Wat verandert Artikel 13 (het meme-verbod) voor jou?

© PXimport

Wat verandert Artikel 13 (het meme-verbod) voor jou?

Geplaatst: 26 maart 2019 - 11:41

Aangepast: 14 december 2022 - 13:31

Tijs Hofmans

Slecht nieuws voor meme-liefhebbers: het omstreden Artikel 13 is goedgekeurd door het Europees Parlement. Websites als Facebook en YouTube worden daarmee verantwoordelijk voor de content die hun gebruikers op het platform plaatsen. En dat heeft flinke gevolgen voor zelfs een simpel gifje of muziekje onder je video. Wat gaat er precies gebeuren?

Er zijn duidelijke regels voor het gebruiken van muziek of videobeelden waar auteursrechtelijk materiaal op rust. Kort gezegd: dat mag je niet zomaar gebruiken. Er zijn wel wat regels die mogelijkheden bieden, zoals het feit dat je op basis van fair use een paar seconden beeld of geluid mag gebruiken om iets te illustreren. Ook mag je materiaal gebruiken om satire te maken. Dat doet LuckyTV bijvoorbeeld. Maar die paar uitzonderingen daargelaten mag je niet veel doen met iemands anders’ beelden - ook niet als je video's voor jezelf maakt en online zet.

In de praktijk zal niemand er een groot probleem van maken als er een iets langer muziekje onder je homevideo zit die maar door een paar mensen wordt bekeken. Weliswaar is het auteursrecht van toepassing, maar in de meeste gevallen is bescherming bedoeld voor de grote jongens: piraten die muziek en films op downloadsites zetten, of die andermans muziek op YouTube te zetten en daar met advertenties aan proberen te verdienen.

Auteursrecht beschermen

Dat is natuurlijk niet gek. Er zijn duizenden creatievelingen die hun geld verdienen met online videostreams, teksten, foto’s, comics... Die willen beschermd worden tegen het stelen van hun content.

Daarvoor is nu een nieuwe Europese richtlijn aangenomen die zorgt dat het ongeoorloofd herverspreiden van content wordt tegengehouden. Maar de manier waarop dat gebeurt is nogal vaag, en zowel grote bedrijven als individuele creatievelingen zetten hun vraagtekens bij de effectiviteit ervan.

Wat is Artikel 13?

Laten we beginnen met een korte hoe-zat-het-ook-alweer. Het Europees Parlement stemde vorige week in met een nogal ingrijpende wet waarmee het online platformen aansprakelijk stelt om auteursrechtelijk beschermd materiaal te verwijderen.

Officieel heet de wet ‘European Directive on Copyright in the Digital Single Market'. Die bestaat uit 17 losse onderdelen die het makkelijker maken auteursrechtelijk materiaal beter te beschermen. Helemaal nieuw is die wet niet. Het is een aangepaste versie van bestaande regelgeving, zodat de wet beter past bij het moderne internet.

Vooraf scannen van materiaal

Op dit moment zijn grote platformen waar gebruikers hun content kunnen uploaden niet verantwoordelijk voor auteursrechtenschendingen. Ze moeten zulk materiaal wel verwijderen als makers daarom vragen, maar preventief zijn ze nergens toe verplicht.

Artikel 13 brengt daar verandering in. Daarmee worden grote platformen zoals YouTube, Soundcloud, Reddit, Facebook of Tumblr verplicht om materiaal dat wordt geüpload vooraf te scannen: wordt er in deze video, comic, tekst of ander werk iets gebruikt waar (mogelijk) auteursrecht op heerst?

Onduidelijke toekomst

Hoewel de wet bedoeld is om contentmakers te beschermen zitten er ook veel nadelen aan. En niet alleen voor grote internetplatforms, maar ook voor gewone internetters zelf.

Het grootste obstakel: niemand weet precies hoe dat tegenhouden nou precies moet. In een vroege versie van de wet stond bijvoorbeeld nog dat platformen ‘proportionele technologie voor contentherkenning’ moeten gebruiken, maar niemand kon het eens worden over wat dat inhoudt.

Artikel 13 wordt ook wel meme-verbod genoemd

-

Meme-verbod

Daarom wordt Artikel 13 ook wel het ‘meme-verbod’ genoemd. Memes komen vaak voort uit foto’s of comics waar auteursrecht op rust. Als platformen Artikel 13 straks implementeren, betekent dat misschien wel dat iedere meme die je post op Facebook of Instagram of Reddit door het uploadilter automatisch wordt verwijderd. Ook als er eigenlijk voor je afbeelding een uitzondering geldt vanwege satire. Daarmee perk je iemands vrijheid van meningsuiting in.

Hetzelfde kan gebeuren als je bijvoorbeeld die eerdergenoemde familievideo online zet. Of je die nu op prive zet of openbaar, niemand zal er een groot punt van maken als daar wat muziek onder staat waar auteursrecht op zit. Zo’n video valt totaal niet op onder de miljarden uren video die ieder uur op YouTube worden gezet, dus de kans dat een artiest boos wordt over jouw ene video met een paar views is klein.

