© PXimport

Energiezuinig met pc en laptop

Geplaatst: 11 april 2012 - 10:02

Aangepast: 16 november 2022 - 10:20

Ignace de Groot

Stroom vreet aan het milieu, kost geld en put uw laptopbatterij uit. U hebt er dus veel baat bij zuiniger om te springen met energie. In dit artikel hebben we daarom een reeks stroombesparende tips en tools verzameld voor uw desktop-pc, laptop en randapparatuur.

In 2009 bracht de Nederlandse overheid een interessant rapport uit, met de veelzeggende titel 'ICT stroomt door'. Het gaat om een inventariserend onderzoek naar het elektriciteitsverbruik van de ICT-sector en ICT-apparatuur (84 pagina's). De studie is weliswaar gebaseerd op cijfers tot 2007, maar de bevindingen blijven belangrijk, gezien er ook tendensen uit te distilleren zijn. U verneemt onder meer dat het elektriciteitsverbruik in Nederlandse huishoudens in vijftien jaar tijd met 20 procent is gestegen. Dit is voornamelijk te wijten aan een toenemend gebruik van ICT-apparatuur. Naar schatting slokt ICT-gebruik jaarlijks zo'n 840 kWh (kilowattuur) per huisgezin op, oftwel: bijna een kwart van het totale verbruik. De prognoses zijn dat dit aandeel nog zal toenemen en mogelijk verdubbelen voor 2020. Als dat klopt, mogen we voor 2012 rekenen op bijna 1,2 MWh (megawattuur) per huisgezin. Stevige cijfers dus, maar het rapport blijft hoopvol: "Technologische verbetering, eventueel in combinatie met stimulerende of andere maatregelen, kunnen er voor zorgen dat de stijging wordt beperkt". Aan die maatregelen die vanuit de branche moeten komen, voegen wij graag de tips en tools uit dit artikel toe. Hiermee kunt u zelf aan de slag.

1. Eigen verbruik

U wilt natuurlijk weten hoe het met uw eigen ICT-gerelateerd stroomverbruik is gesteld. Immers, pas dan krijgt u goed inzicht in de besparingen die de tips uit dit artikel u kunnen opleveren. U kunt uw verbruik in kaart brengen met behulp van een energiemeter. Die kunt u mogelijk gratis lenen bij uw energieleverancier, of u schaft zich zelf zo'n toestel aan. Eenvoudige versies, zoals de HQ Energy Power Meter of de Go Green Energiemeter, vindt u al voor minder dan 20 euro. In principe volstaat het de meter in een stopcontact te steken en het toestel (pc, printer, et cetera) waarvan u het verbruik wilt meten, op zijn beurt in de meter te pluggen. Een display deelt u het verbruikte vermogen (watt) mee evenals de hoeveelheid energie (kWh). Voert u de energietarieven in, dan hebt u meteen de exacte verbruikskosten.

Deze (goedkope) toestellen voldoen wellicht niet om beperkt sluipverbruik te meten, bijvoorbeeld van een pc die in sluimerstand staat. Met een truc lukt dat alsnog: plug een verdeelstekker in de meter, waarin u naast de pc bijvoorbeeld ook een leeslamp stopt. Leg het verbruik vast en doe dat nogmaals met alleen de lamp in het stopcontact: het verschil tussen beide waarden is het sluipverbruik van de pc.

© PXimport

Een (eenvoudige) energiemeter: inpluggen en aflezen.

Randapparatuur

Met behulp van een energiemeter (eventueel in combinatie met het trucje uit stap 1) kunt u ook het energieverbruik van toestellen in stand-by in kaart brengen: het zogenoemde sluimer- of sluipverbruik. Niet onbelangrijk, want in een gemiddeld gezin kan dit soort verbruik tot wel 10% van de totale energierekening opeisen. Zulke toestellen effectief uitschakelen kan u dus wel wat geld besparen.

Een eenvoudige oplossing is om uw pc en randapparatuur aan een stekkerblok met schakelaar te hangen: zet u de schakelaar om, dan krijgen de toestellen geen stroom meer. Desnoods schaft u een draadloze schakelset aan (circa € 20,-) als dit blok moeilijk bereikbaar blijkt zijn er ook schakelsets die met een afstandsbediening werken. Een handig alternatief is een master/slave-­stekkerdoos (eveneens circa € 20,-). Uw computer sluit u aan op het master-stopcontact, de randapparatuur en eventueel ook apparaten als printer en boxen op de slave-aansluitingen. Zodra u nu de pc uitschakelt, krijgen automatisch ook de 'slave'-toestellen geen stroom meer door.

