Onderhoudtips voor de harde schijf
De harde schijf vormt de basis van uw computer. Behalve het besturingssysteem staan er tal van bestanden op, zoals foto's, filmpjes, back-up's en presentaties. Goed onderhoud van het opslagmedium in uw pc is dus van groot belang. Maar hoe pakt u dit aan en wat is de beste manier om uw schijf in te richten?
1. Een lege disk
Een harde schijf of solid state drive (SSD) is niet direct klaar voor gebruik nadat u hem hebt ingebouwd. De schijf moet nog worden geformatteerd en de partities ontbreken er nog op. Binnen een partitie wordt een deel van de opslagruimte (of de volledige opslagruimte) van de schijf samengevoegd tot een eenheid die uw computer herkent. Uw pc ziet de partitie als een losse eenheid en kan hem onafhankelijk van eventuele andere partities op dezelfde schijf benaderen. In Windows Verkenner is iedere partitie te herkennen als een 'station' of een harde schijf met een bijbehorend stationsletter. Om te zien welke partities of schijven er in uw computer zijn ingebouwd, opent u Windows, klikt u met rechts op Deze computer en gaat u vervolgens naar Beheren / Schijfbeheer.
Schijf 0 heeft in dit voorbeeld één partitie. Op schijf 1 zijn twee partities aangemaakt.
2. Formatteren
Een partitie wordt door de computer herkend als een logische eenheid, maar voor het besturingssysteem is het noodzakelijk dat een partitie wordt geformatteerd voordat hij kan worden gebruikt. De manier waarop dat formatteren plaatsvindt, verschilt per besturingssysteem. Windows ondersteunt FAT, FAT32 en NTFS. Om te zien hoe een partitie in uw systeem is geformatteerd, klikt u er met rechts op en gaat u naar Algemeen / Bestandssysteem.
Het bestandssysteem maakt een partitie bruikbaar voor het besturingssysteem.
3. Partities maken
Er zijn verschillende momenten waarop u een partitie kunt aanmaken. Het is handig om ervoor te kiezen dit tijdens de installatie van het besturingssysteem te doen, zeker wanneer er op dat moment nog geen partities zijn. Start daartoe de pc met een Windows-installatiedisk. Kies Aangepaste installatie en selecteer de schijf waarop u Windows wilt installeren. Klik vervolgens op Stationsopties (geavanceerd) en klik op Nieuw. Accepteer de maximale grootte of verklein deze wanneer u later nog andere partities op de schijf wilt maken. Klik op Toepassen, daarna op Volgende en vervolg de installatieprocedure.
Om Windows op een lege harde schijf te installeren, moet er een partitie worden aangemaakt die vervolgens wordt geformatteerd.
4. Windows 7-partities
Installeert u Windows 7 en kiest u voor één partitie, dan krijgt u er uiteindelijk toch twee. Windows 7 maakt namelijk altijd een extra partitie van 100 MB aan. Windows gebruikt deze extra partitie voor systeemherstel, mocht het besturingssysteem onverhoopt eens niet willen starten. Er staan enkele hulpprogramma's op die daarbij helpen. Wanneer de harde schijf met Bitlocker is versleuteld, staat de daarvoor noodzakelijke informatie ook op de extra partitie.
Windows 7 claimt zelf altijd 100 MB voor een extra partitie.
5. Back-up
Gaat u aan de slag met partities op een computer die al in gebruik is, dan moet u voordat u partities gaat wijzigen een back-up maken van alle persoonlijke documenten. Het wijzigen van de indeling van partities, zoals we dat hierna gaan uitvoeren, verloopt bijna altijd zonder problemen en kan ook gewoon met behoud van alle gegevens worden uitgevoerd. Toch is het goed om voor honderd procent zekerheid te kiezen en eerst een back-up te maken op een externe harde schijf, een NAS in het netwerk of een dvd. Controleer of alle gegevens in de back-up zitten en ga pas daarna verder. Neem geen risico met uw eigen unieke documenten, foto's en video's. U ziet ze nooit weer terug wanneer het partitioneren onverhoopt toch misloopt.
