Computers lopen na verloop van tijd allerlei kwaaltjes op. Tijdelijke gegevens blijven onnodig lang bewaard, overbodige bestanden slibben uw schijfruime dicht en automatisch opstartende programma's dwingen uw systeem op de knieën. Het is de hoogste tijd voor een verjongingskuur zodat Windows weer soepel en vlot draait.
Het ultieme gereedschap waarmee u met twee muisklikken uw computer volledig optimaliseert, bestaat niet. Wantrouw reclames voor programma's die beweren dit kunstje te kennen. Iedere Windows-installatie is uniek en het schoonmaken en optimaliseren van uw computer is dan ook persoonlijk. In dit uitgebreide artikel laten we de beste hulpprogramma's en trucs de revue passeren, zodat u uw eigen schoonmaakplan kunt samenstellen. Alle besproken programma's zijn gratis, maar deze keuze is niet uit zuinigheid ontstaan. Freeware en open source-applicaties zijn in de praktijk vaak beter dan commerciële schoonmaakhulpjes. Is uw systeem na onze tips weer helemaal op orde, blader dan door naar het tweede deel van de schoonmaakgids, waarin we de hardware onder handen nemen!
Gevaren van schoonmaken
In onze testsituatie hebben we er geen last van gehad, maar op internet zijn commentaren van diverse gebruikers te lezen waarin geklaagd wordt dat de Firefox gruwelijk traag start. Mozilla neemt de klacht serieus en heeft hem als een bug geregistreerd. De oplossing blijkt te zijn om de mappen met tijdelijke internetbestanden leeg te maken. Aan een permanente oplossing wordt nog gewerkt en mogelijk is dit probleem als u dit leest inmiddels verholpen.
Wees extra voorzichtig met gereedschap dat uw register claimt te optimaliseren.
Handmatig bestanden ruimen
Een goede manier om snel schijfruimte vrij te maken, is door zelf de bezem door uw bestanden te halen. Films, muziek, downloads en andere grote bestanden kunnen uw schijf doen dichtslibben. Alle mappen handmatig controleren met Windows Verkenner op zoek naar ruimtevreters, is een hele klus. De programma's TreeSize of WinDirStat helpen u en brengen de ruimteverdeling van uw harde schijf nauwgezet in kaart. Het daadwerkelijke verwijderen van de bestanden moet u alsnog handmatig doen via de Windows Verkenner.
TreeSize Free brengt ruimtevreters op uw harde schijf visueel in beeld.
Prullenbak bevestiging uit
Als u bestanden of mappen verwijdert met de Windows Verkenner, belanden ze meestal eerst in de prullenbak. Pas als u de prullenbak leegt, worden de bestanden gewist (zie ook het kader 'Gewiste bestanden verwijderen' elders in dit artikel). De prullenbak vraagt bij het verwijderen steeds om een extra bevestiging. Tijdens het opruimen van grote hoeveelheden bestanden kan deze melding behoorlijk irritant zijn. Klik met rechts op de prullenbak en vraag de eigenschappen op. Verwijder het vinkje bij Vragen om bevestiging bij verwijderen en bevestig met OK. Bestanden en mappen belanden nu zonder extra meldingen in de prullenbak.
Verplaats bestanden direct naar de prullenbak zonder extra bevestiging.
Schoonmaakhulp van Windows
Alle Windows-versies vanaf Windows XP hebben standaard een schoonmaakhulp aan boord, onder de noemer Schijfopruiming. U vindt Schijfopruiming via Start / Bureau-accessoires / Systeemwerkset / Schijfopruiming. De werking - en schermen van het programma verschilt per Windows-versie. Na een inspectie toont Schijfopruiming een opsomming van overbodige onderdelen, zoals de bestanden van Windows Foutrapportage, Office-setupbestanden, tijdelijke internetbestanden en uiteraard de prullenbak. Achter de onderdelen staat hoeveel schijfruimte er wordt vrijgemaakt. U dient de onderdelen per stuk aan te vinken. Bevestig met OK om de schoonmaakactie te starten. Schijfopruiming is geen hoogvlieger, maar wel prettig om achter de hand te hebben als u bijvoorbeeld CCleaner niet kunt gebruiken (zie het kader 'Ultieme klassieker: CCleaner').
Schijfopruiming is standaard in Windows aanwezig en voert basis schoonmaakacties uit.
Ultieme klassieker: CCleaner
Een van de betere schoonmaakhulpjes voor Windows is CCleaner. Dit programma is al vaker de revue gepasseerd en mag zich met recht een pareltje noemen. Met CCleaner verwijdert u snel overbodige bestanden en mappen. Ook haalt CCleaner de bezem door overbodige tijdelijke bestanden. U kunt de instellingen nalopen, of direct op de knop Schoonmaken klikken. Hiermee wordt de schoonmaakactie direct uitgevoerd. Aan het einde van dit proces toont CCleaner de hoeveelheid vrijgemaakte schijfruimte.
