© PXimport

Schijf kapot? Zo fix je 'm

Geplaatst: 19 februari 2018 - 07:01

Aangepast: 24 november 2022 - 13:01

Edmond Varwijk

Hoewel de prijs van ssd’s bijna even snel daalt als de opslagcapaciteit toeneemt, voor opslag van echt grote hoeveelheden gegevens is de harde schijf nog altijd ongeslagen. Daarom zit er in elke nas en bijna elke pc minimaal één harde schijf. Ondanks dat we twee dingen zeker weten: ooit gaat die schijf kapot en dat moment komt altijd ongelegen. Wat moet je vooral wel en niet wanneer een harde schijf faalt. En hoe kunnen we vooraf de schade proberen te minimaliseren?

Tip 01: Nog veel schijven

Behalve op de eigen pc kun je bestanden opslaan op een externe schijf, in het netwerk op een nas en online in de cloud. Behalve bij de cloud geldt voor al deze opslag dat je zelf verantwoordelijk bent voor de beveiliging én de hardware. Vooral bij nas’en zal die hardware in bijna alle gevallen een harde schijf zijn, want die biedt nog altijd veel meer opslag tegen een veel lagere prijs dan de ssd. Hoewel de betrouwbaarheid van de harde schijf ook de laatste jaren nog steeds beter is geworden, door de bewegende delen weten we zeker dat elke harde schijf ooit fouten gaat maken of zelfs helemaal zal crashen. Lange tijd drukten hardeschijf-fabrikanten de betrouwbaarheid van een schijf uit in de ‘mean time between failure’ (de gemiddelde tijd tussen storingen), maar dergelijke cijfers zeggen eigenlijk niets. Het is een gemiddelde en een mechanisch apparaat als een harde schijf kan elk moment fouten maken of defect raken.

Tip 02: Welke opslag

Als je wilt weten welke opslag jij gebruikt voor jouw documenten en foto’s, kijk je het best eerst in Windows Verkenner. Start die (Windows-toets+E) en klik op Deze pc. Je ziet nu de indeling van de schijf of schijven. Dat kan één schijf zijn met één partitie, één schijf met meerdere partities en/of meerdere schijven met telkens een of meerdere partities. Veel meer dan een eerste indruk is dit dus niet. Klik daarom met de rechtermuisknop op Deze pc en kies Beheren / Schijfbeheer. Wacht dan even tot de informatie is geladen en kijk in het onderste deel van het midden van het scherm. Daar zie je de echte schijven weergegeven.

Wil je ook zien wat voor merk en model schijven het zijn, download dan de gratis versie van Speccy. Selecteer bij de installatie No thanks, I don’t need CCleaner / Install. Klik op Storage in het linkervenster. Rechts kun je door de verschillende opslagmedia scrollen: belangrijke informatie zijn het merk (kopje Manufacturer) en erboven in blauw het modelnummer. Hierop kun je googelen voor aanvullende informatie.

Tip 02 Windows Computerbeheer geeft je een goede indruk van de schijven in de computer en hun indeling.

© PXimport

Tip 03: Gezondheid

Maar hoe gezond is nu elk van deze schijven? Dat lijkt lastig te zeggen, maar gelukkig ondersteunen alle moderne harde schijven ‘self-monitoring, analysis, and reporting technology’, afgekort s.m.a.r.t., als indicatie voor de gezondheid. Dit is een groot aantal metingen die de harde schijf doet en die wanneer een of meer ervan boven een bepaalde waarde komen, aangeven dat de schijf meer fouten maakt en mogelijk binnenkort stuk zal gaan. In Speccy zie je bij elke schijf deze s.m.a.r.t.-status weergegeven en eronder nog de vele meetwaarden die samen deze status bepalen.

Als alternatief kun je de Standard Edition van CrystalDiskInfo downloaden. Ook deze geeft per schijf alle s.m.a.r.t.-statistieken en de algehele gezondheidssituatie. Ook van een externe schijf kun je met tools als Speccy en CrystalDiskInfo de gezondheidsstatus uitlezen. Je sluit de schijf aan en daarna selecteer je hem in het s.m.a.r.t.-hulpprogramma.

