AMD heet het bij de Bulldozer anders aangepakt dan bij de Phenoms. De Bulldozer-cpu's zijn opgebouwd met modules die elk twee cores bevatten. AMD heeft het dan ook niet alleen meer over cores, maar ook over het aantal modules waaruit een processor bestaat.

 

Modulair

AMD heet het bij de Bulldozer-architectuur anders aangepakt dan bij de Phenoms. De FX-cpu's zijn opgebouwd met (Bulldozer)modules. Elke module bevat twee kernen. AMD heeft het bij de FX-processoren dan ook niet alleen maar over cores, maar ook over het aantal modules waaruit een processor bestaat.

Laten we even kort uitleggen waaruit een module bestaat. Zoals eerder gezegd, beval elke Bulldozer-module twee kernen. Deze twee kernen hebben elk 16KB L1 data cache en een eigen integer scheduler, maar delen wel weer de eerste onderdelen van de pipeline: decoder, fetcher, net als de 64KB L1 instructie cache, floating point units en de floating point scheduler.

Elke module heeft nog twee symmetrische 128 bit fmac (fused multiply add) floating point pipelines. Deze kunnen eventueel samenwerken als één 256 bit fmac. Dat kan, indien één core actief is met bijvoorbeeld AVX-instructies, die erg zwaar leunen op floating point berekeningen, erg veel snelheidswinst opleveren.  

De gekoppelde modules delen de geheugencontroller, HyperTransport-bus en de L3-cache. Bij een quad core is dat 4MB, een hexacore krijgt 6MB en een octacore krijgt 8MB. Net zoveel als het L2-geheugen dus. Goed te zien is dat de geheugencontroller nu officieel 1866 MHz ddr3-geheugen accepteert. Dat drukt de doorvoersnelheid weer wat omhoog. De controller is overigens nog steeds dual-core.

Soort HyperThreading?

Je zou kunnen zeggen dat de de interne opbouw van de FX-processoren te vergelijken is met HyperThreading. Immers: twee kernen die grotendeels onderdelen van de pipline en cache delen. Toch werkt Hyperthreading anders dan de modules van de FX-serie. HyperThreading werkt niet met twee discrete kernen en deelt daarbij de complete pipeline. Bij bijvoorbeeld een i7 2600K zijn er vier kernen die acht instructies tegelijk kunnen verwerken. AMD gebruikt daadwerkelijk acht kernen, maar deze delen bepaalde stukken van de cpu. Daardoor zul je geen perfecte schaling zien. Echter, wel beter dan bij HyperThreading.

AMD geeft ook aan dat deze modules in verhouding efficienter en krachtiger werken dan hyperthreading. Voor programmeurs is het ook gemakkelijker, omdat ze niet speciaal rekening hoeven te houden met HyperThreading: er zijn simpelweg acht kernen ter beschikking. Elke applicatie die multi-core geprogrammeerd is, kan met deze cpu's overweg. Bij HyperThreading is dat niet het geval. Kijk maar naar de processorbelasting onder het spelen van spellen. Bij een i7 zul je zien dat er maar vier threads in gebruik zijn.

Verkleining

AMD is ook over op 32nm. Dat is natuurlijk goed nieuws, want 45nm is gewoonweg oude technologie die Intel al een geruime tijd achter zich heeft gelaten. Zelfs de Atoms zijn nu naar 32nm.

De modules hebben elk 213 miljoen transistors die 1,3 volt nodig hebben op op maximale snelheid te werken. De chip heeft 0,8 volt nodig in teruggeklokte, energiezuinige modus. Per module is 30,9 mm2 nodig. Een octacore heeft dus iets meer dan 120 mm2 nodig om alle transistors te huisvesten.

Omdat een 32nm cpu minder energie nodig heeft en ook minder heet wordt, klokken ze aardig goed. Dat heeft Intel wel laten zien met Sandy Bridge. Die klokken zo tot 4,5 GHz op lucht. Bulldozer moet ook aardig goed overklokken volgens AMD. Niet voor niets zijn ze allemaal unlockt! 

Line-up

AMD heeft op dit moment al aardig wat cpu's. We zien drie quadcores: de FX-4100, FX-B4150 en de FX-4170. Dan nog een hexacore: de FX-6100. En nog drie octacores: de FX-8100, FX-8120 en de FX-8150. Er komen natuurlijk nog modellen bij. Bijvoorbeeld een nog hoger geklokte FX-8170.
De nieuwe FX-lijn werkt op alle moederborden met een AM3+ socket en een 900-serie chipset. Dat zijn er gelukkig al aardige wat; mede door de uitstel van AMD.

