Misschien verbaast het u, maar bijna het hele internet draait op Linux. De meeste webservers, mailservers, DNS-servers en heel wat andere servers zijn op Linux gebaseerd. Linux is dan ook een flexibeler en stabieler serverbesturingssysteem dan Windows. En het leuke aan Linux is dat het gratis is en dat u daardoor - met genoeg tijd en volharding - zelf uw eigen servers op kunt zetten. Waarom zou u zelf een Linux-server installeren? Mail gebruikt u toch gratis bij Google, Microsoft of uw internetprovider? En een blog plaatst u toch al gratis op Blogger.com of WordPress.com? Dat klopt. Er bestaan heel wat gratis diensten die eenvoudig te gebruiken zijn en waarvoor u zelf niets hoeft te installeren. Maar al deze diensten hebben ook nadelen: vertrouwt u uw privé-informatie aan deze bedrijven toe? Wilt u dat niet liever zelf beheren op uw eigen computer? We tonen u hoe dat gaat met Ubuntu Server.

Ubuntu Server

Er zijn heel wat verschillende Linux-distributies, maar wij kiezen voor Ubuntu Server versie 10.04. Deze garandeert updates tot april 2015. Dat is wel prettig: u hoeft dan niet zo snel te upgraden naar een nieuwere versie, die uw moeizaam geconfigureerde serverprogramma's in de war kan brengen. Ubuntu Server is de servervariant van de populaire Linux-distributie Ubuntu. Het grote verschil is dat deze variant geen grafische schil heeft, waardoor u alle taken moet uitvoeren door commando's in te typen.

 

© PXimport

LAMP

LAMP is een afkorting voor Linux, Apache, MySQL en PHP; een populaire combinatie van gratis programma's die de basis vormt van heel wat websites. Aan de 'onderkant' van LAMP staat het besturingssysteem Linux, waarop dan Apache draait: de populairste webserver op internet. Wilt u een website met heel wat inhoud die vaak verandert - zoals een webwinkel of blog - dan hebt u ook een databank nodig: MySQL. De laatste component is PHP, een eenvoudig te gebruiken programmeertaal. Een LAMP-server maakt u klaar voor heel wat contentmanagementsystemen (CMS) en blogs, zoals Drupal en WordPress.

1. Opstarten

Download het iso-bestand van de nieuwste Ubuntu Server. Kies de 64bit-versie als u een 64bit-processor hebt (zoals de meeste nieuwe processors behalve de Intel Atom). Volg daarna de instructies op de webpagina om het iso-bestand op cd te schrijven of op een usb-stick te zetten. Start nu uw computer op vanaf het gekozen medium en kies in de eerste stap van de installatie uw gewenste taal. Neem gerust Nederlands, want de vertalingen zijn vrij goed. Na de keuze van de taal drukt u op Enter om Ubuntu Server installeren te kiezen.

© PXimport

2. Land en toetsenbord

Kies met de pijltjestoetsen uw land uit de lijst en bevestig met Enter. Daarna wordt uw toetsenbordindeling gevraagd. Druk op Nee om de toetsenbordindeling niet automatisch te laten detecteren en kies dan uw land uit de lijst. De standaardwaarde voor de variant van uw toetsenbordindeling is in de meeste gevallen juist. Hierna wordt de netwerkverbinding automatisch met DHCP ingesteld. Zorg dus dat uw server-computer op het netwerk aangesloten is en een IP-adres van uw router krijgt. Daarna kunt u de computer een naam geven en kiest u de tijdzone waarin u zich bevindt.

© PXimport

3. Encryptie

Nu de schijfindeler. We gaan ervan uit dat u de volledige harde schijf voor Ubuntu Server gaat gebruiken. U hebt verschillende keuzes, wij kiezen voor Begeleid - benut gehele schijf en gebruik LVM met encryptie. Het voordeel van deze optie is dat al uw bestanden versleuteld zijn, het nadeel is dat u telkens bij het opstarten van de server een wachtzin moet ingeven en dus een toetsenbord moet aansluiten. Een ander nadeel is dat u al uw gegevens kwijt bent als u uw wachtzin vergeet! Wilt u geen encryptie, dan kiest u gewoon de standaardoptie Begeleid - benut gehele schijf en gebruik LVM.

© PXimport

4. Schijvendans

Kies daarna de schijf waarop u Ubuntu wilt installeren en bevestig in de volgende stap dat u de nieuwe schijfindeling wilt doorvoeren. Als u voor encryptie gekozen hebt, moet u daarna de wachtzin kiezen waarmee uw schijf versleuteld wordt. Tot slot kiest u hoeveel ruimte van de harde schijf u wilt gebruiken: kies gewoon de standaardwaarde, die het maximum gebruikt. Als u de schijfindeling daarna bevestigt, wordt de harde schijf gepartitioneerd en wordt tot slot het basissysteem van Ubuntu Server geïnstalleerd.