© PXimport

Een master-slave stekkerdoos: probaat middel tegen sluipverbruikers.

2. Specifiek verbruik

Met een energiemeter meet u het verbruik van allerlei apparaten, zoals uw pc of laptop. Wellicht zult u vaststellen dat het verbruik schommelt, afhankelijk ook van welke software u draait. Er zit in Windows 7 een functie ingebouwd die een diagnose kan stellen van de energie-efficiëntie van uw toestel. De functie wijst onder meer de programma's en processen aan die het processorverbruik de hoogte injagen. Tik daarvoor het commando cmd in de zoekbalk van het Windows-startmenu en bevestig met Ctrl+Shift+Enter, zodat u met beheerderrechten in het opdrachtvenster belandt. Daar voert u het commando powercfg /energy uit, waarna u de tool gedurende één minuut ongestoord zijn gang laat gaan. Na afloop ziet u een melding met daarbij de locatie van het rapport. Navigeer met de verkenner naar de locatie en open het bestand. Focus u in de analyseresultaten vooral op de vastgestelde fouten (rood) en waarschuwingen (geel). Daar verneemt u bijvoorbeeld zaken als: u hebt de pc niet zo ingesteld dat die na een niet-actieve periode automatisch overgaat naar slaapstand. Of programma x is verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van het totale processorverbruik. In stap 6 van deze cursus komen we nog terug op dergelijke factoren. Overigens is Microsoft volop bezig aan een krachtigere opvolger van deze tool: Joulemeter.

© PXimport

De bevindingen van een snelle doorlichting.

3. Energiebeheerschema's: basis

Sinds Vista heeft Microsoft het de gebruiker een stuk makkelijker gemaakt het energieverbruik onder Windows optimaal te beheren. Open het configuratiescherm, kies rechtsboven voor een van de pictogramweergaven en selecteer Energiebeheer. Standaard kunt u uit een drietal verschillende energieschema's kiezen: Hoge prestaties, Gebalanceerd en Energiebesparing. Om ze allemaal zichtbaar te maken moet u mogelijk het pijltje bij Aanvullende schema's weergeven aanklikken. Klikt u naast zo'n schema op De schema-instellingen wijzigen, dan leest u voor het bijhorende schema af of en eventueel na hoeveel minuten het beeldscherm wordt uitgeschakeld en de pc in slaapstand gaat. Op een laptop komt daar nog de optie bij om het beeldscherm te dimmen, u stelt daarbij via een schuifknop in hoe helder u het beeld wenst. Ook hierbij krijgt u telkens twee waarden te zien: een voor wanneer de laptop van netstroom wordt voorzien en voor wanneer die op de accu werkt.

Het mag duidelijk zijn: hoe minder helder u het scherm instelt en hoe sneller het beeldscherm en de computer inactief worden, des te energiezuiniger u werkt. U zult echter zelf moeten bepalen in hoeverre u aan comfort of efficiëntie wilt inboeten ten behoeve van energiebesparing.

© PXimport

Een energiebesparend schema: zuiniger, maar ook aangepast aan uw behoeften?

4. Energiebeheerschema's: geavanceerd

Het energiebeheer van Windows heeft niet alleen betrekking op het dimmen of uitschakelen van het scherm of het in slaapstand brengen van de computer, maar ook op onder meer het schijf- en processorgebruik. Windows stelt die onderdelen automatisch in, overeenkomstig het geselecteerde schema. U kunt bepaalde items ook prima zelf bijsturen. Open daarvoor het Energiebeheer, kies De schema-instellingen wijzigen bij het gewenste schema en klik vervolgens op Geavanceerde energie-instellingen wijzigen. Doorloop gerust alle onderdelen in dit venster, maar voer alleen wijzigingen door als u weet wat u daarmee doet. Zo kunt u er voor zorgen dat de harde schijf uitschakelt na een bepaald aantal minuten van inactiviteit. U kunt ook de wifi-adapter in een energiebesparende modus zetten (open de rubriek Instellingen voor de adapter voor draadloos netwerk). U moet er in dit geval wel rekening mee houden dat deze instelling mogelijk nadelige gevolgen heeft voor de prestaties van die adapter (en dus van uw draadloze verbinding). Bij Energiebeheer voor processor stelt u onder meer de maximale en de minimale processorkracht in (in %), wat uiteraard implicaties kan hebben voor de algemene systeemprestaties. Bij een laptop geldt ook hier dat u verschillende waarden voor accu en netstroom kunt invullen.