6. Verkleinen
Wilt u meerdere partities, maar is er maar één tijdens de installatie van Windows aangemaakt? U kunt deze partitie achteraf nog verkleinen en een nieuwe op de vrijgekomen ruimte aanmaken. Vista was de eerste Windows-versie die dit kunstje zelf kon uitvoeren en ook Windows 7 kent de truc. Open Schijfbeheer en klik met de rechtermuisknop op de partitie die u wilt verkleinen. Kies vervolgens Volume verkleinen, waarna Windows uitrekent hoeveel de partitie kan worden verkleind. Wilt u dat de partitie daadwerkelijk wordt ingekrompen, dan klikt u op Verkleinen. U kunt desgewenst ook eerst de restgrootte aanpassen voordat u dat doet.
Windows berekent zelf hoeveel een partitie maximaal kan worden verkleind.
7. Partitie op lege ruimte
De in de vorige tip vrijgekomen ruimte kunt u gebruiken nadat u er één of meerdere partities in hebt gemaakt. Klik wederom met de rechtermuisknop op de lege ruimte en kies Nieuw eenvoudig volume. Er wordt een wizard gestart die u helpt om in enkele stappen de juiste keuzes te maken. Kies de Grootte van het volume. Wanneer u maar één extra partitie wilt maken, is dat uiteraard de maximale waarde. Wilt u meerdere partities toevoegen? Verklein dan de grootte, zodat er ruimte is voor andere partities. Selecteer de stationsletter, kies bij Bestandssysteem de wijze van formattering en geef een naam op bij Volumenaam. Klik op Volgende / Voltooien en laat de partitie aanmaken en formatteren. Zeker als het om grote partities gaat, kan dit proces een aantal minuten in beslag nemen.
In de ruimte die niet is toegewezen kunt u een nieuwe partitie aanmaken.
8. Wijzigen buiten Windows
De mogelijkheden om partities te manipuleren zijn in Windows Vista en Windows 7 flink groter dan in vorige Windows-versies. Voor de gevorderde computergebruiker kan het aantal opties echter nog steeds te beperkt zijn. Als dit ook voor u geldt, zult u aanpassingen buiten Windows om moeten doorvoeren, en dan uiteraard op een manier waarbij het geïnstalleerde systeem niet wordt aangetast. Een voorbeeld van een programma waarmee dit mogelijk is, is GParted. Dit is een gratis download van een cd-image met daarop allerlei handige tools om de harde schijf te optimaliseren. Ga naar GParted, klik op Downloads en daarna Download Stable-releases. Klik daarna door naar de map met het meest recente versienummer van het programma. Klik nu op het .iso-bestand en download het naar uw pc. Onder Windows 7 kunt u dubbelklikken op het iso-bestand om de brandfunctie te activeren die een cd-r omzet in een opstartbare GParted-cd.
GParted biedt de mogelijkheid om partities buiten Windows om aan te passen.
9. Booten met GParted
Om partities buiten Windows om te wijzigen, moet de pc opnieuw worden opgestart, maar nu vanaf de GParted-cd. Plaats daartoe de cd in de cd-speler en laat de computer opstarten nadat in het BIOS is geregeld dat de cd/dvd het eerste bootmedium is. Zodra het GParted-opstartscherm verschijnt, drukt u op Enter en kiest u voor GParted Live. Kies daarna voor Don't touch keymap en selecteer 06 voor de taal. De mode die daarna moet worden gekozen is 0. Aangezien dit standaard al zo is ingesteld, is het voldoende om nu op Enter te drukken.
Als uw computer is opgestart met GParted toont Windows de systeempartitie en de 100 MB-herstelpartitie.
