Zo houdt u uw pc malwarevrij
Beveiliging is een van de belangrijkste aspecten bij het gebruik van een computer. Beveiligingsmaatregelen kunnen efficiënt computergebruik echter in de weg staan, omdat uw pc er trager door wordt en u voortdurend bewust moet blijven van allerlei risico's. In dit artikel leggen we uit hoe u met zo min mogelijk hoofdpijn veilig kunt computeren.
1. Malware
Het is moeilijk om een uitputtende lijst samen te stellen met alle gevaren die uw computer bedreigen. De belangrijkste veroorzakers van ellende zijn virussen, trojans, rootkits en spyware. Een virus bestaat uit software die zich ongevraagd in een computer nestelt en computerbestanden beschadigt. Een trojaans paard (of trojan) lijkt op een virus, maar is vermomd als een legitiem programma. Een virus is ontwikkeld om onopgemerkt te blijven, terwijl een trojan zich voordoet als nuttige software terwijl er kwaadaardige activiteiten door worden ontplooid. Een rootkit is eigenlijk een ver doorontwikkeld virus. Anders dan een gewoon virus installeert een rootkit zich niet ergens op een 'gewone plek' op uw harde schijf. Deze malware nestelt zich in het besturingssysteem en brengt er veranderingen in aan, op een manier die ervoor zorgt dat hij zelf nagenoeg onvindbaar wordt. Spyware is software van een heel andere orde. Het betreft computerprogramma's die de gebruiker bespioneren en proberen om persoonlijke gebruikersinformatie op te vangen, bijvoorbeeld gebruikersnamen en wachtwoorden of een creditcardnummer. Dergelijke gegevens worden doorgespeeld aan cybercriminelen, die er misbruik van maken en zo uw geld verduisteren. Spyware is doorgaans verborgen in software waarvan de nietsvermoedende gebruiker denkt dat hij volstrekt legitiem is en een zinvolle functie heeft.
2. Antivirus
Antivirusprogramma's bieden de meest beperkte vorm van computerbeveiliging. Ze beschermen tegen virussen en andere kwaadaardige software die tegenwoordig onder de noemer 'malware' valt, zoals trojans, rootkits en spyware. Antimalware is eigenlijk een betere benaming voor wat over het algemeen nog steeds antivirus wordt genoemd. Hoe het ook wordt genoemd, het is in ieder geval een verplicht nummer om dergelijke software op uw computer te installeren. Computergebruik zonder beschermende software is eigenlijk niet meer mogelijk. Uit onderzoek blijkt dat een computer waar geen antivirussoftware op is geïnstalleerd bij normaal gebruik in minder dan een half uur wordt besmet.
Doordat er verschillende typen malware zijn, biedt bescherming tegen alleen virussen onvoldoende beveiliging.
3. Internet security
'Internet security' en 'internet security suite' zijn namen die worden gebruikt voor uitgebreide beveiligingsproducten. Vrijwel iedere leverancier van beveiligingssoftware biedt een uitgebreid pakket waarin behalve antivirus- of antimalwaresoftware onder andere een firewall en software tegen phishing is opgenomen. In sommige gevallen is er ook software voor ouderlijk toezicht in verwerkt. De samenstelling van deze 'suites' verschilt nogal. Om een goed overzicht van de mogelijkheden te krijgen, kunt u eens een test in een computertijdschrift of op een website bekijken.
Een internet security suite omvat veel meer dan louter antivirus- of antimalware-maatregelen.
4. Totaalpakket
Nadat vrijwel alle ontwikkelaars van beveiligingssoftware een internet security-product in hun aanbod hadden opgenomen, introduceerden enkele leveranciers een nog uitgebreider pakket. Producten als Norton 360, McAfee Total Protection, Panda Global Protection en G Data Total Care zijn hier voorbeelden van. De belangrijkste extra functie die deze producten bieden, is de mogelijkheid om een back-up te maken. Soms is dit onderdeel aangevuld met hulpfuncties voor systeemoptimalisatie en systeemonderhoud, maar de mogelijkheid tot bestandsherstel vormt toch de kern. Het gaat daarbij vrijwel zonder uitzondering om een online back-upvariant. Daarbij worden de bestanden via internet bewaard op een server van de makers van het product. Vaak is de geboden opslagruimte echter beperkt tot 1 of 2 GB en dat is maar zelden voldoende.
