© PXimport

Softwarelicenties

Geplaatst: 1 november 2011 - 13:37

Aangepast: 16 november 2022 - 09:24

Kees Krick

Aan het gebruik van software zijn altijd voorwaarden verbonden. In een licentieovereenkomst staan echter niet alleen beperkingen, maar vaak ook extra vrijheden. Zodoende mag u soms meer dan u in eerste instantie misschien denkt. Slim software kiezen bespaart al snel vele ­honderden euro's.

1. Gebruiksrecht

In het dagelijks taalgebruik spreken we vaak over het kopen van software. Dit is echter niet helemaal juist. U koopt namelijk geen software, maar een licentie. Een licentie houdt in dat de maker van de software u toestemming geeft om het programma onder bepaalde voorwaarden te gebruiken. Een gebruiksrecht dus. U hebt de software niet letterlijk in uw bezit. Vandaar dat het altijd goed is om, waar mogelijk, nog voor aanschaf de voorwaarden door te lezen. Wat prijs betreft maakt het niet veel uit of u een programma op een dvd, cd, usb-stick, of welke gegevensdrager dan ook koopt, of dat u het programma rechtstreeks vanaf een website ophaalt. Het is niet de gegevensdrager waarvoor u betaalt, maar de licentie. U betaalt hooguit iets meer voor het boekje, de mooie doos en eventuele verzendkosten.

2. Licentieovereenkomst

Software halen we steeds vaker op via internet. De licentievoorwaarden zijn in dat geval altijd wel ergens 'in de buurt van de downloadknop' te vinden. Ook tijdens het installeren van software wordt vaak nog een scherm met (een samenvatting van) de voorwaarden getoond. In beide gevallen komt het soms voor dat u eerst akkoord moet gaan voordat u verder mag gaan. Het is verstandig om de voorwaarden ook echt door te nemen. Dat is niet altijd een leuk werkje, want het zijn soms lijvige documenten met droge taal. Probeer in ieder geval de essentie eruit te pikken. Zoals op hoeveel computers u de software mag installeren, welke extra beperkingen of vrijheden u hebt, en of u in aanmerking komt voor een gratis upgrade of nieuwe versie tegen een gereduceerd tarief.

© PXimport

Ook tijdens het installeren zijn de geldende voorwaarden vaak in te zien.

3. UpdateWindows-licenties

Van Microsoft Windows 7 zijn twee soorten licenties beschikbaar. Allereerst kunt u het besturingssysteem als los pakket kopen in een (online) winkel. Dan gaat het om een volledige versie die u zelf op een pc moet installeren. Bijvoorbeeld op een nieuw systeem dat u zelf in elkaar gesleuteld hebt. Microsoft noemt zo'n volledige versie van Windows een FPP, oftewel een 'Full Packaged Product'. De licentie staat na registreren op uw naam, met als voordeel dat u het besturingssysteem in de toekomst mag overzetten naar een nieuwe pc. Echter wel onder voorwaarde dat u het van de oude machine verwijdert.

Bij de tweede variant koopt u in de winkel een computer waarop Windows al door de pc-fabrikant is geïnstalleerd. In dat geval hebt u te maken met een OEM-licentie (Original Equipment Manufacturer). Een OEM-licentie is aanmerkelijk goedkoper dan een FPP-licentie. Wel gelden er enkele beperkingen bij deze licentievorm. Zo krijgt u de originele dvd er niet bij. Er zit hooguit een herstelschijfje bij of de harde schijf bevat een herstelpartitie.

© PXimport

Een volledige versie van Windows mag u overzetten naar een nieuwe pc.

4. Gekoppeld aan de hardware

Een OEM-licentie van Windows is onlosmakelijk aan de hardware gekoppeld. Koopt u een nieuwe pc, dan moet u ook een nieuwe Windows-licentie kopen. In het geval van een kant-en-klaar systeem, is de kans natuurlijk groot dat Windows ook daar weer op aanwezig is. Bij een OEM-licentie mag u een systeem gerust moderniseren door hardware-upgrades uit te voeren. Het moederbord mag echter niet vervangen worden, want dan vervalt de licentie. Het is dus niet mogelijk om één voor één alle onderdelen te vervangen, totdat u alsnog een volledig nieuw systeem hebt.