© PXimport

Sommige instellingen hebben een rechtstreekse impact op de prestaties.

5. Monitoring van accu

Zuiniger omspringen met energie is goed voor uw portemonnee en voor het milieu, maar laptopgebruikers verhogen er ook de prestaties van hun accu mee. Een prima aanvulling op de ingebouwde energiebeheerfuncties is het gratis BatteryCare. Dit programma kan ervoor zorgen dat de sidebar en gadgets, het aerothema en de energieverslindende indexeringsservice (in Windows XP) automatisch worden uitgeschakeld zodra de laptop op batterij overgaat. Verder geeft BatteryCare ook meer gedetailleerde accu-informatie (waaronder de capaciteit en het slijtageniveau) en houdt het bij hoeveel oplaadbeurten uw batterij al heeft ondergaan.

© PXimport

BatteryCare: extra 'optimalisaties' zodra uw laptop op batterij werkt.

Ook handig is het gratis BattCursor (werkt alleen onder Windows Vista en 7), dat onder de muisaanwijzer continu het resterende percentage acculading aangeeft. Muisaanwijzer en indicatie veranderen bovendien van kleur naarmate de batterij leegloopt. Goed om weten: het opladen van een accu houdt automatisch enig energieverlies in. Een laptop werkt dan ook het zuinigst als die - bij voorkeur met verwijderde accu - rechtstreeks op netstroom is aangesloten. Verder: hebt u functies als wifi of bluetooth niet nodig, dan schakelt u die het beste uit om de batterij te sparen.

© PXimport

BattCursor: energiebeheerschema's aan de hand van de acculading.

Stand-by, slapen of sluimeren?

Een computer verbruikt in slaapmodus minder energie dan wanneer u deze actief gebruikt. Logisch, maar weet wel dat in Windows verschillende 'rustmodi' beschikbaar zijn, met een behoorlijk verwarrende terminologie. Wat in Windows XP nog stand-by heette, luistert in Vista en 7 naar de naam slaapstand: een modus waarbij uw instellingen (waaronder geopende documenten en toepassingen) in het geheugen worden opgeslagen. Uw pc start dan na enkele seconden weer op, maar er is dus wel nog een kleine hoeveelheid stroom nodig om het RAM-geheugen actief te houden.

In Windows XP is er eveneens de slaapstand, maar in Vista en Windows 7 heet dit de sluimerstand. Hierbij worden alle 'actieve' gegevens op schijf opgeslagen en wordt de pc effectief uitgeschakeld, wat uiteraard de zuinigste modus is. Deze modus is uitstekend geschikt voor een laptop wanneer u weet dat u die een tijdje niet zult gebruiken en in die periode de accu niet kunt opladen. Vista en 7 kennen bovendien de 'hybride slaapstand', die met name geschikt is voor desktop-pc's: geopende documenten en toepassingen worden dan zowel in het RAM-geheugen als op de schijf bewaard. Dat is bij een eventuele stroomstoring wel zo veilig. Op desktop-pc's is de hybride slaapstand standaard actief als u in het Windows-startmenu de slaapstand selecteert.

© PXimport

U kiest zelf hoe diep Windows moet inslapen als u de slaapstandknop indrukt.

6. Minder software voor energiebesparing

De hardwarecomponenten van uw computer bepalen in grote mate hoeveel stroom het toestel zal verbruiken. Maar dat is niet alles: in principe snoept elk stukje software dat op uw systeem actief is systeembronnen af (RAM, cpu en harde schijf) wat zich uiteindelijk ook in een iets hoger verbruik zal vertalen. De moraal van dit verhaal: zorg ervoor dat er geen overtollige software actief is. Uw systeem uitpluizen met het oog daarop is een cursus op zich, maar het helpt al wanneer u het commando msconfig uitvoert (vanuit de zoekbalk in het Windows-startmenu) en op het tabblad Opstarten het vinkje verwijdert naast items die u niet echt nodig hebt. Alvast leuk om weten: in Windows 8 pakt Microsoft het alweer wat slimmer aan: programma's worden daar automatisch opgeschort ('suspended') wanneer u ze niet gebruikt. Dat ontlast de processor en verlengt de batterijduur.

© PXimport

Energieverslindende mee-eters? Weg ermee!