10. Verkleinen met GParted
Als er meerdere harde schijven in uw pc zijn ingebouwd, moet u eerst rechtsboven in het drop-downmenu de juiste harde schijf selecteren. Controleer vervolgens de weergave van de partities. Als de schijf nog helemaal leeg is, vindt u er niet één, maar als het de systeemschijf is, kan het om een of twee partities gaan. De partities worden bij de echte systeemnamen genoemd, bijvoorbeeld /dev/hda en /dev/hdb. De grootte van iedere partitie staat erbij vermeld, evenals de hoeveelheid ruimte die is gebruikt en de ruimte die nog vrij is. Selecteer de partitie die moet worden verkleind en kies Partitie / Verplaatsen/Herschalen. Ga naar het vak New Size en verklein daar de omvang van de partitie. Laat de stand Free space preceding daarbij op 0 staan, alleen de waarde van Free space following zou in een standaardgeval moeten oplopen. Klik nu op Instellen en daarna twee keer op Apply. De partitie wordt nu verkleind. Zodra GParted klaar is, verschijnt de melding dat alle bewerkingen met succes zijn voltooid.
Met GParted kunt u een bestaande partitie verkleinen om ruimte vrij te maken voor een nieuwe partitie.
11. Slecht werkende muis
Een probleem bij GParted is dat de muisbesturing ervan soms niet goed of niet lekker werkt. Dit komt doordat het om Linux-software gaat die niet door alle hardware goed wordt herkend. Onze ervaring is dat het voor kan komen dat de pc denkt dat de muiscursor een paar centimeter naast de plaats staat waar u hem in werkelijkheid hebt neergezet, waardoor u op een verkeerde knop klikt of klikt terwijl er niets gebeurt. Dit probleem kan gemakkelijk worden omzeild, want GParted kan ook volledig met het toetsenbord worden bediend. Druk de rechter Alt-toets in en tegelijkertijd de letter G om het menu van GParted te openen. Vervolgens kunt u met de pijltjestoetsen door de menu's navigeren en met Enter en Esc de menu's bedienen.
12. Nieuwe partitie met GParted
Om met GParted een nieuwe partitie te maken, selecteert u in de grafische weergave van de harde schijf het grijze - ongebruikte - gebied. Klik daarna op Partitie en selecteer New. Wilt u maar één nieuwe partitie maken, laat dan de opties Free space en New size ongemoeid. Vul wel bij Label een naam in voor de partitie en kies bij File System voor FAT32 of liever nog voor NTFS. Kies vervolgens voor Add en voer de wijziging in door twee keer op Apply te klikken.
U kunt met GParted een partitie maken op de nog vrije schijfruimte.
13. Meerdere partities
Wilt u niet één, maar meer partities maken met GParted, dan biedt het scherm Nieuwe partitie aanmaken niet de juiste mogelijkheden. U wilt immers niet de hele vrije ruimte voor één partitie gebruiken. Verklein daarom de omvang van de partitie in het vak New size en bevestig via Add. Voeg daarna de tweede en eventueel volgende partities toe. Kies steeds de juiste omvang en voeg ze via Add toe aan de lijst met uit te voeren acties. Staat alles klaar? Klik op Apply om het daadwerkelijke partitioneren in gang te zetten.
Bereid meerdere nieuwe partities voor en laat ze in één keer aanmaken.
14. Ruimte voor systeempartitie
Is de Windows-partitie te vol, dan wordt uw computer traag en instabiel. Windows kan zijn gegevens namelijk niet meer kwijt en heeft vaak onvoldoende ruimte voor het tijdelijk geheugen. Dat is het deel van het geheugen dat Windows op de harde schijf zet. In dat geval is het belangrijk om de systeempartitie groter te maken. Is er maar één partitie op uw harde schijf, dan moet u de systeempartitie opschonen of een nieuwe harde schijf plaatsen. Zijn er meerdere partities op de harde schijf, dan is het wellicht mogelijk om de andere partities te verkleinen en de vrijgekomen ruimte bij de systeempartitie te betrekken. Daartoe moet u eerst de bestaande extra partities verkleinen door ze te selecteren en voor Verplaatsen/Herschalen te kiezen (zie tip 10). Belangrijk is daarbij dat u de hoeveelheid ruimte die vrijkomt invult in het vak Free space preceding. Zo wordt er ruimte vrijgemaakt die u kunt gebruiken om de systeempartitie te vergroten.
