Downloaden: Wat mag wel en wat niet?
ACHTERGROND - Het downloaden van films, series en muziek is nog steeds toegestaan. Maar je mag natuurlijk niet alles doen met auteursrechtelijk beschermd materiaal. Voordat je aan de slag gaat met downloaden is daarom nuttig te weten wat er precies is toegestaan.
Met het niet doorgaan van het downloadverbod geldt nog steeds dat downloaden in Nederland is toegestaan. Dat lijkt raar, maar het recht op het maken van een kopie is vastgelegd in de auteurswet. Iedereen die als auteur iets maakt, of het nu een tekst, muziek of een film is, heeft automatisch het auteursrecht op het vervaardigde werk.
In Nederland is het auteursrecht vastgelegd in de Auteurswet 1912. In de basis is hiermee het auteursrecht beschermd en is het bijvoorbeeld verboden om werk te kopiëren. Er zijn echter uitzonderingen, waardoor het wel toegestaan is om films en muziek te kopiëren. In de artikelen 16b en 16c wordt voor onder andere eigen oefening, studie of gebruik een uitzondering gemaakt. Hieruit voortvloeiend is ook downloaden voor eigen oefening, studie of gebruik toegestaan.
Het sleutelwoord hier is eigen, en het is dus alleen toegestaan om iets te kopiëren of te downloaden voor jezelf. Het is dus niet de bedoeling dat je iets downloadt of kopieert en dat vervolgens aan iemand geeft. Ook is het bijvoorbeeld niet toegestaan om muziek te downloaden en dit vervolgens op een feestje te gebruiken.
Software
Op basis van de auteurswet zou je misschien denken dat software ook voor eigen oefening, studie of gebruik gekopieerd of gedownload mag worden. Software is echter extra beschermd op basis van de Europese softwarerichtlijn. Het is dus verboden om commerciële software te downloaden. Uiteraard mag je software waarvan de auteur het toestaat dat je het downloadt (zoals freeware of opensource-software) wel gewoon downloaden.
E-books
Behalve films en muziek vind je op downloadnetwerken ook veel e-books. In tegenstelling tot films en muziek, lijkt het erop dat je boeken niet zomaar mag downloaden. In artikel 16b van de auteurswet wordt het kopiëren van volledige boeken verboden. Toch staat in artikel 16c dan weer dat het reproduceren van een werk op een voorwerp dat bestemd is om een werk te vertonen of weer te geven wel mag. In artikel 16c worden boeken niet specifiek uitgesloten en een e-reader of pc is een voorwerp om tekst weer te geven.
Auteurs van boeken vallen echter niet onder de thuiskopieregeling en van de billijke vergoeding die vereist is, is dus geen sprake. Kortom, het downloaden van auteursrecht beschermde boeken lijkt illegaal. Je kunt wel legaal e-books downloaden van boeken waarvan het auteursrecht verlopen is. Project Gutenberg (www.gutenberg.org) is een bekende website met gratis e-books.
Thuiskopieregeling
In de Nederlandse auteurswetgeving wordt in artikel 16c lid 2 vermeld dat er een billijke vergoeding tegenover de toegestane kopieën voor eigen gebruik moet staan. Deze billijke vergoeding is voor films en muziek uitgewerkt in de vorm van de thuiskopieregeling (www.thuiskopie.nl).
Boeken waarvan het auteursrecht is verlopen, mag je in tegenstelling tot beschermde boeken wel downloaden.
De thuiskopieregeling is een heffing op producten die gebruikt worden om kopieën van muziek of films op te slaan. In het verleden gold de heffing alleen voor blanco opslagmedia zoals cd's, dvd's en MiniDiscs. Omdat dit soort opslagmedia steeds minder gebruikt wordt, is de regeling sinds 1 januari dit jaar na het niet doorgaan van het downloadverbod uitgebreid met producten waarop tegenwoordig veel muziek en films worden opgeslagen, zoals pc's, notebooks, tablets, smartphones en mp3-spelers. Tegelijkertijd is de heffing op lege cd's, dvd's en blu-rays flink verlaagd. Vreemd is dat onder andere losse interne harde schijven, SSD's, spelcomputers en geheugenkaartjes zijn uitgesloten van de thuiskopieheffing.
In het geval van tablets, smartphones en mp3-spelers wordt de hoogte van de heffing bepaald door de aanwezige hoeveelheid opslaggeheugen. Bij een tablet tot en met 8 gigabyte geheugen wordt bijvoorbeeld 2,50 euro gerekend, voor een tablet met meer dan 8 gigabyte geheugen moet 5 euro betaald worden. Voor smartphones ligt deze grens op 16 gigabyte.
Bij smartphones is er echter een uitzondering, in het geval van een SD-kaartslot wordt uitgegaan van de maximale uitbreidbare capaciteit. Aangezien dit altijd boven de 16 gigabyte zal liggen, moet ook voor smartphones met minder dan 8 gigabyte geheugen maar mét een kaartslot, 5 euro heffing betaald worden.
Oppassen met uploaden!
Het downloaden van films en muziek is op basis van de wet toegestaan. Wat echter niet mag, is zelf auteursrechtelijk beschermd werk verspreiden. Voortvloeiend hieruit is ook het uploaden van films en muziek niet toegestaan. Een beetje vreemd, want je mag wel downloaden, maar het uploaden van datzelfde materiaal is dus niet toegestaan. De bestanden die je op downloadnetwerken tegenkomt zijn daar dus waarschijnlijk illegaal neergezet, maar dat maakt voor jou als downloader niet uit. Ook het downloaden vanuit illegale bron is namelijk toegestaan (zie bijvoorbeeld http://ct.link.ctw.nl/dil).
Downloaden met een bittorrentprogramma is dus toch niet legaal.
Je moet er bij het downloaden echter voor waken dat je zelf niets upload of deelt. Bij peer-to-peer-downloadprogramma's waaronder de diverse bittorrentprogramma's, worden volledig gedownloade bestanden vrijwel altijd automatisch gedeeld. Dit is nog wel te voorkomen, maar bittorrent is ook al tijdens het downloaden bezig met het verder delen van een bestand. Ook als je de volledig gedownloade bestanden niet deelt, is bittorrent dus toch niet legaal. Downloaden via het eveneens populaire usenet is eenrichtingsverkeer en is daarom wel legaal.