Hoe zit het met de prijzen? De FX-8150 gaat ongeveer 244euro kosten. De FX-8120 verwisseld van eigenaar voor 204 euro en de FX-8100 voor 190 euro. De FX-6100 kost 159 euro. Heel eerlijk: 244 euro vinden we pittig voor de FX-8150. Te duur is het niet, maar we hadden liever 220 euro gehoord, gezien de prestaties ten opzichte van de i5 2500. 204 euro voor de FX-8120 is een stuk netter.  

Hoge snelheden

Eén zaak waar AMD goed mee bezig is geweest, zijn kloksnelheden. Alle Bulldozers zitten boven de 3GHz. Mede dankzij een turbo-modus. Om als voorbeeld onze testkandidaad aan te halen, de FX-8150: standaard tikt hij op 3,6 GHz. Met trubo aan op alle acht de cores gaat de snelheid naar 3,9 GHz. Met de turbo actief op vier kernen, gaat de kloksnelheid naar 4,2 GHz. Dat zijn geen verkeerde scores. Vorig jaar moest je nog behoorlijk hard overklokken om die snelheden met een quad core processor te halen!

Overklokpotentieel

Nu we het toch over overklokken hebben, wellicht hebt u het nieuws meegepikt: de FX-8150 heeft het wereldrecord overklokken verbroken. De professionele overklokkers haalden meer dan 8,4 GHz met de processor. Nu hebben wij geen vloeibare helium in het lab, maar we hebben wel een poging gewaagd met een vrij gemiddelde towerkoeler. Het moederbord is een heerlijke Asus Crosshair V met talloze instelmogelijkheden.

We hebben gemerkt dat 5 GHz prima haalbaar is met alle vier de modules ingeschakeld (acht kernen dus). We hebben 1,47 volt op de cpu nodig gehad. Dat is een zeer respectabele overklok! Zeker gezien het feit dat dit de eerste samples zijn en de moederborden vaak nog met premature biossen werken. De Asus is behoorlijk stabiel overigens.

Energieverbruik

Processorfabrikanten proberen niet alleen de cpu's sneller te maken, maar ook vooral energiezuiniger. De A8 van AMD is een heel goed voorbeeld daarvan. De snelste in de serie, de A8 3850, is ongeveer even snel als een Phenom 940, maar gebruikt een fractie van de energie (38 watt in rust en net over de 100 watt vol belast) en biedt dan ook nog een rappe geïntegreerde gpu.

De Bulldozer is ook een zuinige processor. In rust, met een slurpende HD5970, gebruikt het platform 118 watt. Trekken we daar ongeveer 50 watt van de kaart vanaf, dan komen we op 68 watt voor de cpu, moederbord, geheugen en harde schijf. Het is wel wat meer dan Sandy Bridge dat met een high-end moederbord op ongeveer 40 watt uit komt met gebruik van de geïntegrerde gpu. Stressen we de cpu met Aida64 dan gaat het verbruik omhoog naar 238 watt: een toename van 120 watt, wat wel klopt, gezien de tdp van 125 watt.

Real life prestaties

Maar hoe presteert de processor nu op standaard snelheid? Wij leggen de FX-8150 in de socket van een Asus Crosshair V en zetten er 4GB ddr3-1600 geheugen bij (7-7-7-20). Als gpu gebruiken we een HD5970 (dual gpu). Het besturingssysteem, Windows Ultimate 64-bit, staat op een WD Velociraptor.

We draaien zowel benchmarks voor de cpu, als voor de gpu en het gehele systeem. Uiteraard zijn we benieuwd naar hoe de Bulldozer presteert ten opzichte van de i5 2500 en i7 2600: de alternatieven van Intel. AMD zet de FX-8150 tegenover de i5-lijn. Zowel op gebied van prijs als prestaties.

We beginnen met Cinebench-10. Daar zien we dat één kern 4074 punten haal. Ongeveer 1,5 keer minder dan een Intel-kern dus (zowel de i7 2600 als de i5 2500 halen ongeveer 5800 punten. Een 'oude' i7 965 zit rond de 4900 punten)

Echter de Bulldozer slaat hard terug bij de multi-cpu test. Daar zien we 20615 punten. Een vermenigvuldiging van 5,06. We hadden eerlijk gezegd iets meer verwacht; meer in de buurt van zes keer. Wellicht dat het bij sneller geheugen wat beter uitpakt. Toch is vijf keer sneller niet slecht: een HyperThreaded i7 haalt net vier keer. Daarbij komt dat 20615 punten een zeer nette score is: het is 2000 punten meer dan een i5 2500K en 2000 punten minder dan de duurdere i7 2600K. Bij Cinebench-11.5 scoort de Bulldozer met 6,01 punten ook tussen de i5 2500K en de i7 2600K in: de i5 haalt 5,37 en de i7 haalt 6,73 punten op ons testplatform. Een i7 965 zit op 5.73 punten.