Grafische hoogstandjes als een screensaver laat u best achterwege: zo'n schermbeveiliger mocht dan zijn nut hebben op oude crt-schermen, tegenwoordig houdt hij uw systeem vooral uit een energiezuinige modus. Het kan vreemd lijken, maar surfen kost ook steeds meer energie: sites worden namelijk steeds 'zwaarder' en dat blijkt vooral te wijten aan het overaanbod van Flash-animaties (en -advertenties). Enkele studies claimen een energiebesparing van meer dan 25 procent op systemen waar Flash in de browser is geblokkeerd (zie ook AnandTech). Kunt u het zonder Flash stellen, installeer dan een plug-in als FlashBlock, AdBlock of laat Flash alleen op specifieke sites toe. Hoe u dat in Internet Explorer 8 of 9 voor elkaar krijgt, leest u op The Winhelponline Blog.

© PXimport

Weg met Flash!

7. Extra software voor energiebesparing

Met een optimale instelling van de energiebeheerschema's in Windows komt u al een heel eind, maar er zijn tools die vinden dat energiebeparing nog beter kan. Een ervan is LocalCooling. Dit programma zorgt dat uw monitor of complete systeem automatisch uitschakelt na een bepaald aantal minuten van inactiviteit. U kunt tevens instellen dat dat niet mag gebeuren vóór een bepaald tijdstip of wanneer een specifiek programma actief is. LocalCooling is bedoeld voor Windows XP.

Granola monitort geheel op de achtergrond de energiebehoefte van uw systeem, en verlaagt automatisch de processorsnelheid wanneer hij dat geschikt acht. Granola werkt onder Windows XP, Vista en 7. Voorwaarde is wel dat uw systeem overweg kan met DVFS (dynamic voltage & frequency scaling), maar dat is voor recente computers doorgaans geen probleem. Verder kunt u in Granola zelf de gewenste energiemodus instellen: Lowest Speed, Highest Power of MiserWare (waarbij u Granola zelf de knoop laat doorhakken). De makers claimen tussen de 15 en 35 procent energie te kunnen besparen.

© PXimport

Automatisch terugvallen op een lagere processorsnelheid.

Aankoop

Energiebesparing begint al bij de aankoop van uw toestel. Zo blijkt een laptop - afhankelijk van de samenstelling en configuratie - doorgaans een heel stuk zuiniger dan een desktop-pc. Een lcd-scherm verbruikt veel minder stroom dan een crt-scherm, vooral ook wanneer led-licht als backlight wordt ingezet. Bij printers geldt dat een inkjet meestal een stuk zuiniger is dan een laserprinter.

Ga vòòr aankoop na van welk milieu- of energielabel het toestel is voorzien. Het bekendste label is ongetwijfeld Energy Star, het keurmerk van het Amerikaanse EPA maar tevens erkend door de EU. Wie de specificaties van dit label doorneemt, krijgt een uitstekend beeld van wat hij op het vlak van energieverbruik mag verwachten. Verder vindt u op http://ct.link.ctw.nl/es een link naar een uitgebreide database met allerlei toestellen van diverse merken (waaronder desktops, notebooks, beeldschermen, printers enzovoort). Hier kunt u terecht voor gedetailleerde informatie rond het energieverbruik in diverse modi. Ook handig: op de site treft u een energiecalculator aan, waarmee u het totale elektriciteitsverbruik voor verschillende apparaten berekent.

© PXimport

Bereken zelf het prijskaartje van aankoop én verbruik van uw pc en randapparatuur.

Hardwarecomponenten

Hoeveel uw computer verbruikt hangt uiteraard af van de samenstelling van de hardwarecomponenten. Zo blijkt een ssd veel goedkoper in verbruik dan een klassieke harde schijf. Jammer genoeg ligt de aankoopprijs van een ssd voorlopig nog een stuk hoger. Veel - vooral goedkopere - voedingen zijn eveneens beruchte energieverspillers, gezien die flink wat energie omzetten in warmte. Deze warmte blijft verder onbenut, en verhoogt zelfs het energieverbruik aangezien er meer gekoeld moet worden. De betere voedingen garanderen een rendement van minstens 80 procent. Ze zijn dan voorzien van het label 80 PLUS, met verschillende gradaties (van brons tot platinum). Op http://ct.link.ctw.nl/pl vindt u meer details hierover. Verder zijn ook (high-end) grafische kaarten notoire energieverslinders. Tenzij u echt een losse grafische kaart nodig hebt, houdt u het beter bij de videochip die vaak op het moederbord is geïntegreerd. Deze is normaliter veel zuiniger.

© PXimport

80 PLUS Gold: veel efficiënter zijn de (hedendaagse) voedingen niet.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten