Parted Magic bestaat uit een verzameling van verschillende applicaties voor het optimaliseren van uw harde schijf. U bedient het softwarepakket in een eigen grafische omgeving buiten Windows en er is geen installatie vereist. Een belangrijk onderdeel is het maken van partities. Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk om meerdere besturingssystemen naast elkaar te gebruiken of gegevens op een apart schijfstation in Windows Verkenner te bewaren. Verder creëert u een betrouwbare back-up of herstelt u gewiste data.
1. Back-up
Voordat u met Parted Magic aan de slag gaat, is het raadzaam om een back-up te maken. Wanneer u per ongeluk een verkeerde beslissing neemt, loopt u het risico om gegevens te verliezen. Om die reden dient u het softwarepakket zorgvuldig te gebruiken en alle stappen uit deze workshop nauwkeurig te bestuderen. In Windows 7 gaat u naar Start / Configuratiescherm / Een back-up van uw computer maken / Een systeemkopie maken. Ook in Vista is deze functie aanwezig. U kunt voor back-uptaken tevens externe software gebruiken, zoals Acronis True Image of Norton Ghost.
2. Live-cd maken
Parted Magic vereist geen installatie: u start de grafische omgeving met een live-cd waarmee u de computer opstart. Bezoek de website Parted Magic en klik op Download. Bewaar het zip-bestand van 130 MB op de harde schijf en pak dit uit naar een willekeurige map. In Windows 7 dubbelklikt u vervolgens op het iso-bestand. Doe een lege cd in de lade van uw pc en klik op Branden. Gebruikt u XP of Vista? Download via ImgBurn het gratis brandprogramma ImgBurn. Start ImgBurn en kies voor Write image file to disc. Selecteer het iso-bestand en klik op Write.
3. Parted Magic openen
U dient pc vanaf de live-cd op te starten. Hiervoor controleert u eerst of het cd/dvd-station als eerste opstartschijf ingesteld staat in het BIOS. Bij veel pc's wordt tijdens het opstartproces getoond met welke toets u het BIOS opent, vaak is het F2, F10, Esc of Delete. Zorg ervoor dat de cd zich in het cd/dvd-station bevindt en selecteer deze als eerste opstartschijf. U komt in het Engelstalige beginmenu van Parted Magic terecht (helaas is er geen Nederlandse vertaling beschikbaar). Kies Default settings (Runs from RAM) en bevestig met Enter.
4. Interface
Parted Magic werkt volledig vanuit het geheugen van uw systeem. Hierdoor zou u zonder problemen het schijfje uit het cd/dvd-station kunnen halen nadat het opstartproces is voltooid. De bediening van Parted Magic heeft veel weg van een normaal besturingssysteem: een bureaublad met snelkoppelingen en onderin een taakbalk met diverse applicaties. Linksonder bevindt zich de menuknop, waarmee u allerlei tools opent. Rechtsonder vindt u een systeemvak met pictogrammen voor tijd, volume en netwerk. De indeling lijkt veel op Windows, waardoor het nauwelijks tijd kost om te wennen.
5. Opstartbare usb-stick
Vindt u het prettiger om Parted Magic te starten vanaf een usb-stick? Voorheen was het mogelijk om een usb-versie vanaf de website te downloaden, maar de ontwikkelaars deze versie helaas verwijderd. Via het tooltje UNetbootin is het alsnog mogelijk om Parted Magic via een usb-stick te gebruiken. Erg prettig voor het geval u geen dvd-r-schijfjes in huis hebt. Surf naar de website UNetbootin en klik op Download for Windows. Open het exe-bestand, waarna direct de Nederlandstalige interface verschijnt. U hoeft geen installatiewizard te doorlopen.