Upgrade-versie Windows

Windows 7 is ook als upgrade te koop. Hiermee kunt u een oudere Windows-versie vernieuwen zonder het bedrag van een volledige Windows 7-versie neer te tellen. Zo'n upgrade is te gebruiken op zowel pc's waarop een FPP-licentie van toepassing is, als computers met een OEM-licentie. Het is niet zo dat u met een upgrade uw OEM-licentie voor een prikkie zomaar omtovert in een FPP-licentie. Verder mag u een upgrade gerust meenemen naar een nieuwe pc, zolang u de oude computer maar terugbrengt naar de originele Windows-versie.

5. Gezinsverpakking

Er kunnen interessante acties zijn waar u samen met uw huisgenoten goed van kunt profiteren. Zo wordt software vaak in bundels van een aantal licenties aangeboden. Dat is een stuk goedkoper dan wanneer u licenties los moet aanschaffen. Een voorbeeld is Windows 7 Home Premium Family Pack. Dit is een upgrade waarmee u drie pc's waarop het verouderde Windows XP of Windows Vista draait, kunt upgraden naar Windows 7. Ook diverse andere leveranciers bieden deze mogelijkheid. Zoals die van beveiligingssoftware (antivirus en firewall). De korting wordt dan aangeboden als u meerdere licenties tegelijk afneemt, maar ook als u ze voor twee of drie jaar afsluit. Behalve dat u daarmee geld bespaart, hoeft u zich dan ook een aantal jaar niet druk te maken over een nieuwe licentie of dat het weer eens tijd wordt om van antiviruspakket te veranderen.

© PXimport

Een gezinsverpakking met meerdere licenties bespaart u veel geld.

6. Op één of meerdere pc's

Software mag vaak op slechts één computer geïnstalleerd en gebruikt worden. Er is niet altijd controle of u zich hier ook daadwerkelijk aan houdt, maar het kan wel degelijk afgedwongen worden. Zoals door direct na het installeren om een licentiecode te vragen, die online geregistreerd en op geldigheid gecontroleerd wordt. Nogmaals installeren op een andere pc heeft dan geen zin. U krijgt de software simpelweg niet actief. Bij veel software van Adobe (zoals Photoshop Elements en Premiere Elements) zit een licentiecode die op maar één computer te activeren is. Wel heeft Adobe een systeem bedacht waarmee het mogelijk is om van computer te wisselen. U kunt de software namelijk niet alleen activeren, maar ook weer deactiveren. Bijzonder handig als u een nieuwe pc koopt. Dan is het voldoende om de software op het oude systeem te deactiveren, om het vervolgens op de nieuwe computer weer te activeren.

7. Onverwachte meevallers

Dat het loont om vooraf de licentievoorwaarden door te nemen, bewijst ook het pakket Microsoft Office 2010. Afhankelijk van de versie die u kiest, hoeft u niet voor elke computer die u in huis hebt een extra pakket te kopen. Zo hoeft u 'Office 2010 voor Thuisgebruik en Studenten' slechts één keer aan te schaffen, om deze vervolgens op maar liefst drie pc's te mogen installeren. Daarmee bespaart u flink wat geld. De licenties van 'Office Professional 2010' en 'Office 2010 voor Thuisgebruik en Zelfstandigen' mogen daarentegen maar door één gebruiker op maximaal twee apparaten gebruikt worden. Bijvoorbeeld een desktop en daarnaast nog een laptop voor onderweg. Toch handig om te weten dat u daar geen extra pakket voor hoeft aan te schaffen. Via het Office Genuine-programma wordt gecontroleerd op hoeveel systemen u de software in gebruik hebt. Zodra u de Office-software ergens de-installeert wordt het gedeactiveerd en kunt u het weer op een andere machine installeren.

© PXimport

In de voorwaarden kan zomaar staan dat u een pakket op meerdere computers mag gebruiken.

Platform en taal

Van software wordt soms zowel een Windows- als een Mac-versie meegeleverd in de doos. Mocht u bijvoorbeeld willen overstappen van Windows naar de Mac, dan hoeft u die software - afhankelijk van de licentievoorwaarden - niet altijd opnieuw te kopen. Het kan wel zijn dat u de oude software eerst op het oude systeem moet deactiveren, voordat u het op de Mac aan de praat krijgt. Software is ook vaak in meerdere taalversies beschikbaar. Kijk goed welke u uitkiest, want overstappen naar een andere taal is niet altijd kosteloos.