Tip 03 Met een tool als Speccy of deze CrystalDiskInfo kun je de s.m.a.r.t.-status van de schijven in een pc uitlezen.

© PXimport

Tip 04: Schijven in de nas

Een nas is een behuizing met een of meer harde schijven in het netwerk. De nas biedt functionaliteit vergelijkbaar met een harde schijf in de pc, maar dan voor meerdere pc’s tegelijk. Zo kun je op een nas vanaf elk apparaat in het netwerk bestanden zoals documenten en foto’s opslaan en wordt de nas ook veel gebruikt voor het bewaren van back-ups. Een belangrijk apparaat dus waarvan de harde schijven een essentieel onderdeel zijn. Ook hier is het dus belangrijk te weten welke schijven er in de nas zitten en of deze nog gezond zijn. Om dit te weten te komen log je met een admin-account in op de webinterface van de nas. De meeste nas-apparaten geven al direct bij het inloggen een gezondheidsoverzicht voor de hele nas en dat is inclusief de harde schijven. Is de status gezond, dan zijn dus ook de schijven gezond, maar is de status van de nas ongezond, dan zijn de schijven de eerste om naar te kijken. Kijk dan eerst bij de Meldingen en open daarna het onderdeel Opslagbeheer / HDD. De exacte plek verschilt per nas, maar elke nas biedt deze informatie.

Tip 04 Controleer ook de gezondheid van de schijven in een nas.

© PXimport

Schijven registreren

Registreer nieuwe harde schijven om later gemakkelijk garantie te kunnen claimen.

© PXimport

Nieuwe harde schijf of computer gekocht? Registreer de harde schijf voor de garantie-afhandeling

-

Tip 05: Meerdere schijven

De opslag in een nas is op twee belangrijke punten essentieel anders dan de opslag in een pc. In een pc zit doorgaans maar één harde schijf en als er toch meerde harde schijven inzitten, zijn deze bijna nooit aan elkaar gekoppeld. Gaat één schijf stuk, dan heeft dat geen invloed op de andere schijven. In een nas zitten bijna altijd meerdere schijven en deze vormen samen vaak één opslagruimte. Via de nas-software kun je achterhalen hoeveel schijven er in de nas zitten (zie verderop). Of je opent de behuizing van de nas (wanneer deze is uitgeschakeld): het aantal schijven is dan eenvoudig te tellen. Vaak zitten de schijven ook in zogeheten sledes waarmee je ze eenvoudig uit de nas-behuizing kunt halen. Maak de sledes open en trek stuk voor stuk elke schijf eruit en noteer merk, model en opslagcapaciteit. Plaats deze daarna terug en herhaal dit dan met de volgende schijf. Om het via de software te doen, meld je je aan op de nas en kijk je bij het onderdeel Opslagbeheer.

Tip 05 Door even het frontje van de nas te halen, zie je zo hoeveel schijven er in de nas zitten.

© PXimport

Tip 06: Raid

Als meerdere schijven in een nas samenwerken heet dat een ‘raid’, redundant array of independent (soms ook: inexpensive) disks. De samenwerking kan als doel hebben om de opslag sneller te maken, of juist groter of veiliger. Er zijn meerdere typen raid, elk aangeduid met een cijfer. Welk raid-systeem mogelijk is, hangt af van het aantal schijven in de nas. Raid0 vereist minimaal twee harde schijven en is bedoeld om de nas sneller te maken: het biedt geen enkele bescherming tegen dataverlies. Ook raid1 vereist minimaal twee harde schijven: alle gegevens staan op beide schijven, zodat bij uitval van één schijf je geen gegevens verliest. Bij drie schijven en meer kun je ook kiezen voor raid5: deze vorm beschermt tegen één defecte schijf ongeacht het totale aantal schijven boven drie. Wil je beschermd zijn tegen twee defecte schijven, dan zijn vier schijven in combinatie met raid6 of raid10 nodig.