In UNetbootin selecteert u in het keuzemenu achter Distributie de optie Parted Magic en het meest recente versienummer. Onderin selecteert u de juiste schijfletter van de usb-stick. Bevestig met OK. Het programma downloadt alle vereiste bestanden en installeert tevens een bootloader. Had u het iso-bestand van Parted Magic al gedownload, dan kunt u dit ook handmatig selecteren. Kies in dat geval voor Diskimage en geef aan in welke map het iso-bestand staat. Zodra de data naar de geheugenstick zijn weggeschreven, klikt u op Nu herstarten. Start de pc op vanaf de usb-stick.
Schijfstation mounten
Alle partities en externe opslagmedia zijn in Parted Magic te benaderen. U dient het betreffende schijfstation dan wel te mounten. Ga naar Start / Accessoires / Mount-gtk. Klik bij het juiste volume op Mount, zodat u de beschikking hebt over uw bestanden.
Geen Windows nodig
Parted Magic is uitgerust met verschillende nuttige tools, zodat u voor simpele toepassingen niet hoeft over te schakelen naar de Windows-omgeving. Onder meer een kalender, brandprogramma, browser en rekenmachine zijn beschikbaar. Daarnaast bekijkt u afbeeldingen met GPicView Image Viewer en pdf-bestanden met ePDFViewer. Ten slotte ontbreken een zoekfunctie en muziekspeler niet binnen dit veelzijdige pakket.
6. Harde schijf organiseren
De Partition Editor is één van de nuttigste onderdelen van Parted Magic. Hiermee is het mogelijk om de harde schijf naar eigen inzicht in te delen, door nieuwe partities aan te maken. Bijvoorbeeld als u twee besturingssystemen als dualboot naast elkaar wilt installeren. Daarnaast verkleint of vergroot u bestaande partities. Dat is ideaal voor het geval u ruimte tekort komt op de D-schijf, terwijl er op de C-schijf nog voldoende capaciteit beschikbaar is. Ga naar Start / System Tools / Partition Editor om de betreffende applicatie te openen. Zie ook het kader Basisregels partitioneren verderop.
7. Partition Editor
De weergave in Partition Editor is gemakkelijk te begrijpen. U ziet alle stations van de harde schijf die u ook in Windows Verkenner aantreft. Er staat geen schijfletter bij vermeld, waardoor u alleen aan de grootte kunt zien of u met de C- of D-schijf te maken hebt. Verder achterhaalt u welk bestandssysteem er wordt gebruikt. Bovenaan het dialoogvenster bestudeert u een schematische weergave van de partitie-indeling. Hiermee ziet u binnen een oogopslag waar er nog ruimte is te winnen. Alles wat geel is, bestaat uit data die op het systeem zijn opgeslagen. Wit staat voor vrije opslagruimte.
8. Partitie verkleinen
Bekijk nauwkeurig bij welke partitie er nog voldoende ruimte beschikbaar is. Selecteer de partitie en klik in de menubalk op de knop Resize/Move. Beweeg de schuifbalk om de bestaande partitie te verkleinen of voer de gegevens handmatig in. Klik op Resize/Move voor bevestiging. De ruimte die hierdoor ontstaat, wordt aangeduid met Unallocated. Hiervan maakt u eenvoudig een partitie, die in Windows benaderbaar is. U maakt de handeling eventueel nog ongedaan door in de menubalk op Undo te klikken. Kies in de menubalk voor Apply en bevestig nogmaals. Sluit tot slot het scherm via Close.
9. Partitie aanmaken
Vrijgemaakte ruimte heeft nog geen functie en is daardoor niet bereikbaar voor Windows. Dit is simpel te veranderen: selecteer Unallocated en klik op New. Achter File System dient u het gewenste bestandssysteem aan te geven. U kunt hier het beste de optie ntfs selecteren. Dit formaat wordt standaard in Windows gebruikt, omdat het veel veiligheidsopties bevat en volledig stabiel is. Voeg eventueel een Label toe, zodat u de partitie gemakkelijk in Partition Editor herkent. Klik als laatste op Add. Houd er rekening mee dat een harde schijf maximaal vier primaire partities mag bevatten.