8. Megavoordeel voor studenten, scholieren en docenten

Leerlingen, studenten en medewerkers van basisscholen, universiteiten en hogescholen, kunnen via SURFspot.nl in veel gevallen software aanschaffen tegen sterk gereduceerde prijzen. De kortingen liggen zo rond de 50 procent, met uitschieters tot maar liefst 90 procent. Zo betaalt u voor Microsoft Office Professional Plus 2010 via SURFspot.nl op moment van schrijven slechts 59,75 euro. Normaal kost deze software een veelvoud van dit bedrag. Uw onderwijsinstelling moet echter wel een licentieovereenkomst afgesloten hebben, anders valt u helaas buiten de boot. In dat geval is het verstandig om uw onderwijsinstelling te informeren over deze mogelijkheid, zodat u in de toekomst wellicht wel voor korting in aanmerking komt. Zodra u op SURFspot.nl bent ingelogd, kunt u beginnen met het uitzoeken van software. De software die u via SURFspot.nl bestelt, kan worden gedownload of u ontvangt een schijfje via de post thuis.

© PXimport

Studenten en scholieren kunnen op surfspot.nl terecht voor aantrekkelijk geprijsde software.

9. Soorten licenties

Het aanbod dat u op SURFspot.nl te zien krijgt, hangt af van het soort licenties dat de onderwijsinstelling heeft afgesloten. Een student aan de ene universiteit kan zodoende andere software te zien krijgen dan een vriend of vriendin die aan een andere universiteit studeert. In het algemeen onderscheidt SURFspot.nl twee soorten licenties. Allereerst zijn dat de individuele licenties. Deze zijn voor iedereen die toegang tot de website heeft beschikbaar, ongeacht studie of instelling. Generieke software zoals die van Microsoft, Adobe en beveiligingssoftware zoals virusscanners, zijn voorbeelden van individuele licenties. Daarnaast zijn er speciale licenties die u alleen te zien krijgt als uw onderwijsinstelling daar een overeenkomst voor heeft afgesloten. Het gaat dan vooral om specialistische software, zoals voor biomedische wetenschappen of een wiskundige opleiding.

10. Alleen in de thuissituatie

Dat u via SURFspot.nl zulke enorme kortingen krijgt, betekent uiteraard wel dat er speciale voorwaarden aan het gebruik van de software gesteld worden. De precieze gebruiksvoorwaarden variëren en staan op de website bij de producten omschreven. Hier staat bijvoorbeeld of een softwarepakket één of meerdere keren geïnstalleerd mag worden. Over het algemeen mag de software alleen in de privéomgeving gebruikt worden in het kader van studie, onderzoek of werk voor de onderwijsinstelling. Commercieel gebruik is nooit toegestaan. Verder bestaan er ook individuele licenties met een eeuwigdurend gebruiksrecht. Die software mag u ook blijven gebruiken nadat er geen relatie met de onderwijsinstelling meer is, met andere woorden: zodra de studie is afgelopen of u niet meer bij een onderwijsinstelling in dienst bent. De beperking dat het niet om commercieel gebruik mag gaan, blijft wel gelden.

11. Voordelige software via Slim.nl

Ook leerlingen, ouders en medewerkers van het voortgezet onderwijs, of een MBO/ROC-instelling, hebben bijna altijd de mogelijkheid software aan te schaffen tegen fikse kortingen, die kunnen oplopen tot maar liefst 90 procent. Daarvoor kunt u terecht op Slim.nl. Op de website vindt u onder meer software van Microsoft, Apple, Adobe, Corel, Symantec en McAfee. U hoeft zich alleen maar op de website te registeren en aan te geven om welke school het gaat. Inmiddels hebben nagenoeg alle middelbare scholen een licentieovereenkomst afgesloten, dus de kans dat u buiten de boot valt is klein. Overigens moet de school het gebruik van Slim.nl door leerlingen en medewerkers wel toestaan. De software die u aanschaft is bedoeld voor thuisgebruik. Dit betekent dat iedereen in het gezin er gebruik van mag maken. Commercieel en professioneel gebruik is nadrukkelijk verboden. Per account mag van elk product één exemplaar per versie aangeschaft worden en de door u bestelde software wordt binnen vierentwintig uur na betaling toegestuurd. Afhankelijk van het type software kan een product één tot drie keer geïnstalleerd worden. Bij Windows 7 kan dit bijvoorbeeld één keer, terwijl de meeste virusscanners drie keer te installeren zijn. Zodra de leerling of medewerker niet meer aan het middelbaar onderwijs is verbonden, kan er helaas niet meer via Slim.nl besteld worden.

© PXimport

Op slim.nl krijgen leerlingen, ouders en medewerkers van middelbare scholen fikse kortingen.