Een totaalpakket zoals Norton 360 biedt onder andere de mogelijkheid tot het maken van een online back-up.
5. Pakket of losse software?
Of u er goed aan doet om voor een suite of totaalpakket te kiezen, is niet eenvoudig aan te geven. Als u nog helemaal geen beveiligingsproducten op uw pc hebt geïnstalleerd, biedt een internet security suite veelal de beste prijs-kwaliteitverhouding. Functies zoals anti-phishing om u te beschermen tijdens het surfen en anti-spam om uw mailbox vrij te houden van onzinnige e-mails zijn erg prettig. U moet echter wel bedenken dat veel van dergelijke functies ook in een gratis variant worden aangeboden, en dat uw Gmail- of Hotmail-mailbox toch al worden gecontroleerd op spam. Bovendien zijn de extra functies in een suite lang niet altijd van de beste kwaliteit. Zeker de kleinere aanbieders van beveiligingssoftware kopen deze functies gewoon los in en integreren ze niet eens in de rest van hun pakket.
Panda biedt 'pc-toegang op afstand'. Het levert daar echter een gratis en niet-geïntegreerde versie van BeAnywhere voor mee.
6. Firewall
Een firewall is vaak de belangrijkste extra functie die naast antivirussoftware is opgenomen in een internet security suite. Net als antivirusmaatregelen is ook een firewall verplichte kost als u online gaat met uw computer. In een gewoon antiviruspakket zit geen firewall, dus lijkt het logisch om toch voor een suite te kiezen. Windows is echter ook voorzien van een firewall. De eerste versie daarvan (opgenomen in Windows XP) werkte niet heel krachtig, maar Microsoft heeft Windows Firewall daarna flink verbeterd. Als u Windows XP met SP2, Windows Vista of Windows 7 gebruikt, hebt u dus al een firewall die in- en uitgaand verkeer scant. Deze firewall vraagt via pop-ups toestemming om nieuwe programma's toegang tot internet te verlenen en biedt de mogelijkheid om de configuratie volledig naar eigen wens aan te passen. Het wekt dus geen verbazing dat Trend Micro in de 2011-versie van zijn beveiligingsproducten de firewall heeft laten vallen en voortaan vertrouwt op de firewall van Windows. Dat laatste kunt u ook doen.
Een firewall is bij de meeste beveiligingssuites het belangrijkste verkoopargument, maar in Windows is er een ingebouwd die ook prima werkt.
Wilt u toch een andere firewall dan die van Windows gebruiken, installeer dan uw beveiligingspakket met de firewall erbij. De nieuwe firewall zal zelf Windows Firewall uitschakelen. Om te controleren of dat inderdaad is gebeurd, gaat u naar Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Windows Firewall. Het onderhoudscentrum moet daar vervolgens aangeven dat er een firewall is ingeschakeld. Dat kan de Windows-firewall zijn, maar ook een andere. Windows zal netjes melden welke firewall actief is. U kunt ook op De geïnstalleerde firewallprogramma's weergeven klikken, waarna Windows een overzicht van alle geïnstalleerde firewalls toont. Daarvan moet er één - en niet meer dan één - zijn ingeschakeld.
Er kunnen meerdere firewalls zijn geïnstalleerd, maar het is het beste als er maar één is ingeschakeld.
Wilt u een andere firewall gebruiken dan de firewall die actief is, dan kunt u omschakelen. Ga naar Start / Alle programma's en open het beveiligingsprogramma dat op uw computer actief is. Zoek waar u onderdelen van de suite kunt in- of uitschakelen. Als u de Windows-firewall wilt gebruiken, schakelt u de firewall van de beveiligingssuite uit. Negeer eventuele waarschuwingen. Sluit de beveiligingssuite, klik op Start en zoek via het zoekscherm naar Firewall. Open het onderdeel Firewall dat in het configuratiescherm wordt gevonden. Klik in de linkerkantlijn op Windows Firewall in- of uitschakelen en kies bij Thuis, Bedrijf en Openbaar voor Windows Firewall inschakelen. Klik ten slotte op OK. Wilt u juist een andere firewall en niet die van Windows gebruiken, dan schakelt u Windows Firewall uit en daarna de firewall van uw beveiligingssuite in.