Zitten er dus twee schijven in de nas en vormen deze een raid-systeem, dan zorgt alleen raid1 ervoor dat je bij het falen van een harde schijf geen gegevens kwijtraakt. Om te zien welke raid-versie in een nas actief is, log je eerst in op de nas. Kies dan RAID of Opslagruimte en selecteer daar de RAID-groep of het Volume.

Tip 06 In een nas werken harde schijven vaak samen in een raid.

© PXimport

Jbod en shr/x-raid

Drobo is een slimme nas die zelf altijd de meest veilige schijfconfiguratie kiest en bij fouten zichzelf herstelt.

© PXimport

Schijf defect?! Vooral geen paniek! Paniek is een slechte raadgever

-

Tip 07: Defecte schijf in pc

Geeft een harde schijf in een pc foutmeldingen, stop dan zoveel mogelijk het belasten van de betreffende schijf. Bewaar er geen bestanden meer op en installeer er geen software op. Noteer ook hoeveel gegevens er op de schijf staan en controleer wanneer deze voor het laatst zijn geback-upt. Verwijder de schijf uit de pc en installeer een nieuwe schijf. Zet daar Windows op en plaats dan de defecte schijf als extra schijf terug in de pc of gebruik een usb-dockingstation om de defecte harde schijf met de pc te verbinden. Open Windows Verkenner: is de defecte schijf daar nog te zien? Worden bestanden en mappen nog weergegeven? Kun je bestanden nog openen? Controleer op deze manier kort, zonder heel veel schijfactiviteit te veroorzaken, wat de status van de schijf is.

Nu kun je op de nieuwe (!) harde schijf een s.m.a.r.t.-monitoringtool zoals Speccy of CrystalDiskInfo installeren (zie tip 3) en dan proberen de s.m.a.r.t.-waarden van de defecte schijf uit te lezen. Werkt de defecte schijf nog enigszins gebruik dan Windows Verkenner om de bestanden (de belangrijkste het eerste) naar de nieuwe harde schijf te kopiëren. Of gebruik een back-upprogramma als Acronis True Image om een complete kopie van de schijf in één bestand op te slaan. Controleer vervolgens online de garantiestatus. Op sommige duurdere modellen harde schijven zit soms behalve garantie ook nog een recht op dataherstel. Fabrikant Seagate geeft dit bijvoorbeeld de eerste twee jaar bij elke IronWolf Pro- of BarraCuda Pro-schijf.

Tip 07 Met een programma als Acronis True Image en een usb-dockingstation kun je een kopie maken van de defecte schijf.

© PXimport

Tip 08: Laatste back-up

Ook belangrijk om te controleren is de laatste back-up. Dat geldt voor de gegevens op een computer, maar ook voor de nas (zie tip 9). Is het al lang geleden dan een back-up is gemaakt en staan er echt belangrijke gegevens op de harde schijf, overweeg dan alsnog een nieuwe back-up te maken. Het risico dat dit tot echt verlies van de gegevens op de schijf zal leiden is moeilijk in te schatten, dit verschilt van geval tot geval. Is er nog wel redelijk recent een back-up gemaakt, beredeneer dan welke bestanden en foto’s sindsdien aan de schijf zijn toegevoegd of zijn bewerkt, en kopieer alleen die bestanden via Windows Verkenner naar een nieuwe harde schijf. In Windows 10 is de back-up vervangen door de bestandsgeschiedenis. Of die actief is zie je via Start / Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Back-up. Is hier geen station geconfigureerd, dan is er geen bestandsgeschiedenis. Klik dan op Ga naar Back-up maken en terugzetten (Windows 7) om te kijken of de back-upfunctie van Windows 7 (die ook in Windows 10 zit!) mogelijk gebruikt wordt. Is daar de status ‘Windows Back-up is niet geconfigureerd’ dan is er in elk geval met de standaard back-upfuncties van Windows nog nooit een back-up gemaakt.