Het enige nadeel van CCleaner is dat tijdens de installatie een extra werkbalk probeert te installeren in Internet Explorer. Schakel deze optie uit en verwijder ook de automatische updatefunctie. Desgewenst kunt ook gebruikmaken van een portable versie van CCleaner, die u niet hoeft te installeren.
Het schoonmaakprogramma CCleaner mag niet ontbreken op uw computer.
Minder Windows, meer snelheid
Naast het opruimen en schoonmaken van bestanden, is het ook goed om de bezem te halen door de prestatie-instellingen van Windows. We hoeven niet terug naar het uiterlijk van de jaren negentig, maar door Windows van bepaalde opsmuk te ontdoen, reageert de computer een stuk sneller. Vooral iets oudere computers hebben moeite met animaties, vallende schaduw, transparante schermpjes en andere visuele verbeteringen. Dergelijke instellingen past u eenvoudig aan. Klik met rechts op Computer (of Deze Computer) in uw startmenu en vraag de eigenschappen op. Windows 7-gebruikers klikken nog een keer extra op Geavanceerde systeeminstellingen. Kies in het tabblad Geavanceerd onder Prestaties voor Instellingen. U krijgt een lange lijst te zien met visuele verbeteringen. U kunt de opties per stuk aan- of uitvinken. Experimenteer met de instellingen om een goede balans te vinden tussen 'schoonheid en snelheid'.
Door visuele verbeteringen uit te schakelen, reageert Windows een stuk sneller.
Herstelpunten
Systeemherstel maakt het mogelijk om uw computer te herstellen in geval van problemen. U kunt eenvoudig een herstelpunt maken en terugzetten via Start / Alle programma's / Bureau-accessoires / Systeemwerkset / Systeemherstel. Een nadeel van systeemherstel is dat deze 'tijdmachine' soms hapert en niet bruikbaar is. Gebruik Windows Systeemherstel dan ook niet als alternatief voor een back-up! Een ander nadeel is dat de herstelpunten veel schijfruimte in beslag nemen. Hier is gelukkig iets aan te doen door oude herstelpunten te verwijderen. Gebruik CCleaner en open via de knop Gereedschap het onderdeel Systeemherstel. Er verschijnt een lijst met herstelpunten. Elk systeemherstelpunt heeft een datum en omschrijving. Selecteer het systeemherstelpunt dat u wilt wissen en gebruik de knop Verwijderen om schijfruimte vrij te maken. U kunt meerdere punten gelijktijdig wissen door de ctrl-toets te gebruiken en de herstelpunten één voor één aan te klikken.
CCleaner maakt het wissen van oude systeemherstelpunten eenvoudig.
Automatisch opstarten via msconfig en startmenu
Tijdens het opstarten van de computer, wordt er een groot aantal programma's geladen. Dit is noodzakelijk voor bijvoorbeeld uw virusscanner, maar overige programma's mag u gerust kritisch bekijken. Hulpprogramma's voor printer, scanner, brandsoftware of instant messenger hebt u niet perse nodig. Deze software vertraagt niet alleen het opstartproces, maar kan ook invloed hebben op de snelheid van uw systeem. Windows heeft een Spartaans hulpprogramma aan boord om de automatische startende programma's te beheren. Geef via Start / Uitvoeren (Windows XP) of Start / Zoekdracht starten (Vista/7) de opdracht msconfig gevolgd door Enter. In het tabblad Opstarten krijgt u een lijst te zien met programma's die automatisch starten. Gevorderde gebruikers kunnen ook naar het tabblad Services kijken, maar verwijder nooit zomaar iets zonder dat u weet wat de gevolgen zijn van deze actie.
Controleer ook de map Opstarten in uw startmenu. Hierin staan snelkoppelingen die u eenvoudig kunt verwijderen. Bij twijfel kunt u de snelkoppelingen eerst naar uw bureaublad verplaatsen alvorens ze te verwijderen. Beginnende computergebruikers kunnen msconfig beter niet gebruiken. Programma's als Autoruns en Revo Uninstaller zijn uitgebreider en eenvoudiger in gebruik.
Msconfig biedt inzicht in het opstartproces van Windows, maar is niet echt overzichtelijk.
Automatisch opstarten compleet onder controle
Revo Uninstaller biedt een overzichtelijke en gebruiksvriendelijke manier om automatisch startende programma's te beheren. Start Revo Uninstaller op en open Gereedschap / Verbeteren / AutoRun-beheer. Hier krijgt u een beknopt overzicht van programma's die automatisch opstarten. Deze kunt u aan of uitvinken.
Als u volledige controle wilt hebben over alles wat opstart met uw computer, probeer dan Autoruns. Het programma start met een duizelingwekkend overzicht, maar gelukkig is alles netjes onderverdeeld in overzichtelijke tabbladen. Het tabblad Logon is een goed begin om de mogelijkheden van Autoruns te verkennen. Sommige functies van Autoruns en Revo Uninstaller werken overigens alleen correct als u bent ingelogd als beheerder.
