7 tips tegen dataverlies
Vroeg of laat moet u er waarschijnlijk aan geloven en wordt uw computer getroffen door een 'ramp'. Denk aan een defecte harde schijf, een besturingssysteem dat niet meer op wil starten, of iets anders. Er zijn twee opties: het verlies van data accepteren en Windows opnieuw installeren (op een andere schijf) of alvast voorbereid zijn op de ramp die ooit komen gaat.
1. Data back-uppen
Iedereen weet het, maar slechts een klein deel doet het. Maak regelmatig - minimaal één keer per week - een back-up van uw belangrijkste gegevens. Denk dan bijvoorbeeld aan uw e-mails en documenten. Data die slechts zo nu en dan bijgewerkt worden, zoals persoonlijke foto's en video's, hoeft u minder vaak te back-uppen, maar maak er dan een gewoonte van om dit direct te doen wanneer er nieuwe bestanden bij zijn gekomen.
Waar? Bijvoorbeeld op een aparte externe schijf, speciaal voor back-ups. Voor data die dagelijks bijgewerkt wordt, zoals e-mail en documenten, is een geautomatiseerde back-up het handigst.
Een externe harde schijf kan eenvoudig ingezet worden voor back-ups.
2. Back-up van de Windows-installatie
Het back-uppen van data is het belangrijkste, maar een back-up van de volledige Windows-partitie is ook een aanrader. Dit kan u uit de brand helpen wanneer Windows om wat voor reden dan ook niet meer op wil starten, of er een ander probleem is (zoals een virus) dat uw systeem onwerkbaar maakt. Een back-up maken van Windows kan met verschillende programma's, waaronder het gratis Macrium Reflect (de free edition). Deze maakt een image van Windows, die in het geval van problemen weer teruggezet kan worden. Net als bij data is het wel zaak om een dergelijke back-up van het Windows-systeem met enige regelmaat te maken. Anders is het systeem te verouderd, waardoor het weinig zin heeft om daarop terug te vallen bij problemen (omdat u dan sowieso veel data kwijt bent). Een image kan heel veel tijd besparen omdat u dan Windows niet opnieuw hoeft te installeren en het bevat ook alle programma's die u gebruikt, inclusief al uw persoonlijke instellingen.
Een 'image' kan u veel tijd besparen, doordat u Windows in een werkende staat weer terug kunt plaatsen, zonder alles opnieuw hoeven te installeren.
3. NAS
Een NAS wordt steeds populairder in thuisnetwerken. Doordat data op een NAS wordt bewaard in plaats van op een lokale pc, zijn de bestanden door alle computers en apparaten (zoals mediaspelers en tv's) in het netwerk te gebruiken. Veel NAS'en hebben een eigen bescherming tegen dataverlies in de vorm van RAID, bijvoorbeeld RAID1 (mirror) of RAID5. Als er in dat geval een harde schijf uitvalt, nemen de andere schijven het over en blijven uw data intact. Dat komt doordat de data, dankzij een vernuftig pariteitssysteem, over meerdere harde schijven verspreid worden, inclusief extra (pariteits)gegevens. Zo kunnen de gegevens van een uitgevallen harde schijf weer opgebouwd worden. Let wel op dat u RAID niet als back-up moet beschouwen, in de zin dat het een back-up is van de gegevens op de NAS en u gegevens alleen op uw NAS hebt staan. RAID zorgt er enkel voor dat de data op de NAS beschikbaar blijft als er een schijf uitvalt. Het is dan nog altijd mogelijk dat u onbedoeld een bestand zelf van de NAS verwijdert, dit bestand verdwijnt bij RAID ook van de andere schijven. U kunt natuurlijk wel een externe schijf aansluiten op uw NAS en zo een back-up maken van de NAS. Zie hiervoor het kader 'Automatisch back-uppen'.
Een NAS, met één of meer harde schijven, slaat de data centraal op en laat zich makkelijker back-uppen.
