Tip 10: Afsluiten
Wanneer je Windows 7 na Windows 8(.1) installeert, krijg je weliswaar het niet-grafische bootmenu van Windows 7 te zien in plaats van de fraaiere Windows 8(.1)-versie, maar daar valt zeker mee te leven. Vervelend is wel dat je dit bootmenu niet langer ziet verschijnen als je in Windows 8(.1) hebt gewerkt en daar Afsluiten hebt aangeklikt: je systeem start dan meteen door naar Windows 8(.1). Dat kun je vermijden door de Shift-toets ingedrukt te houden wanneer je op Afsluiten klikt in Windows 8(.1).
Overigens vind je hier nog een aantal tips om vanuit Windows 8(.1) in een dual boot-omgeving snel(ler) naar het andere OS om te schakelen.
Deze tips gelden echter nog meer wanneer, zoals in ons eerste scenario, het Windows 8(.1)-bootmenu actief is. Immers, wanneer je vanuit dit grafische bootmenu Windows 7 selecteert, start het systeem opnieuw op, wordt de bootloader van Windows 8 weer ingeladen en neemt dan pas Windows 7 het heft in handen - een proces dat al snel op de zenuwen werkt.
Tip 10 Overschakelen naar een ander OS: Windows 8(.1) neemt er de tijd voor!
Opnieuw single
Het kan natuurlijk gebeuren dat je na enige tijd niet langer nood hebt aan een tweede besturingssysteem en dat je dat dus liever kwijt bent. Dat houdt twee zaken in: 1) je wilt niet langer het bootmenu (met de twee ingangen) zien verschijnen en 2) je wilt de partitie met het overbodige OS recupereren.
Voor de eerste operatie maken we gebruik van EasyBCD (zie artikel). Installeer deze tool in het OS dat je wilt behouden. Start de tool op en klik op Edit Boot Menu. Met een vinkje zorg je ervoor dat het OS dat je wilt behouden het standaardbesturingssysteem wordt en verwijder je het gewraakte OS met Delete. Stip tevens de optie Skip Boot Menu aan, bevestig met Save Settings en herstart je pc. Vervolgens start je het Windows-schijfbeheer op en herformatteer je de partitie waarin het gewraakte OS is geïnstalleerd. Of je verwijdert deze partitie en je voegt de ruimte toe aan de partitie van het andere OS (kies in het contextmenu voor Volume uitbreiden). Lukt dit laatste niet, zet dan een gratis tool als AOMEI Partition Assistant Standard Edition in. Hiermee is het namelijk mogelijk partities te verschuiven en vervolgens uit te breiden. Maak echter eerst een systeemkopie!
Je kunt de vrijgekomen ruimte door je andere OS laten benemen.