Media has no description

© PXimport

Algoritmes

Maar als Artikel 13 van kracht is kan dat wel eens veranderen. Dat gooit YouTube zijn algoritmes los op iedere nieuwe upload, en dan wordt een muziekje met auteursrecht automatisch herkend. En de volgende stap: het wordt verwijderd.

Misschien kun je nog redeneren dat het moedwillig toevoegen van muziek aan een video inderdaad niet mag. Maar hoe zit het bijvoorbeeld als je op Twitch gaat zitten gamen en je hebt op de achtergrond gewoon je muziek op staan? Een goed algoritme filtert dat er zo uit en kan een stream zomaar blokkeren.

Preventief blokkeren

Er zijn genoeg voorbeelden bekend waarbij grote bedrijven onterecht kunst verwijderen van hun platformen omdat de algoritmes iets te agressief zijn in het herkennen van bijvoorbeeld naaktbeelden. Ook YouTube, dat met Content ID feitelijk al over zo'n filter beschikt komt zeer regelmatig negatief in het nieuws, omdat er misbruik gemaakt wordt door partijen die (ten onrechte) auteursrecht claimen.

Het is dan ook geen onterechte vraag hoe Facebook, YouTube of andere platformen omgaan met materiaal waar auteursrecht op heerst. Zeker als een platform (financieel) verantwoordelijk is voor het beschermen van zulke beelden zullen ze misschien eerder voor een te agressieve dan een te milde aanpak kiezen.

Geen concurrentie meer van kleine bedrijven

Concurrentie (of het gebrek daaraan) is ook een mogelijk probleem. Platformen als YouTube, die miljarden euro’s beschikbaar hebben, kunnen nog wel een uploadfilter instellen. Goed, het kost ze misschien wat, maar dan zijn ze in ieder geval wel volgens de wet bezig. Maar wat nou als er een nieuw platform opkomt dat wil concurreren met YouTube? Dat krijgt het een stuk moeilijker.

Voor een uploadfilter heb je bijvoorbeeld gigantische databases nodig waaraan je uploads kunt refereren, of je moet algoritmes ontwikkelen die gebruik maken van kunstmatige intelligentie en machine learning. Het is niet voor niks dat het nu vooral grote bedrijven zoals Google en Facebook zijn die met die laatste experimenteren; voor kleine bedrijven is zoiets veel te duur.

In een nieuwe versie van de wet is wel opgenomen dat ‘de druk voor kleine en middelgrote bedrijven niet te groot mag worden’, maar ook daarvan is niet helemaal zeker wat dat in de praktijk betekent.

Door Artikel 13 wordt het heel moeilijk te concurreren met platformen als YouTube

-

YouTube als winnaar

YouTube mag dan wel één van de grootste tegenstanders van de wet zijn, maar de kans is groot dat juist zij de lachende derde zijn in deze strijd. YouTube is één van de weinige platformen die het geld en de middelen heeft om een dergelijke maatregel (succesvol) te implementeren. Dus de kans is groot dat contentmakers straks nóg meer vastzitten aan zulke grote platformen, en de relatie tussen hen staat al onder druk. Wil je echt dat de creatievelingen van het internet straks afhankelijk zijn van één bedrijf? En als kijker hou je straks ook weinig keus over. Dan moet je bij een platform blijven dat veel geld verdient aan jouw kijkgedrag. Zo hebben niet alleen makers, maar ook de kijkers last van een zwakke concurrentiepositie.

Mitsen en maren

We gebruiken het woord ‘misschien’ hierboven nogal vaak. En met reden, want daar zit het hele probleem van Artikel 13. Niemand weet hoe dat zit. Niemand durft precies te voorspellen wat platformen moeten doen, en wat ze gáán doen. Aannemelijk is dat er preventief veel gefilterd wordt, om auteursrechtenschending voor te zijn. Bits of Freedom waarschuwt dat dit grote gevolgen heeft voor jouw vrijheid om te communiceren.

Formaliteit

Artikel 13 moet nog worden goedgekeurd door de raad van ministers, maar het lijkt er niet op dat die nog roet in het eten gaat gooien. Daarmee komt het meme-verbod er dus echt. In hoeverre het ook daadwerkelijk gaat worden uitgevoerd moet nog blijken, maar het zit er dik in dat je straks niet meer zo makkelijk een grappig plaatje op je Facebook-timeline kan zetten.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten
ID.nl logo

ID.nl, onderdeel van Reshift BV, is in 2022 gestart en uitgegroeid tot de meest toonaangevende en complete consumentensite van Nederland. Het doel van ID.nl is om de consument te helpen met alle technologie die hoort bij het dagelijks leven: van smart-health-meters tot e-bikes, van warmtepompen tot zonnepanelen - en alles daar tussenin!

Duidelijk, betrouwbaar en onafhankelijk: ID.nl maakt moeilijke dingen makkelijk.

Contact

ID.nl

Nijverheidsweg 18

2031 CP Haarlem

info@id.nl

Telefoon: 023-5430000