10. Partities verwijderen
Hebt u veel partities op uw pc staan en wilt u dit aantal beperken? Dat is uiteraard mogelijk. Zorg er altijd voor dat u over een back-up beschikt van uw bestanden, want de kans is aanwezig dat er gegevens verloren gaan. Selecteer het juiste station en klik in de knoppenbalk op Delete / Apply (doe dit uiteraard alleen met een lege partitie). De ruimte die ontstaat, gebruikt u vervolgens om één of meerdere partities te vergroten. U kunt ook een partitie kopiëren naar een ander station, alvorens u de boel verwijdert. U raakt dan als het goed is niets kwijt, al biedt deze functie geen garanties.
11. Clonezilla
Met Clonezilla maakt u een image van een partitie. Bij problemen zet u dit image terug, zodat u weer beschikt over een goed werkend systeem. Ga naar Start / System Tools / Clonezilla en kies voor de bovenste optie. Geef bij vervolgens aan op welke (netwerk)locatie de partitie zich bevindt en selecteer het te back-uppen station. Bevestig met Enter en selecteer de modus Beginner. Hierbij ontvangt u raadzame informatie. Kies Savedisk en bedenk een geschikte naam. Bepaal vervolgens op welk opslagmedium u het img-bestand wilt bewaren, zoals een externe harde schijf. Druk op Enter om het image te creëren.
12. Verwijderde partitie terughalen
Is een station niet meer toegankelijk of hebt u het per ongeluk verwijderd? TestDisk kan (beschadigde) delen herstellen. Ga naar Start / System Tools / TestDisk en beslis in het eerste scherm of TestDisk een logboek moet bijhouden. Selecteer de schijf waarvan u een verwijderde partitie wilt terughalen. Geef de correcte partitietabel aan, bij normale pc's kiest u voor de bovenste optie. Selecteer Analyse en Quick Search, waarna TestDisk de inspectie start. Voer vervolgens een Deeper Search uit en herstel verwijderde partities aan de hand van de aanwijzingen op het scherm.
13. Verloren data redden
PhotoRec werkt min of meer hetzelfde als TestDisk met het verschil dat deze tool ook onderliggende mappen doorzoekt. Hierdoor is het uitermate geschikt om verloren data terug te halen, zoals foto's, mp3-bestanden en Office-documenten. De applicatie is zelfs in staat om informatie van geformatteerde geheugenkaarten, usb-sticks of harde schijven te redden. Ga naar Start / System Tools / PhotoRec. Kies het juiste opslagmedium en partitietabel. Volg de aanwijzingen op het scherm nauwkeurig. Bepaal op welke locatie u de gevonden bestanden wilt bewaren en druk op Y.
14. Definitief verwijderen
Pas als u 'verwijderde' bestanden overschrijft met andere gegevens, zijn de bestanden écht definitief verdwenen. Met behulp van het onderdeel Erase Disk wist u een partitie grondig, doordat deze wordt overschreven met willekeurige data. Deze functie is onder meer bruikbaar zodra u een harde schijf of usb-stick verkoopt. Uw persoonlijke gegevens zijn dan namelijk niet meer te achterhalen. Zoek de tool op in het menu en selecteer de bovenste optie om een volledige harde schijf te wissen. Middels de tweede mogelijkheid kiest u zelf een partitie. Bevestig de actie met OK.
Basisregels partitioneren
Per fysieke harde schijf mag u maximaal vier 'primaire' partities aanmaken. Wellicht wilt u evengoed meerdere partities gebruiken. Daar is een slimme oplossing voor. Naast de reguliere primaire partities, maakt u tevens een zogenoemde uitgebreide partitie aan. Op een uitgebreide partitie zelf kunt u geen gegevens zetten, u moet er eerst één of meerdere zogenoemde logische stations op aanmaken. Een logisch station wordt in Windows als een gewone partitie beschouwd, waardoor er een schijfletter aan wordt gekoppeld. Een dergelijk volume gedraagt zich verder als een normaal station. In het artikel 'Regels voor het partitioneren van harde schijven' op onze website is meer te lezen over wat wel en niet kan en mag met partities.