© PXimport

5. Naam

Geef nu achtereenvolgens uw volledige naam in, een (korte) gebruikersnaam en een wachtwoord. U hebt de keuze om de map van de gebruiker met persoonlijke bestanden te versleutelen. Indien u niet gekozen hebt voor de optie om de gehele schijf te versleutelen, is het aan te raden om tenminste uw persoonlijke map te versleutelen. De HTTP-proxy in de stap erna kunt u in de meeste gevallen leeg laten. Kies in de volgende stap voor Beveiligingsupdates automatisch installeren, zodat u daar tenminste zelf niet meer op hoeft te letten.

© PXimport

6. LAMP

Tot slot kunt u kiezen om een voorgedefinieerde softwarecollectie te installeren. Aangezien we voor een volgend artikel LAMP nodig hebben, gaat u nu al met de pijltjestoetsen naar de optie LAMP server, drukt u op de spatiebalk en daarna op Enter. Maak een wachtwoord aan voor de root-gebruiker van de databank MySQL, en onthoud dit goed voor volgend artikel. Alle pakketten worden geïnstalleerd. Op het einde bevestigt u dat u de opstartlader GRUB in het Master Boot Record (MBR) van de harde schijf installeert. Verwijder na de installatie de cd of usb-stick en kies Volgende om de pc te herstarten.

© PXimport

7. PuTTY

U kunt nu vanaf een andere computer met Windows inloggen op uw Linux-server dankzij het (Engelstalige) programma PuTTY. Start het programma op en vul het IP-adres van uw server in. Controleer of het verbindingstype op SSH staat en de poort op 22, en klik dan op Open. U kunt deze sessie opslaan door een sessienaam in te typen onder Saved Sessions en op Save te klikken. De volgende keer dat u op uw server wilt inloggen, selecteert u dan gewoon de sessie uit de lijst, klikt u op Load en daarna Open.

© PXimport

8. Sleutels

De eerste keer dat u met PuTTY inlogt, krijgt u een waarschuwing dat de sleutel van de server nog niet bekend is. OpenSSH gebruikt namelijk cryptografische sleutels om de communicatie tussen de twee computers te encrypteren. PuTTY toont een 'fingerprint' van de sleutel, deze kunt u, als u echt zeker wilt weten dat u op uw Ubuntu-server aan het inloggen bent, controleren met de uitvoer die u krijgt als u rechtstreeks met het toetsenbord op uw server inlogt en daar het commando ssh-keygen -lf /etc/ssh/ssh_host_rsa_key intypt. Als u het vertrouwt, klikt u gewoon op Ja.

© PXimport

9. Inloggen

Vul nu achtereenvolgens uw ­gebruikersnaam en wachtwoord in in het zwarte venster dat PuTTY u toont. Daarna krijgt u dezelfde statistieken te zien als toen u via het toetsenbord van uw server zelf inlogde. Vanaf nu kunt u allerlei Linux-commando's in het venster van PuTTY intypen alsof u een toetsenbord en scherm aan de server hebt hangen. U kunt uw server nu dus ook ergens plaatsen waar hij niet in de weg staat, zolang hij maar op uw lokaal netwerk aangesloten is.

© PXimport

10. Zelfhulpprogramma

Zowat elke Linux-opdracht heeft een eigen ingebouwde helpfunctie. Wilt u bijvoorbeeld weten wat het commando apt-get allemaal kan, dan typt u apt-get --help in, waarna u een hele lijst met uitleg te zien krijgt. Wilt u nog meer informatie, typ dan man apt-get in. Het programma 'man' kan voor elke opdracht de 'manual page' tonen, de handleiding dus. U kunt hierin scrollen met PageUp/PageDown en de pijltjestoetsen. Door op Q te drukken verlaat u het programma. De beste manier om opdrachten te leren is dan ook door de man-pagina's ervan door te lezen.

© PXimport

Linux-server in VirtualBox

Hebt u geen extra computer bij de hand en wilt u niet onmiddellijk voor een virtuele machine betalen? Dan is er nog een eenvoudige oplossing om eens een Linux-server uit te proberen: installeer Ubuntu Server in een virtuele machine als VirtualBox. Zo kunt u risicoloos onze uitleg uitproberen in een virtuele machine in uw vertrouwde Windows-omgeving. Als u tevreden bent en wat ervaring met Ubuntu hebt opgedaan, kunt u later de installatie overdoen op een echte computer. Meer over de installatie in VirtualBox leest u aan het einde van dit artikel in stap 13 en 14.