Wilt u Windows Firewall gebruiken, schakel dan eerst de firewall van de beveiligingssuite uit.
7. Installatie op maat
Hebt u een beveiligingssuite gekozen en weet u op voorhand al dat u niet alle onderdelen daadwerkelijk zult gebruiken, dan is het beter om ze niet te installeren. Kies in dat geval tijdens de installatie voor een geavanceerde of aangepaste installatie en voer dus geen standaardinstallatie uit. De meeste installatieprogramma's geven daarbij een overzicht van alle onderdelen die kunnen worden geïnstalleerd. Wilt u een onderdeel niet gebruiken, haal dan het vinkje erbij weg en vervolg de installatie. Door een onderdeel niet te installeren, voorkomt u conflicten met eventuele soortgelijke functies die in Windows zelf zijn opgenomen.
Als u de Windows-firewall wilt blijven gebruiken en een suite installeert, moet u bij de installatieprocedure het toevoegen van een andere firewall uitvinken.
8. Gratis beveiliging
Geen zin om voor beveiliging te betalen? Er zijn ook gratis beveiligingspakketten. Sommige daarvan staan als erg slecht bekend, zoals ClamAV, maar er zijn ook heel goede gratis beveiligingsproducten. Voorbeelden daarvan zijn Microsoft Security Essentials, Avast! Free Antivirus, Avira AntiVir Personal, AVG Anti-Virus Free Edition en Panda Cloud Antivirus. Via Google kunt u van al deze diensten vinden waar het installatiebestand kan worden gedownload. Let er daarbij wel op dat u het alleen binnenhaalt vanaf de originele website van de makers en niet van een andere site. Als u dat laatste doet, bestaat namelijk de kans dat u een ander product binnenhaalt of, erger, een besmette versie. Dat zou bijzonder vervelend zijn, zeker omdat u software zoekt die uw pc schoon en veilig moet houden! Houd er ook rekening mee dat gratis antivirusprogramma's doorgaans niet in een commerciële omgeving mogen worden gebruikt en alleen zijn bestemd voor de thuiscomputer.
Download gratis antivirussoftware alleen van de originele website van de makers.
9. Minder functies
Hoewel gratis pakketten prima bescherming kunnen bieden, is hun functionaliteit beperkt. Vaak is er alleen een standaard-antivirusfunctie in ondergebracht en beveiligen ze uw computer bijvoorbeeld niet tegen phishing. Ook ontbreekt meestal de geavanceerde technologie waarmee onbekende virussen worden gedetecteerd op basis van gedrag. Omdat de makers van gratis software liever een betaald product leveren, tonen ze op hun websites de exacte verschillen tussen de betaalde en de gratis versie van hun software. Controleer of de gratis versie voor u voldoende functionaliteit biedt. Bedenk daarbij dat niet iedere functie die ontbreekt even noodzakelijk is. De meeste browsers zijn tegenwoordig bijvoorbeeld ook voorzien van antiphishing-technologie.
10. Abonnement
Voorheen kocht u uw beveiligingsproducten in een fysieke winkel, maar tegenwoordig gebeurt dat steeds vaker online. Behalve hun programma proberen de aanbieders van beveiligingsproducten u ook een abonnement op software-updates te verkopen. Zonder updates is een beveiligingsproduct zo goed als waardeloos. Let er bij een abonnement op dat het niet alleen virusdefinities en dergelijke, maar ook updates op het programma zelf omvat, zodat u recht op een nieuwe versie hebt wanneer editie 2011 of 2012 uitkomt. Verder is van belang dat het aantal computers dat u met het product mag beveiligen, verschilt per abonnement. Meestal mag u de software op één of, tegen bijbetaling, op drie computers installeren. Hebt u meerdere computers in huis? Dan is de laatste optie het goedkoopst.
Beveiligingsproducten zijn gekoppeld aan een abonnement op updates en nieuwe softwareversies.
11. Automatische updates
Een beveiligingsproduct bestaat uit twee delen, zeker als het om antivirussoftware gaat. Het eerste onderdeel, de scan-engine, spoort malware op en verwijdert hem. Daarvoor maakt deze engine gebruik van een tweede onderdeel; de database met informatie over malware. Voor de database verschijnen zeker dagelijks updates en bij veel beveiligingsproducten zelfs ieder uur. Deze updates moet een antimalwareprogramma automatisch ontvangen en verwerken. Controleer of dit inderdaad gebeurt en zet zo nodig de auto-updates aan. De manier waarop u dit doet, verschilt per programma. De meeste antivirusprogramma's openen een statuspagina wanneer u ze start. Op deze pagina vindt u informatie over de meest recente virusupdate. Via Opties of Automatische updates kunt u het schema bewerken en de automatische updates in- of uitschakelen.