Gaan we naar 3DMark Vantage, dan zien we een cpu-score van 19119. Een prima score in het hoge segment. Wederom tussen de i5 en i7 in. De i7 haalt rond de 22.500 punten op de cpu. De totaalscore is een nette 21949 punten. Minder dan bij een i7 die met deze kaart rond de 25.500 uit komt. Echter: elk spel is zonder problemen op superdetail en hoge resolutie te spelen met dit systeem.

Bij 3DMark 2011 scoort de AMD in totaal 6616 punten. Wederom keurig en een teken dat de processor prima de HD5970 kan voeden met data. Ter vergelijk ook even een i7 965 met de HD5970: 7385 punten, ongeveer gelijk aan een i7 2600K met die gpu. Toch een tikkie sneller dus. Met een i5 zit je op ongeveer hetzelfde niveau als met de FX-8150.

Gamen

AMD richt zich met het FX-platform met name op gamers. Gamers die met losse grafische kaarten gaat werken, al dan niet in CrossFire. We draaien daarom ook even de Dirt3-benchmark op 1920 bij 1080 en alle detail aan. De HD5970 moet dan hard aan het werk en zeker niet gelimiteerd worden door de cpu.

De FX-8150 haalt 105 fps gemiddeld in deze test met een minimum van 75 fps. Een ongelooflijk goede score, gezien de belasting dit dit spel kan geven op zowel de cpu als gpu. Kijken we naar ons i7-platform met de 965 Nehalem-cpu, dan komen we - uiteraard met dezelfde settings - op 93 fps en een minimum van 71 fps. Zeker prima mee te spelen, maar wel lager dan de FX-8150.

We draaien vervolgens nog Mafia II. Een zeer cpu-intensieve game. Daar zien we dat het nieuwe platform gemiddeld 68,3 fps weet te renderen. De Nehalem-setup perst er 76 fps uit. Iets meer dan de Bulldozer. Wellicht dat hier de 6GB geheugen wat helpt.

Tenslotte nog de cpu-intensieve game Far Cry 2. We draaien een loop op full-HD met alle settings op maximaal en direct-X 10 ingeschakeld. De AMD FX-8150 rendert gemiddeld 111 fps en een minimum van 23 fps. De i7 965 zet daar 126 fps tegenover en een minimum van 75.2 fps. Hier zie je dat Intel toch wat krachtigere cores heeft dan AMD.

PluspuntenMinpuntenConclusie

Conclusie De FX-8150 van AMD is een uitstekende processor. Het is eindelijk een processor die met Intel de strijd aan kan gaan. Prijs / prestatie is bij de FX-8150 nog wat matig, maar bij de FX-8120 al veel beter. De FX-8150 komt gemakkelijk mee met de i5 2500 - hij is in veel gevallen een tikje sneller - en komt bij multi-threaded applicaties en gpu-intensieve games in de buurt van de i7 2600K. Dat is dan weer niet slecht voor 244 euro. Echter, core voor core komt de FX-8150 niet mee. En dat uit zich in cpu-intensieve games. Toch weet de nieuwe cpu wel te overtuigen op dat vlak. De cpu is krachtig genoeg om een zeer rappe gpu van data te voorzien. Dat laat de Dirt3-benchmark zien waar de AMD Intel gewoon het nakijken geeft. Als we vervolgens kijken naar overklokpotentieel, dan kunnen we maar één ding concluderen: Bulldozer overklokt uitstekend. Combineer dat met niet al te dure moederborden en je hebt voor een leuke prijs een zeer rap systeem.

 3DMark Vantage CPU3DMark 2011Cinebench 10 multi coreCinebench 11.5 multiMem readMem write Mem copyMafia II Dirt 3Far Cry 2AMD FX-8150191196616206156,0113,710,217,568,3100111,5i5 2500172687043186805,3718,218,320,37692123Intel i7 2600227197398224636,7318,818,821,180,594130Intel i7 965205867285194455,7316,415,217,57693126