Tip 08 Wanneer een recente back-up ontbreekt, zullen de gegevens op de defecte schijf zoveel mogelijk gekopieerd moeten worden naar een nieuwe schijf.

© PXimport

Tip 09: Defecte schijf in nas

Raakt een schijf in een nas defect, dan is het afhankelijk van de schijf- en raid-configuratie, wat de impact daarvan is. In alle gevallen is actie nodig. Log in op de nas en zet zo nodig het geluidssignaal uit dat veel nas-apparaten geven wanneer de opslag beschadigd is. Controleer in het Opslagbeheer wat de oorzaak van het falen van de nas is en of het een of meer schijven betreft. In het gunstige geval is er één schijf defect en is de status van de nas dat het opslagvolume beschadigd is. In dat geval kan de defecte schijf worden vervangen door een nieuwe met minimaal dezelfde opslagcapaciteit. Verwijder de defecte schijf en plaats een nieuwe. Controleer in de webinterface van de nas of de nieuwe schijf wordt geaccepteerd.

Tip 09 Schijf 3 is defect, maar gelukkig is eerder voor een slimme raid gekozen en zijn er nog geen gegevens verloren gegaan.

© PXimport

Tip 10: Pariteit herstellen

Is de vervangende schijf in de nas geplaatst, dan zal de nas die eerst initialiseren. Dat wil zeggen dat de schijf wordt opgenomen in de raid-configuratie. Dit duurt niet heel lang. Wat daarna wel lang duurt (tot wel enkele dagen) is het opnieuw opbouwen van het raid-systeem, het volledig herstellen van de pariteitsconsistentie of de fouttolerantie. Dit gaat erg langzaam en is in de webinterface van de nas via Opslagbeheer te volgen. Belangrijk is de nas hier alle tijd en rust voor te geven. Normaal gebruik is mogelijk, maar plaats liever geen grote hoeveelheden nieuwe data op de nas zolang de partiteitscontrole nog niet is afgerond.

Tip 10 Is de nieuwe disk geplaatst, geef de nas dan alle tijd om de fouttolerantie te herstellen.

© PXimport

Tip 11: Vraag hulp

Heb je problemen met de nas of werkt het herstel van het raid-systeem niet zoals verwacht, maak dan gebruik van de mogelijkheid de nas-fabrikant op afstand de nas te laten controleren en vaak ook te repareren. Meerdere nas-fabrikanten bieden deze mogelijkheid en zetten daarbij de eigen kennis en kunde van hun product in ten behoeve van de klant. En dit werkt echt. Log in op de nas en ga naar het Ondersteuningscentrum. Meldt hier een probleem, kies Opslagbeheer / Volume vastgelopen als categorie. Geef een duidelijke omschrijving en voeg liefst een of meerdere screenshots toe. Het best doet u de melding in het Engels. Verstuur het bericht en wacht op een mail van de supportafdeling. Deze zal veelal reageren met het aanbod op afstand op de nas te kijken. Hiervoor kun je op de nas de Externe toegang inschakelen en deze met een wachtwoord beveiligen. In veel gevallen zullen de experts erin slagen je verder te helpen en gegevensverlies voorkomen.

Tip 11 Veel nas-leveranciers bieden hulp op afstand bij problemen met een nas.

© PXimport

Ten einde raad? Vraag dan de nas-leverancier om hulp

-

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten
ID.nl logo

ID.nl, onderdeel van Reshift BV, is in 2022 gestart en uitgegroeid tot de meest toonaangevende en complete consumentensite van Nederland. Het doel van ID.nl is om de consument te helpen met alle technologie die hoort bij het dagelijks leven: van smart-health-meters tot e-bikes, van warmtepompen tot zonnepanelen - en alles daar tussenin!

Duidelijk, betrouwbaar en onafhankelijk: ID.nl maakt moeilijke dingen makkelijk.

Contact

ID.nl

Nijverheidsweg 18

2031 CP Haarlem

info@id.nl

Telefoon: 023-5430000