Telefoonsoftware

Software die u voor uw mobiel koopt, kan gebonden zijn aan het toestel. Koopt u een nieuwe telefoon, dan moet u in die gevallen ook een nieuwe licentie voor de software kopen. Andere software is wel kosteloos naar een nieuwe telefoon over te zetten, maar bijvoorbeeld alleen zolang u op hetzelfde platform blijft (zoals iOS (Apple) of Android). Soms mag u een beperkt aantal keren van telefoon wisselen. Een licentie gekoppeld aan de geheugenkaart van de telefoon, komt ook sporadisch voor. Voordeel is dat u het kaartje eenvoudig kunt meenemen naar een nieuw toestel. Gaat de kaart echter kapot of wilt u een kaartje met meer opslagruimte kopen, dan moet u een nieuwe licentiecode of activeringscode aanvragen. Het hangt van de softwareleverancier af of dit kosteloos is.

12. Freeware

Behalve commerciële software, bestaan er ook bergen programma's die u zomaar gratis mag gebruiken. Zoals de zogeheten freeware. Behalve dat u voor deze software niets hoeft te betalen, mag u het ook nog eens aan anderen geven. Voorwaarde is wel dat u er geen geld voor vraagt en dat u de software niet verandert. Ook bij freeware kan de maker voorwaarden aan het gebruik van de software stellen. Zo mogen sommige programma's alleen in een privésituatie of voor educatieve doeleinden gebruikt worden en niet commercieel of beroepsmatig. Dit wordt dan altijd op de website of tijdens de installatie van het programma duidelijk gemaakt. Als commercieel gebruik niet is toegestaan, is er vaak ook een betaalde versie van het programma beschikbaar. Soms gaat het dan om een uitgebreidere versie, hoewel het ook exact dezelfde uitvoering kan zijn.

© PXimport

Commercieel gebruik van freeware is niet altijd toegestaan.

13. Gratis met beperkingen

Bepaalde software is slechts een beperkte tijd gratis te gebruiken. Het gaat dan meestal om shareware. Tijdens een periode van bijvoorbeeld dertig dagen mag u de software vrijblijvend uitproberen om te kijken of het iets voor u is. Is dat niet het geval, dan wordt u geacht te stoppen met het gebruik en de software van uw systeem te verwijderen. Tijdens de proefperiode is in het gunstigste geval alle functionaliteit onbeperkt te gebruiken, maar het kan ook zijn dat niet alles werkt. Geavanceerde opties zijn dan uitgeschakeld, u kunt uw werk niet opslaan, of ziet u een watermerk op bijvoorbeeld een bewerkte foto. Enkel als extra prikkel om u het pakket te laten kopen. Ook nu kunnen er meerdere varianten van het programma zijn. Voor privégebruik betaalt u dan bijvoorbeeld minder en mag u de software op meerdere pc's installeren, terwijl een zakelijke licentie hoger geprijsd is en gebonden is aan één systeem.

© PXimport

Een betaalde versie biedt vaak meer mogelijkheden.

14. Opensource

Onder de voorwaarden van freeware mag u een programma gratis gebruiken en verspreiden. Bij opensource-software is daarnaast ook de broncode vrij toegankelijk. Oftewel de originele programmacode die de programmeur in elkaar gesleuteld heeft. In theorie mag iedereen die er zin in heeft aan het programma werken en het resultaat beschikbaar stellen aan anderen. Daar mag zelfs geld voor gevraagd worden. Er bestaan meerdere licentievormen voor opensource-programma's, zodat de precieze vrijheden en beperkingen variëren. Zolang u de software alleen maar wilt gebruiken en u geen plannen hebt om zelf een nieuwe versie te bouwen of de software door te verkopen, hebt u daar verder geen omkijken naar. Er is enorm veel opensource-software beschikbaar, zoals via de website Sourceforge. En zoals we bijna allemaal weten, zijn complete besturingssystemen zoals Linux en Android ook opensource!

15. Creative Commons

Software, maar ook films, muziek, digitale boeken, foto's en allerlei andere creatieve uitingen, worden tegenwoordig steeds vaker gratis ter beschikking gesteld met een zogeheten Creative Commons-licentie. Bij deze licentie geeft de maker precies aan wat wel en niet is toegestaan met zijn of haar werk. Zo kan commercieel gebruik worden toegestaan of worden verboden. Ook is aan te geven of het werk door anderen mag worden aangepast en indien aanpassen inderdaad mag, of de originele licentievoorwaarden dan moeten blijven gelden. De vrijheden en beperkingen worden aangeven met pictogrammen en afkortingen.

© PXimport

Symbolen geven vrijheden en beperkingen van een Creative Commons-licentie aan.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten