Wie toegang heeft tot de pc van iemand anders, heeft de beschikking over tal van persoonlijke en vaak heel vertrouwelijke gegevens. Hoewel 'informatie delen' en 'samenwerken' nog steeds de toverwoorden zijn op computergebied, is weten hoe u iets moet afschermen voor onbevoegden minstens even belangrijk! We laten u in deze Basiscursus zien hoe u uw pc afschermt tegen al te nieuwsgierige ogen.
Gebruikersaccount
Hoewel het vergrendelen van de computer begint met een wachtwoord, is het handiger om voordat u een wachtwoord instelt, alle gebruikers van de pc een eigen account te geven. Dat kan via Start / Configuratiescherm / Gebruikersaccounts toevoegen of verwijderen onder het kopje Gebruikersaccounts en Ouderlijk Toezicht. Klik vervolgens op Een nieuw account maken, typ de naam van de gebruiker in het vak Nieuwe accountnaam en bepaal voordat u op Account maken klikt of die gebruiker een Standaardgebruiker is of een Administrator. Maak zo min mogelijk gebruikers Administrator en liefst alle gebruikers, behalve uzelf, Standaardgebruiker. Klik tot slot op Account maken.
Maak voor iedere gebruiker een eigen account aan.
Wachtwoord instellen
Ga terug naar het venster Accounts beheren en klik op het label van uw eigen account. Ook wanneer u geen verdere accounts hebt aangemaakt, is dit een noodzakelijkheid. Door een wachtwoord te gebruiken voor het account dat u zelf gebruikt, maakt u het voor onbevoegden onmogelijk daarmee in te loggen op de computer. En als dat het enige account op de computer is, is het zelfs al heel moeilijk op de hele computer in te loggen. Nadat u op het label van uw eigen account hebt geklikt, kiest u voor Een wachtwoord instellen. Typ het wachtwoord in het vak Nieuw wachtwoord en herhaal het in het vak Bevestig het nieuwe wachtwoord.
Het is mogelijk bij het wachtwoord een geheugensteun op te geven. Formuleer bij voorkeur een cryptische boodschap die u helpt het wachtwoord weer te herinneren als u het onverhoopt vergeten bent. Typ deze boodschap in de regel Geef een geheugensteun voor het geval u het wachtwoord bent vergeten en klik op Wachtwoord instellen.
Behalve op uw eigen account kunt u ook op alle andere accounts een wachtwoord instellen. Dat gaat op dezelfde manier als waarop u op het eigen account een wachtwoord hebt ingesteld. Op deze manier dwingt u gebruikers nadrukkelijker hun eigen account te gebruiken, waarmee ze dan ook alleen toegang hebben tot hun eigen bestanden en documenten, inclusief de bestanden die andere gebruikers van de computer met elkaar delen.
Nu u een wachtwoord hebt ingesteld, is het zaak om deze te testen. Klik op Start en kies via het pijltje naast Afsluiten voor Afmelden. U bent nu terug op het loginscherm van Windows. Daar staan nu alle accountnamen vermeld en om in te loggen moet u een wachtwoord ingeven. Als u een fout maakt bij het invoeren, krijgt u de ingestelde geheugensteun te zien.
Stel ook voor de andere accounts een wachtwoord in.
Gebruikers zelf een wachtwoord laten instellen
U kunt ook gebruikers zelf hun wachtwoord laten instellen. Op deze manier voorkomt u klachten over een te moeilijk wachtwoord. Ook gebruikers die 'slechts' een standaard gebruiker zijn, kunnen via het onderdeel Gebruikersaccounts en Ouderlijk toezicht in het Configuratiescherm kiezen voor Uw Windows-wachtwoord wijzigen. Ze kunnen dat alleen voor hun eigen account doen omdat ze standaardgebruiker zijn.
Alle gebruikers moeten nu inloggen met het eigen account en het eigen wachtwoord.
De computer vergrendelen
Nu uw gebruikersaccount is voorzien van een wachtwoord, kunt u de computer ook echt vergrendelen. Om een pc dicht te spijkeren, zijn er veel mogelijkheden onder Windows en ook diverse oplossingen die extra software vereisen. Maar dat geldt niet voor het vergrendelen van de pc wanneer u even niet achter het toetsenbord zit en niet wilt dat iemand anders ziet wat u doet of toegang heeft tot uw bestanden. Om de computer kort te vergrendelen, klikt u op Start en kies via het pijltje naast Afsluiten voor Vergrendelen. Windows keert terug naar het loginscherm. Het is duidelijk te zien wie er op dat moment is ingelogd, maar wil iemand inloggen met uw account, dan moet eerst het wachtwoord worden ingegeven. Onder de naam van uw account is ook direct te zien dat de computer is vergrendeld.
Wilt u razendsnel de computer vergrendelen? Gebruik dan het toetsenbord. Druk de Windows-toets in en tegelijkertijd de L-toets. Ezelsbruggetje: de L verwijst naar de beginletter van 'Lock', wat in het Engels vergrendelen betekent.
