Thuiskopie eist heffing op smartphone, tablet en pc

Uit de eerste nieuwe onderhandelingsronde bij overlegorgaan SONT blijkt dat stichting de Thuiskopie de heffingen aanzienlijk wil uitbreiden, zowel qua vergoedingen als het aantal 'heffingsplichtige' dragers.

60 miljoen thuiskopieheffing

In totaal heeft de Thuiskopie de vergoedingen voor 2013 beraamd op zo'n 60 miljoen euro, bevestigen verschillende bronnen tegenover Webwereld.

Dat bedrag wordt uitgesmeerd over een waaier aan 'dragers', waardoor er een heffing komt op onder meer smartphones, tablets, laptops, settopboxen, pc's en losse geheugenkaartjes.

De hardwaremakers, vertegenwoordigd door STOBI, FIAR en ICT-Office, vinden het bedrag uit de lucht gegrepen. STOBI heeft daarom consultancybureau Price Waterhouse Coopers (PwC) opdracht gegeven om de daadwerkelijke schade door thuiskopiëren voor rechthebbenden te onderzoeken.

Kabinet gedwongen tot ontdooiing

Tot nog toe is er in Nederland alleen een thuiskopieheffing op blanco cd- en dvd-schijfjes. De Thuiskopie wil de heffingen al jarenlang uitbreiden naar mp3-spelers en harddiskrecorders, maar het kabinet stak daar een stokje voor door het stelsel te bevriezen. Dit nadat in 2007 mismanagement en het oppotten van ruim 50 miljoen euro door stichting de Thuiskopie aan het licht kwamen.

Door de bevriezing is de opbrengst van de heffing echter gestaag achteruit gelopen, omdat blanco schijfjes steeds minder worden verkocht. In 2005 kreeg de Thuiskopie nog zo'n 26 miljoen euro binnen, in 2011 was dat teruggelopen tot 9 miljoen euro, volgens cijfers van de stichting.

Deze ontwikkeling, plus een voor de Staat vernietigend arrest afgelopen maart, noopt het kabinet om het stelsel weer te ontdooien voor 2013. In de herfst wil staatssecretaris Fred Teeven de knoop doorhakken, maar eerst wordt er onderhandeld in de SONT. Aanstaande dinsdag is de volgende bijeenkomst, waar voor het eerst in meer dan 7 jaar alle belanghebbenden zullen aanschuiven.

Echte schade veel lager

"We zijn bereid de schade die rechthebbenden lijden te vergoeden. Maar die schade moet wel objectief worden vastgesteld", reageert Léon Rijnbeek, voorzitter van STOBI. Vandaar het onderzoek van PwC om vast te stellen wat de daadwerkelijke schade is die wordt veroorzaakt door het privékopiëren. Deze schade wordt berekend op basis van het zogenaamde substitutie-effect: in hoeverre zou de consument in plaats van een kopie een song, album of film hebben aangeschaft?

Uit een vergelijkbaar onderzoeksrapport van PwC in Spanje, waar Webwereld over beschikt (zie onderaan), blijkt dat de maximale daadwerkelijke 'kopieerschade' voor rechthebbenden per jaar slechts 5,37 miljoen euro voor muziek is en 7,84 miljoen voor tv- en filmproducties.

Spaanse stekker uit thuiskopie

Na dit rapport besloot de Spaanse overheid vorig jaar, gesteund door het parlement, om de stekker helemaal uit het topzware thuiskopiestelsel te trekken. De berekende schade wordt sinds begin dit jaar direct aan rechthebbenden vergoed uit algemene belastingmiddelen.

Als je het Spaanse PwC-onderzoek extrapoleert naar Nederland dan zou er in ons land jaarlijks een kopieerschade zijn van respectievelijk circa 2 miljoen (muziek) en 3 miljoen euro (films).

De Nederlandse situatie is echter niet direct vergelijkbaar met de Spaanse, omdat hier ook vergoedingen gelden voor downloaden uit illegale bron. STOBI wil dat liever niet vergoeden, maar schikt zich vooralsnog in deze Nederlandse gedoogconstructie. Voorzitter Rijnbeek: "Het gaat ons om de concrete schade door kopiëren uit legale en illegale bron."

Onder protest onderhandelen

FIAR, de organisatie die de fabrikanten van consumentenelektronica vertegenwoordigt, weigerde tot nu toe überhaupt rond de tafel te gaan zitten bij SONT. Maar de nieuwe situatie dwingt hen om aan te schuiven, vertelt André Habets, directeur van FIAR, aan Webwereld. "Met tegenzin gaan we, we moeten wel. Maar het is treurig om te gaan praten over nieuwe heffingen terwijl de methodieken zo zijn achterhaald." FIAR steunt het onderzoek van PwC naar de thuiskopieerschade.

Ook ICT-Office was niet aanwezig bij eerdere bijeenkomsten van de SONT, maar zal vanaf nu wel aanschuiven, omdat niet meezitten "contraproductief" is, zegt woordvoerder Dirk van Roode. "We hebben wel begrip voor de situatie van de staatssecretaris, maar we zijn er niet blij mee. Stichting de Thuiskopie wil nu een heffing op zo'n beetje alles waar geheugen inzit of geheugen in kan, ongeacht of het gebruikt wordt om te kopiëren."

ICT-Office is dan ook positief over de geplande studie naar de concrete schade van thuiskopiëren. De ICT-brancheorganisatie blijft echter fundamentele bezwaren tegen het hele thuiskopiestelsel houden.

Oneerlijk, onrechtvaardig, oncontroleerbaar

Van Roode: "Het stelsel levert een enorme rompslomp en overhead op. Minder dan de helft van de vergoedingen komt uiteindelijk bij de artiesten uit. En de fabrikanten en winkeliers krijgen ook nog extra kosten voor de kiezen door al die administratie."

Bovendien profiteert de staat ook nog van het thuiskopiestelsel, want de BTW op schijfjes en apparaten met harddisks wordt berekend ná de heffing, legt De Roode uit. "De klant betaalt dus BTW over de heffing. Dat is natuurlijk bizar. Alles komt bij de consument terecht, die financieel een oor wordt aangenaaid. Uiteindelijk zijn de maatschappelijke kosten enorm, en het systeem oneerlijk, onrechtvaardig en oncontroleerbaar."

Thuiskopie: alle opties open

Stichting de Thuiskopie kan "vanwege de lopende onderhandelingen" het bedrag van 60 miljoen niet bevestigen. "Allereerst dient per type drager te worden vastgesteld wat een redelijke vergoeding is" aldus Jochem Donker, jurist bij Thuiskopie, in een reactie.

Wel maakt de stichting duidelijk dat een uitbreiding van de heffing naar andere, nieuwe dragers aan de orde is. "Alle opties staan open qua soorten dragers."

Thuiskopie baseert zich daarbij op het arrest van afgelopen maart. Het Haagse Gerechtshof stelde toen vast dat het het gaat om "een billijke vergoeding voor die apparaten waarmee voor een meer dan verwaarloosbaar gedeelte thuiskopieën worden gemaakt."

Volgens Stichting de Thuiskopie is de insteek van een door de hardware-industrie geïnitieerd en betaald onderzoek veel te smal. "Het gaat niet alleen om alleen substitutie, maar consumenten hechten ook een bepaalde waarde aan het kopiëren van media om een film of muziekcollectie aan te leggen, terwijl ze misschien niet in alle gevallen van plan waren het origineel te kopen. Bovendien zijn er nogal wat verschillen met de situatie in Spanje waarop dat rapport kennelijk betrekking heeft", aldus Donker.

Bron: Webwereld.nl