Autoruns biedt volledige controle over het opstartproces.
Gewiste bestanden verwijderen
Het klinkt als een dubbele handeling om gewiste bestanden te verwijderen, maar dat is het zeker niet. Als u bestanden verwijdert via de delete-knop of de prullenbak, wordt de schijfruimte waar de bestanden staan als vrij gemarkeerd. Zolang er geen nieuwe bestanden op dezelfde plek worden opgeslagen, zijn gewiste bestanden eenvoudig terug te halen met speciale software als Recuva of PC Inspector File Recovery. De kans dat de vrijgemaakte schijfruimte snel wordt overschreven is klein. Als u er zeker van wilt zijn dat bestanden niet meer zijn terug te halen, moet de lege schijfruimte overschreven worden met willekeurige gegevens. Disk Redactor is hiervoor uitermate geschikt. Start het programma op als beheerder. Geef aan van welke schijf (of map) u de lege ruimte wilt saneren. Disk Redactor neemt uitsluitend de lege schijfruimte onder handen. Bestanden en mappen worden niet aangast. We hebben Disk Redactor eerder besproken en merkten dat het programma om onduidelijke redenen niet goed werkt op sommige Windows-installaties. In dit geval kunt u hetzelfde kunstje ook overlaten aan Revo Uninstaller. Klik in dat geval op de knop Gereedschap. Open onder Tracks schoonmaken het onderdeel Sporen wissen.
Verwijderde bestanden zijn pas echt weg als u de schijfruimte opnieuw overschrijft.
Complete harde schijf saneren
Wat Disk Redactor doet met lege schijfruimte, kunt u ook met uw volledige harde schijf uitvoeren. Hierbij worden de gegevens op de schijf vernietigd, inclusief alle bestanden en mappen. Windows-gebruikers kunnen hiervoor Roadkil's Disk Wipe gebruiken , maar de opstartbare cd van Darik's Boot and Nuke(DBAN) werkt ook uiterst effectief. Brand de DBAN-iso op cd en start hiermee de computer op. Dit soort hulpprogramma's zijn ideaal als u uw oude computer wilt afdanken of verkopen. Besef: alle bitjes worden geruimd, er is geen weg terug! Een gesaneerde schijf kunt u opnieuw gebruiken voor bijvoorbeeld een schone Windows-installatie of met een gerust hart verkopen of weggeven.
Voor het selectief vernietigen van bestanden of mappen is Eraser een goed programma. U kunt deze tool beschouwen als een prullenbak met ingebouwde shredder. Op deze manier verdwijnen bestanden permanent en onherstelbaar van uw schijf.
Eraser verwijdert en vernietigt bestanden met een rechtermuisklik.
Webbrowser opschonen
Tijdens het surfen bewaart uw webbrowser allerlei gegevens, zoals tijdelijke internetbestanden, cookies, wachtwoorden, uw surfgeschiedenis en formulieren die u ooit hebt ingevuld. Deze ballast wordt door de meeste schoonmaakprogramma's onder handen genomen, maar u kunt dit ook direct vanuit uw webbrowser regelen. In Internet Explorer opent u het menu Extra / Browsergeschiedenis verwijderen. Als het menu niet zichtbaar is, druk dan eerst op de linker Alt-toets. In Firefox kiest u Recente geschiedenis wissen via het menu Extra. Google Chrome-gebruikers klikken op het gereedschapsicoontje en kiezen Browser geschiedenis wissen.
Bij het schoonmaken van uw webbrowser wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten gegevens. U kunt selectief te werk gaan en hoeft bijvoorbeeld niet per se uw wachtwoorden te verwijderen als u de cookies opschoont.
Tip: Als u meerdere webbrowsers gebruikt, is het de moeite waard om de toetscombinatie Shift-Ctrl-Del te onthouden om uw websporen te wissen. Deze combinatie is universeel en werkt in (bijna) alle webbrowsers.
Verwijder tijdelijke internetbestanden uit uw webbrowser met de toetscombinatie Shift+Ctrl+Del.
Favorieten en bookmarks opschonen
Websites komen en gaan, en dat zorgt voor onnodige ergernis bij defecte favorieten (Internet Explorer) en bladwijzers (Firefox). TFC (Turbo Favorite Checker) helpt bij het filteren en verwijderen. TFC controleert de favorieten of bladwijzers (bookmarks) op drie foutmeldingen: 404, 500 en overige verbindingsproblemen. Een 404 treedt op als u een pagina opvraagt die niet bestaat, bijvoorbeeld www.computertotaal.nl/pagina16.html (Zie afbeelding 2 hieronder). TFC biedt de mogelijkheid om deze online boekenlegger te wissen of aan te passen naar www.computertotaal.nl.
Favorieten die een melding 500 (algemene server fout) of andere verbindingsproblemen geven, kunt u laten verwijderen of negeren.
Turbo Favorite Checker controleert of de websites in uw favorieten en bookmarks nog wel bestaan.
Foutmelding: 404.