Vergrendel de pc wanneer u even niet achter het toetsenbord zit.
Anderen toelaten
Dat u de computer vergrendelt, wil niet zeggen dat anderen zijn buitengesloten. Windows biedt meerdere gebruikers de mogelijkheid om gelijktijdig ingelogd te zijn. Klik op Andere gebruiker in het vergrendelscherm en u keert terug naar het loginscherm. Klik op het account van een andere gebruiker. Na het invoeren van het wachtwoord, kunt u ook (of iemand anders) inloggen.
U kunt met meerderen ingelogd zijn op de computer.
Automatisch vergrendelen
U kunt zelf de computer vergrendelen, maar het is handig dit automatisch te laten doen als u de pc enige tijd niet gebruikt. Deze functie is in Windows onderdeel van de schermbeveiliging. Klik met de rechtermuisknop op het Bureaublad en kies Eigenschappen. Windows 7-gebruikers selecteren Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Kies Schermbeveiliging en stel het aantal minuten in dat deze na de laatste toetsaanslag of muisbeweging, ingeschakeld moet worden. Zet een vinkje bij Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten. In Windows XP heet dit Welkomstscherm weergeven. Bevestig met OK. Wanneer de computer na de opgegeven tijd niet wordt gebruikt, wordt automatisch de schermbeveiliging ingeschakeld. Wordt de schermbeveiliging opgeheven, dient u eerst een geldig wachtwoord in te voeren.
Via de schermbeveiliging kunt u de computer vergrendelen bij inactiviteit.
Een zuinige schermbeveiliging
Zowel de processor als de grafische kaart wordt tijdens de meeste screensavers flink aan het werk gezet om mooie grafische effecten op het scherm te tonen. Het nadeel is dat de computer dan vaak nog meer energie verbruikt dan wanneer hij gewoon wordt gebruikt. Om het energieverbruik te beperken, is kunt u gebruikmaken van de screensaver met de naam Leeg. Het scherm wordt zwart en u krijgt verder geen mooie effecten te zien. Saai maar degelijk en veilig, want u moet wel nog altijd een wachtwoord invoeren bij het hervatten van de computertaken.
Een wachtwoord vragen bij ontwaken
De Slaapstand is met enige fantasie de overtreffende trap van de schermbeveiliging te noemen. Bij de Slaapstand wordt het geheugen bewaard en slechts een kleine hoeveelheid energie verbruikt om uw data te bewaren. Standaard staat onder Windows Vista en Windows 7 voor elke computer ingesteld dat deze na enige tijd inactiviteit in de slaapstand gaat. Bovendien kunt u elke computer zelf in de Slaapstand zetten via de knop Start / Afsluiten / Slaapstand. Wilt u dat de computer, na uit de Slaapstand te zijn gekomen, om een geldig wachtwoord vraagt, klikt u op Start / Configuratiescherm en gaat u naar het onderdeel Systeem en beveiliging. Onder het kopje Energiebeheer vindt u hier de optie Een wachtwoord vereisen als de computer uit slaapstand komt. Selecteer deze en klik op Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn. Hierna kunt u kiezen voor Een wachtwoord vereisen (aanbevolen). Bevestig via Wijzigingen opslaan.
U kunt desgewenst instellen dat u een wachtwoord moet invoeren als de pc 'ontwaakt' uit de Slaapstand.
Wachtwoorden beheren
Het grootste misverstand rondom wachtwoorden is dat je ze niet mag opschrijven. Wachtwoorden moet je zelfs opschrijven, want niemand wil definitief buitengesloten raken wanneer hij zich het wachtwoord echt niet meer kan herinneren. En anders dan bij een computer op een bedrijfsnetwerk kan een wachtwoord op een standalone-computer niet centraal hersteld worden. Weg is echt weg. Daarom is het belangrijk de wachtwoorden die u gebruikt om gegevens af te schermen van andere gebruikers, goed op te bergen. Dus wel opschrijven, maar op een veilige plek. Bijvoorbeeld in een wachtwoordprogramma als Keepass, een gratis open source applicatie dat u kunt downloaden. Let op: kies voor de recentste versie in de 2.0-reeks. De 1.xversie raden we niet aan.
Download en installeer KeePass op uw computer om uw wachtwoorden veilig te bewaren.
Wachtwoorden veilig bewaren in KeePass
Als u KeePass voor de eerste keer opstart, is het nog niet gekoppeld aan een (versleutelde) database. Doe dit als eerste. Klik op File / New en geef de database een naam. Klik op OK en geef in het volgende venster eerst een Master password op en herhaal dit dan bij Repeat password. Let erop dat de regel Estimated Quality in het groen staat alleen dan is het wachtwoord krachtig genoeg. Bevestig met tweemaal OK. U hebt nu een versleutelde database gemaakt in KeePass, waarin u veilig alle wachtwoorden kunt opslaan.