Om veilig met uw pc te kunnen werken, is het een vereiste dat de scan-engine en de antivirusdatabase automatisch worden geüpdate.
12. Updates forceren
Is een computer gedurende langere tijd niet gebruikt of hebt u systeemherstel uitgevoerd zodat uw systeem is teruggezet naar een punt dat lang geleden is aangemaakt, dan is het zaak om de database uit de vorige tip zo snel mogelijk te updaten. In het onderhoudscentrum ziet u onder Beveiliging / Virusbeveiliging of de huidige antimalwaresoftware volledig is geactualiseerd. U opent het onderhoudscentrum door op de vlag naast de klok te klikken en Onderhoudscentrum openen te kiezen. Als de software moet worden bijgewerkt, ziet u in het onderhoudscentrum een link. Ook kunt u de beveiligingssoftware zelf opstarten en zoeken naar Update, LiveUpdate of Virusbibliotheek bijwerken.
Als u uw computer lange tijd niet hebt gebruikt, bestaat de kans dat uw antivirusprogramma achterloopt met het ophalen van updates.
13. De beste scan-engine
Welke antimalwaresoftware is nu de beste? Dat is mede afhankelijk van de kwaliteiten van een programma die u het belangrijkst vindt. Is alleen de mate waarin een antimalwareprogramma uw computer schoon houdt van belang, of ook de hoeveelheid geheugen die daarbij wordt gebruikt (en dus de mate waarin een aanslag op de snelheid van de computer wordt gedaan)? Moet het programma liefst Nederlandstalig zijn en eventuele meldingen over een virusinfectie in begrijpelijke taal aan u presenteren? Voor een oordeel over de functionele kwaliteit van de verschillende antimalwareprogramma's kunt u het beste informatie naslaan op bekende websites waarop antimalware wordt getest, zoals AV-Comparatives en AV-Test. Voor een totaaloordeel over de kwaliteit, waarbij bijvoorbeeld de snelheid en de gebruiksvriendelijkheid wordt meegewogen, kunt u het beste een computertijdschrift zoals Computer!Totaal naslaan of een test zoeken op deze website. Hier worden jaarlijks de nieuwste producten onder de loep genomen en van een duidelijk oordeel voorzien.
14. Eigen engine?
De scan-engine is zo ongeveer het belangrijkste onderdeel van antimalwaresoftware. Samen met de virushandtekeningen die informatie bevatten waarmee de virusengine malware herkent, is de scan-engine verantwoordelijk voor grondigheid waarmee malware wordt opgespoord en uitgeschakeld. De meeste ontwikkelaars van antivirussoftware beweren dan ook vol trots dat hun scan-engine de beste is. Er zijn echter antimalwareprogramma's waarin een engine zit die afkomstig is van een andere ontwikkelaar. In zo'n geval heeft de maker van de antivirussoftware de scan-engine van een andere producent in licentie genomen. Het is dus belangrijk om te weten dat u wellicht product A hebt aangeschaft, maar de scan-engine gebruikt die ook in product B zit. Voorbeelden van ontwikkelaars waarbij u dit aantreft zijn Bullguard en G Data.
15. Twee engines
In het woud aan antimalwareprogramma's biedt G Data een uitzonderlijk pakket aan, omdat het gebruikmaakt van twee engines, namelijk die van BitDefender en Avast. Al uw downloads, e-mails en websites worden met de software van G Data dus niet één, maar twee keer gescand. Volgens de makers verhoogt het gebruik van twee engines de veiligheid en zorgt het bovendien voor een vermindering van het aantal valse meldingen. Door de twee engines op elkaar af te stemmen, weet G Data ondanks de dubbele scanactiviteit toch uw systeemprestaties op peil te houden. Het pakket scoort al jaren goed in allerlei tests. U kunt de twee engines bovendien zelf configureren. Klik met de rechtermuisknop op het pictogram van G Data naast de klok in de taakbalk van Windows en kies G Data openen. Ga vervolgens naar Viruscontrole / Virusbewaker en klik op Actief (Beide engines). Dat is een groene statusregel die toegang geeft tot de configuratieopties van de scan-engines. Kies bij de opties voor Uitgebreid. In het scherm dat nu wordt geopend, kunt u bij Engines gebruiken kiezen voor Alleen engine A, Alleen engine B of Beide engines. We bevelen daarbij uiteraard de laatste optie aan. Bevestig uw keuze middels een klik op OK.
