Antivirus op je router - Perfecte bescherming?
Beveiligingssoftware verkopen is een lastig vak geworden. Op de pc (het platform waar antivirus groot is geworden) ligt Windows Defender ‘dwars’, terwijl bij smartphones en tablets gewoonweg de noodzaak ontbreekt extra beveiliging te installeren. En op slimme apparatuur zoals wearables en domotica kún je juist weer niets installeren, zelfs niet als je dat wel wilt. Antivirusmakers proberen het nu op een andere manier, namelijk via een antivirus op je router. Een slimme zet of een desperate zoektocht naar hernieuwde relevantie?
De jarenlange onkunde van Microsoft om Windows goed te beveiligen, was een zegening voor de makers van beveiligingsproducten. Omdat iedereen Windows gebruikte en elke Windows-pc beveiliging nodig had, hadden ze hiermee een eenvoudig businessmodel. Hoe anders is het beeld nu. Enerzijds is Windows binnen een paar versies toch écht veiliger geworden en beschikt het nu eveneens over een eigen antiviruspakket. Bovendien (en van veel grotere betekenis) gebruiken we Windows steeds minder. Consumenten laten de ‘ingewikkelde’ pc vaker links liggen en handelen hun e-mail, contacten en bankzaken af op een smartphone en/of tablet. En juist op die apparaten hebben de antivirusmakers nooit een voet aan de grond gekregen. Tot schrik van de beveiligingsindustrie dreigt nu hetzelfde te gebeuren bij de ‘slimme apparaten’. Daarvan hebben we er steeds meer in huis en we dragen ze zelfs dagelijks bij ons, maar antivirussoftware of een firewall laat zich er niet op installeren. En dat terwijl ze bewezen onveilig zijn. Willen antivirusmakers relevant en succesvol blijven dan moeten ze zich aanpassen aan de nieuwe realiteit en hun product écht innoveren.
“Elk slimme apparaat is kwetsbaar en moet beveiligd worden.”
-
Smart = onveilig
Mikko Hypponnen, Chief Research Officer van antivirusmaker F-Secure was helder in zijn betoog op de NCSC One beveiligingsconferentie in Den Haag. Zijn theorie stelt dat wanneer een apparaat ‘smart’ heet, het kwetsbaar is en dus beveiliging vereist. Maar hoe houd je een huis digitaal veilig wanneer het aantal apparaten explosief toeneemt? Hackers weten wel raad met de gaten die dit in de traditionele beveiliging schiet en anders is het wel malware zoals Mirai (zie kader) die graag de kwetsbaarheden in deze apparaten benut. Bovendien kan de meeste apparatuur fluiten naar beveiligingsupdates van fabrikanten.
Het Mirai-botnet
Logische keuze
In hun zoektocht naar nieuwe manieren van security, hebben meerdere antivirusmakers de router ontdekt. Geen onlogische keuze, omdat die een centrale plaats heeft tussen het thuisnetwerk en internet. Ieder contact tussen een apparaat op het thuisnetwerk en het internet, gaat via de router. Precies daarom vind je ook op elke router een firewall … geen onbekend terrein voor de meeste antivirusboeren.
Maar er is meer dat een router aantrekkelijk maakt voor extra beveiligingsfuncties. Zo ziet de router als eerste elk nieuwe apparaat dat zich in het netwerk meldt en bepaalt het vervolgens dankzij zijn functie als dhcp-server voor elk nieuw apparaat de netwerkconfiguratie. Het deelt een ip-adres en een subnetmasker uit en geeft ook aan wat het adres van de router is zodat het apparaat met het internet kan communiceren. Een router kan die functie gebruiken om bijvoorbeeld nieuwe, onbekende apparaten tijdelijk af te zonderen van bekende apparaten zoals kwetsbare Windows-computers. Dat kan zelfs een stapje verder gaan: door verbonden apparatuur in een eigen virtueel netwerk op te nemen. De router is bovendien ook de dns-server die ieder verzoek om een bepaalde website of online service te gebruiken, beantwoordt door het bijbehorende ip-adres aan de vrager door te geven. Eveneens een ideale mogelijkheid om beveiligingsregels toe te passen. Kortom, veel spreekt ervoor om bij de beveiliging van een netwerk de router vooral te benutten.