Overal toegang tot de KeePass-database
U kunt de KeePass-database op de eigen computer bewaren. Nadeel is wel dat wanneer u onverhoopt het wachtwoord kwijt bent, u eerst moet inloggen om het terug te vinden in KeePass. En inloggen is nou net wat in dat geval niet lukt omdat u het Windows-wachtwoord kwijt bent. Een mooie oplossing is om de KeePass-database op een gedeelde schijf in het netwerk te zetten. Bijvoorbeeld op een NAS. Typ in het vak met de naam van het nieuwe bestand ook de netwerklocatie. Bijvoorbeeld \\192.168.1.100\share\wachtwoorden.kdbx, waarbij 192.168.1.100 het ip-adres is van de netwerkschijf en 'Share' de naam van de gedeelde map.
Een KeePass-database met wachtwoorden kunt u ook op een gedeelde netwerkschijf plaatsen.
Aan de slag met KeePass
KeePass beschikt standaard al over een aantal categorieën waarmee u de wachtwoorden kunt onderverdelen, zoals General, Windows en eMail. Klik op de categorie Windows. Zodra deze is geselecteerd, ziet u de sleutels die in deze categorie zijn bewaard. En op dit moment zijn dat er nog nul. Klik met de rechtermuisknop in het lege schermdeel en kies Add Entry. Typ in het venster bij Title een duidelijk omschrijving van dit wachtwoord. Typ achter User name de gebruikersnaam en achter Password en Repeat het wachtwoord. Gaat het om het wachtwoord van een online dienst, dan kunt in het vakje URL eventueel de website-url plakken. Sla de sleutel op via OK. U hebt nu uw eerste wachtwoord bewaard in KeePass. Om naderhand het wachtwoord te bekijken, opent u KeePass, dubbelklikt u op de sleutel en vervolgens op de knop met drie puntjes.
Encryptiesoftware installeren
Onder Windows zijn de bestanden van gebruikers voor elkaar afgeschermd. Er is één uitzondering: een Administrator heeft toegang tot alle bestanden en hoeft geen wachtwoord in te voeren. Wilt u echter zeker weten dat uw bestanden veilig zijn, maak dan gebruik van versleuteling. Een goed (en gratis) programma hiervoor is TrueCrypt. Klik op Downloads en kies Latest Stable Version. Truecrypt ondersteunt Windows XP, Vista en Windows 7
TrueCrypt is een gratis pakket waarmee u bestanden of de hele computer versleutelt.
Ook zonder gebruikersaccount
Met TrueCrypt kunt u een versleuteld bestand maken en dat gebruiken als een harde schijf. U kunt er bestanden in zetten, mappen maken, verslepen en verwijderen. Allemaal net als op een echte harde schijf. Maar met één belangrijk verschil: de informatie is helemaal afgegrendeld van andere gebruikers die niet het benodigde wachtwoord hebben. U kunt TrueCrypt gebruiken om onder uw eigen gebruikersaccount een beveiligde opslagruimte te maken maar ook kunt u met TrueCrypt zo'n opslagruimte maken waar alleen u het wachtwoord van kent, wanneer u de computer toch met meerdere gebruikers onder één gedeeld gebruikersaccount moet delen.
Een versleutelde container maken
Kies voor Create Volume / Create an encrypted file container. Selecteer Standard TrueCrypt Container en maak een bestand aan op de harde schijf. De locatie Mijn Documenten voldoet prima. Maak het bestand liefst enkele gigabytes groot. Klik op Select File en selecteer de map en typ de bestandsnaam in de regel Bestandsnaam. Bevestig met Opslaan. Klik nu tweemaal op Next en geef in het venster bij Volume Size de grootte van het versleutelde bestand op. In het volgende venster typt u een wachtwoord, dat u herhaalt bij Confirm. Klik op Next. Klik in het venster Volume Format niet direct op Format maar beweeg eerst een tijd de muis volledig willekeurig binnen dit venster. Zo verbetert u de versleuteling.
Met TrueCrypt maakt u een versleuteld containerbestand om belangrijke informatie af te schermen van onbevoegden.
Gegevens maximaal afschermen
Is de versleuteling klaar, dan moet u het versleutelde bestand 'mounten'. Oftewel: u laat Windows denken dat het bestand een aparte schijf is. Daarvoor is het wachtwoord nodig als bewijs dat u toegang mag hebben. Klik op Select file en blader naar het containerbestand. Selecteer het en klik op Open. Selecteer een stationsletter en klik op Mount. U moet nu het wachtwoord geven. Sluit af via Exit. In de Windows Verkenner ziet u nu een extra harde schijf met de stationsletter die u bij het mounten hebt geselecteerd.
Bent u klaar met de TrueCrypt-container, selecteer dan de koppeling in TrueCrypt en klik op Dismount. Of, wanneer u de computer wilt afsluiten, Dismount All. De versleutelde containers worden losgekoppeld en u kunt de computer uitschakelen of door anderen laten gebruiken. Ze kunnen zeker niet bij de door u afgeschermde gegevens in Truecrypt. En o ja, het TrueCrypt-wachtwoord, dat hebt u natuurlijk al lang in de KeePass-database bewaard!
Het gemounte TrueCrypt-bestand is te gebruiken als een gewone harde schijf.