15. Bestanden versleutelen
Met TrueCrypt versleutelt u data: alleen met het goede wachtwoord hebt u toegang tot een speciale container waar u de bestanden in bewaart. Ga naar Start / Accessoires / TrueCrypt. Klik op Create Volume en kies Create an encrypted file container. In het volgende scherm selecteert u Standard TrueCrypt volume. Ga naar de juiste locatie, bedenk een toepasselijke naam voor het containerbestand en bepaal welke versleutelingsmethode u wilt gebruiken. In Windows hebt u ook TrueCrypt nodig om het containerbestand te openen.
Nadat u de versleutelingsmethode hebt geselecteerd, dient u de capaciteit van het containerbestand aan te geven. Bedenk wat voor soort bestanden u veilig wilt bewaren en geef de hoeveelheid ruimte aan die u hiervoor wilt reserveren. Bedenk vervolgens een goed wachtwoord en kies een bestandssysteem. Klik tot slot op Format. Als u de map wilt openen, klikt u in het hoofdvenster op Select File. Na selectie van het containerbestand, kiest u voor Mount. Typ het wachtwoord en bevestig met OK. Sleep belangrijke bestanden naar het volume. Beëindig de sessie met Dismount.
16. Partitie versleutelen
Het is ook mogelijk een volledig schijfstation (intern of extern) met TrueCrypt te versleutelen. Klik op Create Volume en selecteer Create a volume within a partition/drive. Neem vervolgens alle opties door die in stap 15 zijn beschreven, met dat verschil dat u nu een volledige partitie, usb-stick of externe schijf selecteert. Let op: het volledige schijfstation wordt geformatteerd, waardoor álle gegevens worden gewist. Maak dus eerst een back-up van belangrijke bestanden, voordat u met TrueCrypt aan de slag gaat. U krijgt binnen het programma hierover diverse waarschuwingen.
17. Mappen synchroniseren
Met behulp van de applicatie Grsync synchroniseert u twee mappen met elkaar. Op die manier blijft de inhoud tussen verschillende mappen op bijvoorbeeld een harde schijf en usb-stick gelijk. Open via het startmenu de software en selecteer een bron- en een bestemmingsmap. Neem de overige instellingen nauwkeurig door om het synchronisatieproces naar uw eigen wensen aan te passen. Klik op Add en bedenk een toepasselijke naam. Via de knop Execute start u de taak. Grsync is vooral handig om zonder omweg een back-up van een map te maken.
18. Browser
Parted Magic is geavanceerde software, waardoor het logisch is dat u tegen bepaalde zaken aanloopt. Via de ingebouwde Chrome-browser surft u op internet om aanvullende informatie te vinden. Dat is erg handig, want hierdoor hoeft u niet eerst Windows te openen. U dient eerst verbinding met het internet te maken. Ga naar Start / Internet / Start Network en selecteer een LAN (wired) of draadloze verbinding (wireless). Meestal opent automatisch het surfprogramma. Als dat niet het geval is, navigeert u naar Start / Internet / Chromium Web Browser.
19. Screenshots maken
Loopt u tegen problemen aan tijdens het gebruik van Parted Magic? U kunt van elke situatie eenvoudig een screenshot maken, zodat u op een later moment de hulp van een computerkenner inroept. Of u laat de schermafdruk achter op een computerforum, zodat andere gebruikers u kunnen helpen. Ga naar Start / Accessoires / Take a screenshot. Geef aan of u een afbeelding van het volledige scherm of alleen van het actieve venster wilt creëren. Eventueel stelt u een vertraging in en of u de muisaanwijzer wilt weergeven. Klik op OK en selecteer de juiste opslaglocatie.