Antivirus-routers
Een aantal antivirusmakers, zoals Bitdefender, Bullguard, F-Secure en Symantec, heeft inmiddels een eigen router aangekondigd. Hiervan ligt de F-Secure Sense intussen als eerste ook daadwerkelijk in de winkelschappen. Verwacht wordt dat Symantec spoedig volgt met de Norton Core. McAfee, Avast en Trend Micro kiezen ervoor niet zelf een router te fabriceren maar bieden software waarmee andere hardwarefabrikanten aan de slag kunnen, om daarmee een vergelijkbaar product te leveren. Ze bieden daarmee dezelfde bescherming, zoals de controle op verdachte activiteiten (hierover later meer). Het lijkt er op dat veel traditionele antivirusmakers toekomst zien in beveiliging via de router, in de tabel zie je welke securitybedrijven ermee aan de slag zijn.
De eerste verbetering die alle fabrikanten hebben doorgevoerd is de installatie van de router. Die installatie kan zonder uitzondering nu via een app op de smartphone of tablet (iOS of Android). Eerst wordt daarbij, veelal via bluetooth, een verbinding met de router gemaakt en een unieke veilige pairing (koppeling) aangegaan. Anders dan wat we van de huidige routers kennen, hebben in elk geval de F-Secure Sense en het Avast Chime-platform ook helemaal geen webinterface meer waar je met een browser direct op de router kunt inloggen. Die methode wordt als te onveilig beschouwd, waarbij wordt gerefereerd aan de Mirai-malware die gebruikmaakte van de gemakkelijk toegankelijke webinterfaces van routers en Internet-of-Things-apparaten waar was verzuimd om tijdens de setup het standaardwachtwoord te wijzigen. Of zou het een manier zijn voor antivirusmakers om alsnog aanwezig te zijn op je smartphone of tablet?
Wat kan een router met antivirus?
Wat kan een router met antivirus nou echt? De F-Secure Sense zet een veilig nieuw netwerk op, dat je als een toegangspunt gebruikt om alle apparaten op aan te sluiten. Onduidelijk genoeg blijft je gewone netwerk wel gewoon bestaan. Je moet dus zorgen dat je je bestaande apparatuur van je oude netwerk verhuist naar het netwerk van de Sense-router. Het nieuwe netwerk dat met de router wordt gemaakt, heeft volgens de antivirusmakers een aantal voordelen boven wat we van de huidige routers kennen.
Zo maakt Sense (net als de andere beveiligde-routers) gebruik van cloudservices om het verkeer dat in en uit het thuisnetwerk gaat te controleren op bijvoorbeeld malware of het bezoek van onveilige websites. Ook wordt verkeer naar schadelijke sites en adressen geblokkeerd. We kennen dit al van de huidige antivirussoftware voor computers, maar in dit geval gebeurt het op netwerkniveau, en dus ook op apparaten waar geen antivirussoftware op is geïnstalleerd. Eveneens wordt afwijkend netwerkverkeer geanalyseerd, om zo malware en zero-day-aanvallen voor te zijn.
Geen vervanger van pc-antivirus
Hoewel de routers dus duidelijk nieuwe beveiligingsfuncties toevoegen, blijft de bekende antivirussoftware voor pc’s ook noodzakelijk. Elke router van een antivirusmaker komt dan ook met een versie van de eigen beveiligingssoftware. Bij Norton bijvoorbeeld krijg je 20 licenties voor Norton Security, F-Secure geeft 25 licenties voor F-Secure Sense wat dezelfde functionaliteit biedt als F-Secure Internet Security, en McAfee biedt kopers van een router met zijn Secure Home Platform een licentie voor McAfee LiveSafe voor een onbeperkt aantal apparaten.
Door het beheer van de router en het controleren van de beveiliging verplicht uit te voeren met een app op smartphone en tablet, lukt het de antivirusmakers nu ook voor het eerst echt op die apparaten te komen. De Android-app biedt natuurlijk de instellingen, maar lijkt tevens wel een geniepige methode om alsnog een antivirus-app op mobiele apparaten aan de man te krijgen. Zogenaamd als bescherming wanneer de apparaten zich buiten het thuisnetwerk bevinden. Omdat Apple dit soort antivirus-apps weert uit de App Store, is de iOS-app beperkt tot de setup van de router en het ontvangen van statusinformatie. Wat ons betreft had dat ook bij de Android-app gemoeten.