Achter de hand
Als u een NAS met drie of meer harde schijven gebruikt, houdt dan altijd één extra harde schijf van exact hetzelfde type achter de hand. Mocht er een schijf uitvallen, dan moet de defecte schijf door een nieuwe vervangen worden. Er is natuurlijk een kans dat het door u gebruikte type harde schijf niet meer te koop is en een nieuwere niet compatibel is.
4. Automatisch back-uppen
Een back-up maken is mensenwerk. En daardoor gebeurt het vaak incidenteel in plaats van structureel. Dat is dus weliswaar menselijk, maar wel onhandig. Als dit ook voor u geldt, is het beter om het back-uppen van gegevens te automatiseren. Bijvoorbeeld door een programma te gebruiken dat één keer per week vanzelf opstart en dan de data van bepaalde mappen naar een andere locatie kopieert (bijvoorbeeld een andere interne harde schijf, een netwerkschijf of een externe harddisk). Wanneer u een NAS gebruikt, kunt u de data op de NAS vaak heel simpel automatisch back-uppen met behulp van de usb-poort op de NAS. Via de beheermodule van de NAS kunt u opgegeven wanneer er een back-up moet worden gemaakt; bijvoorbeeld iedere vrijdagnacht. Vervolgens sluit u een externe harde schijf met flink wat capaciteit aan. Gebruikt u een externe harde schijf met een eigen voeding, dan kunt u die eventueel aansluiten op een schakelklok die de schijf automatisch op het ingestelde tijdstip aanzet waarna de back-up geheel automatisch wordt uitgevoerd.
Met een simpele tijdklok kunt u uw back-ups automatiseren.
5. Linux
Er zijn diverse redenen om Linux te gebruiken, een daarvan is 'disaster recovery'. Wanneer Windows volledig in de soep gedraaid is, kan een aanwezige Linux-installatie uitkomst bieden. Bijvoorbeeld door via Linux een kijkje te nemen op de harde schijf en in de bestandsstructuur. Ook kunt u via Linux het eerder genoemde Macrium Reflect gebruiken om een image terug te zetten. En in geval van nood kunt Linux ook gebruiken om de belangrijkste bestanden te kopiëren, alvorens u de Windows-installatie als verloren beschouwt. Met Ubuntu Linux kunt u bijvoorbeeld heel makkelijk een dualboot-systeem opzetten. Er zijn ook live-versies, die u kunt starten van cd of een usb-stick.
Met Linux kunt u bij uw bestanden, zelfs als Windows niet meer werkt.
6. Drivers
Een belangrijke algemene tip is om de stuurprogramma's van Windows (drivers) up-to-date te houden. Gebruik regelmatig Windows Update om uw pc van de laatste updates en veiligheidspatches te voorzien. Houd daarnaast de drivers van de belangrijkste componenten, zoals de grafische kaart en het moederbord, in de gaten. Dat kan een ramp voorkomen, bijvoorbeeld dat Windows uiteindelijk niet meer goed functioneert door verouderde stuurprogramma's.
7. Back-up in de cloud
Een relatief nieuwe back-upmethode is een back-up 'in de cloud'. Oftewel, uw gegevens worden via het internet in een datacenter van een bedrijf bewaard. Het voordeel van deze methode is dat het back-uppen geheel automatisch op de achtergrond verloopt en dat de bestanden overal ter wereld op te vragen zijn. Ook in het geval van een ernstige ramp, zoals brand, zijn uw gegevens veilig. Het nadeel is dat de opslag meestal beperkt is tot enkele gigabytes (wat in dit terabyte-tijdperk erg weinig is) en dat het back-uppen erg traag verloopt. Dit is mede afhankelijk van de snelheid van uw internetaansluiting. Voor een volledige back-up van uw harde schijf is dit niet echt geschikt, maar wel voor uw belangrijkste data. De kosten kunnen oplopen naarmate u meer data in de cloud opslaat.