G Data gebruikt niet één, maar twee scan-engines om uw pc te beveiligen.
16. Dubbele updates
Een dubbele engine brengt als nadeel met zich mee dat er ook dubbele updates nodig zijn. De BitDefender- en Avast-engines die G Data gebruikt, downloaden beide hun eigen updates. Ook dit proces wordt door G Data gecontroleerd, en het bedrijf stelt dat de updates op elkaar zijn afgestemd. Verblijft u tijdelijk op een locatie waar u slechts de beschikking over een beperkte bandbreedte hebt of waarbij u zelfs via een inbelvoorziening moet internetten, dan kan het handig zijn om een van de engines tijdelijk uit te schakelen zodat hij geen updates binnenhaalt. De kwaliteit van uw beveiliging gaat daardoor natuurlijk wel achteruit.
17. VirusTotal
Geeft uw antimalwareprogramma aan dat een bepaalde download veilig is, maar vertrouwt u het toch niet helemaal, ga dan naar VirusTotal. Op deze website kunt u bestanden tot 20 MB uploaden, waarna ze automatisch door allerlei virusbestrijders worden gecontroleerd. VirusTotal biedt daarmee een mooie manier om uw antivirusprogramma te vergelijken met alle andere programma's. Als uw beveiligingspakket onnodig alarm slaat of een download goedkeurt terwijl concurrerende pakketten hem als risico aanmerken, wordt het tijd om nog eens kritisch te overwegen of u wel de juiste suite hebt gekozen om uw computer te beschermen.
Via VirusTotal kunt u een groot aantal andere antimalwareprogramma's vragen om een download te beoordelen.
18. Veilige zandbak
In de strijd om het beste of meest uitgebreide antimalwarepakket bedenken ontwikkelaars steeds weer nieuwe dingen. Zo wint 'sandboxing' langzaam maar zeker aan populariteit. Dit is een technologie waarbij een programma in een afgeschermde omgeving wordt afgeplaatst. Het programma kan niet communiceren met andere programma's op de pc of met het besturingssysteem, maar is in reikwijdte beperkt tot die 'sandbox'. Loopt het programma een besmetting op of wordt het gekraakt, dan is de impact op de beveiliging van de computer als geheel veel kleiner, doordat het programma is afgeschermd van de rest. Voorbeelden van antimalwarepakketten die deze mogelijkheid bieden, zijn Avast! Internet Security en Kaspersky Internet Security.
19. Veilig met Kaspersky
Kaspersky heeft 'sandboxing' vertaald als 'Veilig uitvoeren' en de ontwikkelaar biedt deze dienst aan voor websites en programma's. Deze manier van werken biedt extra veiligheid bij software waar vaak fouten in worden ontdekt, zoals Adobe Reader, of bij programma's die u van een onofficiële locatie hebt gedownload. Om een programma via de dienst van Kaspersky veilig uit te voeren, klikt u met de rechtermuisknop op het programma en vervolgens kiest u Veilig uitvoeren. Een programma dat op deze manier veilig wordt uitgevoerd, is herkenbaar aan de groene rand rond het programmavenster.
Aan de groene rand is te zien dat Opera hier met behulp van Kaspersky veilig wordt uitgevoerd.
20. Veilig met Avast!
Bij Avast! heeft men de 'sandbox'-optie heel duur 'Proces Virtualisatie' gedoopt. U vindt hem via Real-Time Schilden / Proces Virtualisatie. Via Voer een virtueel proces uit kunt u een programmabestand selecteren, bijvoorbeeld firefox.exe, en door op Openen te klikken voert u het vervolgens uit in een 'sandbox' . Bij Avast! is een veilig uitgevoerd programma te herkennen aan een rode rand.
Ook bij Avast! kunnen programma's worden uitgevoerd in een afgeschermde omgeving.