Door partities te verkleinen, komt er ruimte vrij waarmee de systeempartitie kan worden uitgebreid.
15. Partities formatteren
In GParted worden nieuwe partities automatisch geformatteerd met het door u gekozen bestandssysteem. Is het bestandssysteem niet juist, dan kunt u dat via GParted of onder Windows aanpassen. Selecteer de partitie in Schijfbeheer en klik er met de rechtermuisknop op. Kies dan voor Formatteren. U moet partities die alleen verkleind, vergroot of verplaatst zijn in geen geval formatteren, want dan verliest u namelijk alle gegevens die erop staan. Het aanpassen van de grootte of het verplaatsen van een partitie gebeurt in GParted juist met behoud van alle gegevens.
16. Bestanden verplaatsen
Een belangrijke stap bij het onderhoud van de harde schijf bestaat uit het scheiden van de systeembestanden en gebruikersbestanden. Maak hiertoe op de tweede partitie een map aan met de naam Gebruikersdata. Maak binnen die map mappen aan met de namen van alle gebruikers van de pc. Klik dan in het startmenu op de naam van het gebruikersaccount waarmee u bent ingelogd. Windows Verkenner wordt nu geopend en u ziet onder andere de gebruikersmappen Bureaublad, Contactpersonen, Downloads en Mijn afbeeldingen. Deze mappen bevatten samen alle documenten en gegevens van de gebruiker. Gebruik Windows-toets+pijltje naar links om dit scherm tegen de linkerkant van het beeldscherm te plaatsen. Open via Windows-toets+E een nieuw venster van Windows Verkenner. Open hier de tweede partitie in en de map met de naam van de gebruiker die u zojuist hebt aangemaakt. Plaats dit venster via Windows-toets+pijltje naar rechts tegen de rechterkant van het beeldscherm. Selecteer nu links alle mappen. Klik er met de rechtermuisknop op en sleep de mappen naar het rechtervenster. Laat daar de muis los en kies Hierheen verplaatsen. U hebt nu alle mappen verplaatst. In het linkervenster ziet u alle mappen ook nog staan, maar dat is correct. Klik met de rechtermuisknop op een van de mappen in het venster links en kies Eigenschappen / Locatie. U zult zien dat de nieuwe locatie van die map op de tweede partitie staat. U hebt nu alle gebruikersdata voor deze gebruiker naar de tweede partitie verplaatst. Herhaal dit voor alle gebruikers van de computer, door steeds met hun account in te loggen.
Verplaats de gebruikersbestanden, zodat u ze veiligstelt voor het geval er zich problemen voordoen op de systeempartitie.
17. Goede namen
Een simpele maar doeltreffende maatregel bij het optimaliseren van een harde schijf is het toekennen van een goede naam. Standaard heet een harde schijf in Windows 'Lokale schijf', gevolgd door een stationsletter. Dat is niet handig, want het vergroot de kans dat er fouten worden gemaakt. Open Windows Verkenner en klik met de rechtermuisknop op een harde schijf of partitie. Kies dan Naam wijzigen en typ een nieuwe naam in. Bevestig met een klik op OK of door op Enter te drukken. Bevestig met een klik op Doorgaan als het gebruikersaccountbeheer van Windows zich laat zien. Voer zo nodig het wachtwoord van een administrator in om te laten zien dat u voldoende rechten hebt om de partitienaam aan te passen.
Geef partities en harde schijven herkenbare namen, zoals Systeem, Data en Opslag.