Kijken bij bedrijven
Automatische updates
Er is één ander heel belangrijk onderscheid tussen wat we gewend zijn van de huidige routers en de nieuwe routers van de antivirusmakers. Namelijk het updaten van de firmware en daarmee de controle over de functionaliteit. Leveren de huidige routerfabrikanten maar sporadisch updates voor hun apparaten en hebben ze er geen enkele invloed op of die update ooit wordt geïnstalleerd, bij de nieuwe routers is het juist de fabrikant die bepaalt of en wanneer er nieuwe firmware wordt geïnstalleerd. Dit deel van het beheer verschuift van de eigenaar van de router naar de fabrikant. Voor de kwaliteit van beveiliging is dit in beginsel een hele verbetering, het niet of pas laat updaten van de firmware van netwerkapparaten is net als het niet updaten van Windows-systemen dodelijk gebleken voor de beveiliging. Behalve het updaten van de firmware van de router, zal de antivirusmaker hetzelfde doen met de apps die bij de routers horen.
De router kan niet alles
Hoezeer de antivirusmakers ook opscheppen over de verbeterde beveiliging dankzij hun nieuwe routers, ook dit is niet de oplossing voor alle problemen. De snelheid waarmee fabrikanten hun product nu toch alvast naar de markt brengen, zorgt ervoor dat sommige zeer voor de hand liggende functies domweg nog ontbreken. Bijvoorbeeld gast-wifi, ouderlijk toezicht en vpn bij F-Secure. Dit kan natuurlijk achteraf worden toegevoegd, maar het zorgt in eerste instantie wel voor een incompleet pakket.
En er zijn nog meer hobbels. Zo gebruiken we (gelukkig) steeds meer https in plaats van http voor het surfen op het net. Https is echter versleuteld, wat betekent dat de communicatie tussen het apparaat en de website of online service beveiligd is. Maar beveiligd betekent ook dat de router deze verbinding niet – of in elk geval veel minder goed – kan controleren. Het kan eigenlijk alleen de zender en ontvanger van de communicatie controleren. Via https kan een virus dus onveranderd het netwerk binnenkomen, tenzij de router ervoor kiest het ssl-verkeer open te breken en daarna weer beveiligd door te sturen, maar dergelijke geavanceerde functionaliteit ontbreekt op alle aangekondigde routers en platformen. Bovendien gaat verkeer tussen de apparaten in het thuisnetwerk niet langs de router maar wordt dit binnen het geswitchte netwerk afgehandeld. Dat ontneemt opnieuw de router de mogelijkheid het lokale verkeer te controleren en (indien nodig) in te grijpen.
Een abonnement
De router is het ‘transportmiddel’ voor de antivirusmakers om hun producten te verkopen. Maar de nieuwe mogelijkheden zijn niet gratis. Wie straks kiest voor een van de genoemde nieuwe routers, zit automatisch ook vast aan de bijbehorende licentie. De antivirusmakers moeten ook geld verdienen en het beveiligen van het huis is dat ook waard. Behalve voor de aanschaf het apparaat, betaal je bij alle versies ongeveer tien euro per maand voor de beveiliging en de desktopsoftware. Veelal is het eerste jaar gratis, maar daarna niet meer. Je bent hierdoor niet meer vrij in welk antivirusproduct je kiest. Die vrijheid kan in de toekomst verder beperkt worden wanneer de. Trend Micro is hier trouwens de uitzondering, dat bedrijf levert standaard drie jaar aan updates.
Het nadeel voor de consument is dat die meer vast komt te zitten in één ecosysteem. Op de F-Secure-router kun je niet na een jaar zomaar andere beveiligingssoftware zetten, dus wil je na een jaar nog steeds een beveiligd thuisnetwerk, dan zul je moeten gaan betalen. Wil je overschakelen naar een andere antivirus-fabrikant, dan moet je dus ook andere hardware aanschaffen.
Conclusie
Of ze nu met een eigen router komen of met beveiliging voor bestaande routers, de meeste antivirusmakers zijn duidelijk in hun ambitie om het thuisnetwerk en de apparaten hierbinnen te beveiligen via de router. Dit is een wake-up-call voor de routerfabrikanten die jarenlang verzuimd hebben écht te innoveren (door niet op hedendaagse problematiek in te spelen).
Een router kan prima de beveiliging verbeteren door meer informatie over de apparaten in het netwerk te delen met de beveiligingsopties in de router (bijvoorbeeld met welke internetadressen ze verbinding mogen maken) en door cloudsecurity (scannen en gedragsanalyse) uit te voeren voor het hele netwerk. Het is zeker geen ‘silver bullet’, maar het is een goede extra laag in de beveiliging van thuisapparatuur.
Remmende voorsprong