21. Automatische controles
Het is belangrijk dat u uw pc niet alleen laat scannen als u vermoedt dat er iets mis is, maar ook voor volautomatische bescherming zorgt. Laat uw computer daarom minstens eens per week helemaal scannen, of zelfs nog vaker. De meeste programma's stellen zelf een automatische scan in, maar het tijdstip waarop die scan plaatsvindt is meestal niet perfect. Het is immers handig als de automatische scan wordt uitgevoerd op een moment waarop uw pc wel is ingeschakeld, maar steevast niet wordt gebruikt, bijvoorbeeld omdat u een vaste lunchtijd hebt of op een bepaald moment van de week altijd met iets anders bezig bent. Pas het scanschema dus aan, zodat uw beveiligingssoftware aan het werk gaat op een vast moment dat u het beste uitkomt. De manier waarop u het schema aanpast verschilt per pakket. Bij G Data vindt u de optie bijvoorbeeld onder Updates / Automatische updates / Automatische viruscontrole. Selecteer hier vervolgens het schema en kies Eigenschappen / Planning. Nu kunt u het schema volledig naar wens instellen. Bij Norton vindt u hetzelfde type schema via Instellingen / Computerinstellingen / Configureren / Volledige systeemscan / Plannen.
Laat uw computer minstens eens per week automatisch scannen.
22. Help, een virus!
Een belangrijke instelling in ieder beveiligingsprogramma betreft de vraag wat er moet gebeuren als er een virus wordt aangetroffen. Er zijn verschillende acties mogelijk: besmette bestanden rigoureus weggooien, proberen het virus te verwijderen en het geïnfecteerde bestand behouden, of het geïnfecteerde bestand in een afgeschermde omgeving plaatsen - een mogelijkheid die 'quarantaine' wordt genoemd. De standaardkeuze die uw beveiligingsprogramma maakt, is door de leverancier bepaald, maar u kunt hem naar eigen smaak aanpassen. Zoek in het programma naar de scan-instellingen of gebruik de help-functie en zoek bijvoorbeeld op Quarantaine of Verwijderen. Met zulke zoektermen komt u doorgaans in het scherm waar de standaardactie bij een besmetting is gedefinieerd.
Bij de beveiligingssoftware van McAfee kunt u via de online help-functie naar informatie zoeken over wat er gebeurt als er malware wordt gevonden.
23. Mac-beveiliging
Behoort u inmiddels ook tot de vele gelukkige bezitters van een Mac? Ondanks de hoge aanschafprijs rukken de iMac en MacBook op en hebben steeds meer huishoudens een computer in huis die op het besturingssysteem Mac OS X draait. OS X steekt op een heel andere manier in elkaar dan Windows en volgens sommige experts is het systeem van Apple minder veilig. Toch hebben de meeste bezitters van een Mac geen antivirussoftware geïnstalleerd, om de simpele reden dat er nog maar weinig malware voor Apple-computers is ontwikkeld. Dat zal echter gaan veranderen, voorspellen deskundigen. Door de groeiende populariteit van Apple-computers worden deze apparaten steeds interessanter voor hackers en voor de ontwikkelaars van van malware. Langzaam maar zeker verschijnen er daarom steeds meer beveiligingsproducten voor de apparaten van Apple.
McAfee is een van de bedrijven die beveiligingssoftware voor Apple-computers leveren.
Tip 24. Licentierecht
Doordat steeds meer beveiligingsprogramma's zijn gebonden aan een abonnement, hebt u het recht dat abonnement op een andere computer over te zetten. Niet alle fabrikanten zijn hier even helder over. Als u uw pc hebt vervangen en de licentie wilt overzetten, kan een telefoontje naar de helpdesk van de leverancier helpen. Sommige leveranciers, zoals Kaspersky en Norton, voorkomen onduidelijkheid door een mooie webinterface aan te bieden waarmee u met een tijdens de installatie aangemaakt account kunt inloggen. Vervolgens kunt u zien welke licenties u hebt en aan welke pc ze zijn gekoppeld. Ook kunt u bij de dienst van deze aanbieders kiezen voor Loskoppelen, zodat u de licentie op uw oude pc deactiveert en hem op een nieuwe pc kunt gebruiken.
Kaspersky heeft een prachtige website waarop u uw licenties kunt beheren.