  

© PXimport

Oude pc als server

Hebt u nog een oude pc staan die u toch niet meer gebruikt of die te traag is om uw games op te spelen? Dan kunt u daar perfect Ubuntu Server op installeren: 128 MB RAM en 1 GB harde-schijfruimte is voldoende. En aangezien het een server is die u ook via het netwerk kunt beheren, hoeft u geen toetsenbord, muis en scherm aan de computer te hangen. Behalve even tijdens de installatie. Wilt u een professionelere server buiten het huis, dan kunt u voor 10 tot 20 euro per maand terecht bij heel wat hostingproviders die een virtual private server (VPS) aanbieden.

Linux-server op uw NAS

Misschien hebt u al een Linux-server, namelijk op uw NAS. Een NAS is eigenlijk gewoon een energiezuinige computer waar een besturingssysteem op staat met een bestandsserver. Meestal gaat het om een speciale minimale Linux-versie, en soms biedt uw NAS ook de mogelijkheid om zijn functionaliteit uit te breiden met bijvoorbeeld LAMP. Uw NAS als Linux-server gebruiken is dus een eenvoudige oplossing als u geen extra computer hebt. Maar weet wel dat veel Linux-systemen op een NAS niet zo flexibel zijn en dat veel functionaliteit wordt afgeschermd.

11. Aanvullingen

Linux kan u ook helpen tijdens het intypen van opdrachten: hebt u het begin van een opdracht ingetypt maar weet u de rest niet meer, dan hoeft u maar twee keer op de Tab-toets te drukken om suggesties te zien. Is er slechts één mogelijke aanvulling, dan wordt de naam van de opdracht zelfs volledig aangevuld. Als de lijst met vervolledigingen langer is dan uw scherm of PuTTY-venster, dan staat er onderaan --More--. Drukt u dan op de spatiebalk, dan krijgt u het volgende scherm te zien. Drukt u op Q, dan wordt de lijst verlaten. De Tab-toets werkt ook bij bestandsnamen.

© PXimport

Inloggen

Bij het opstarten van Ubuntu Server, moet u uw wachtzin voor de harde schijf ingeven, tenminste als u tijdens de installatie gekozen hebt voor de encryptie van uw harde schijf. Daarna start Ubuntu Server allerlei systeemprogramma's op en kunt u tot slot inloggen door uw gebruikersnaam en wachtwoord in te geven en op Enter te drukken.

 

© PXimport

Statistieken

Als u eenmaal ingelogd bent krijgt u wat statistieken te zien, zoals het verbruik van het geheugen en de harde schijf, hoeveel pakketten er updates moeten krijgen en het IP-adres van de computer. Noteer het IP-adres voor de netwerkinterface met de naam eth0. Omdat we ervan uitgaan dat u uw server wilt laten opstarten zonder er een toetsenbord en scherm aan te hangen, moet u op uw server kunnen inloggen via het netwerk. Hiervoor heeft u dit IP-adres nodig.

Root

Om ervoor te zorgen dat u op uw server kunt inloggen, installeert u de OpenSSH-server met het commando sudo apt-get install openssh-server. Het commando apt-get install installeert een programma. Als gewone gebruiker kunt u dit niet doen, met het commando sudo ervoor kan dit wel. U voert het commando dan uit als root-gebruiker (vergelijkbaar met als administrator in Windows), en uw wachtwoord wordt gevraagd. Zo wordt voorkomen dat iemand die toevallig voorbijkomt terwijl u ingelogd staat maar even afwezig bent, met één commando programma's installeert of uw hele harde schijf wist. Typ na de installatie van OpenSSH exit in om uit te loggen en verwijder dan gerust het toetsenbord en het scherm.

12. Toegang tot uw server

Even heel iets anders: zowel bij een NAS als een pc zit de server in uw eigen lokale netwerk. Als u wilt dat anderen toegang tot uw server hebben (om bijvoorbeeld uw blog te zien), dan moet u op uw router port forwarding configureren. U hebt thuis ook een vast IP-adres nodig, ofwel moet u een dienst als DynDNS gebruiken die uw veranderlijk IP-adres aan een vaste domeinnaam koppelt. Hebt u liever een VPS, een professionelere server buitenshuis, dan is deze toegang automatisch geregeld.

© PXimport

13. Ubuntu in VirtualBox

Zoals in het begin van dit artikel gezegd, kunt u Ubuntu eens testen in VirtualBox. Installeer VirtualBox en open het. Klik op Nieuw en geef een naam in. Kies als besturingssysteem Linux en als versie Ubuntu. Als geheugen is 512 MB zeker voldoende. Zorg er wel voor dat Windows zelf nog genoeg RAM over heeft, want zolang uw virtuele machine draait wordt deze 512 MB gebruikt. Maak nu een nieuwe virtuele harde schijf aan. De voorgestelde grootte van 8 GB is ruim voldoende voor een test. Kies voor Dynamisch uit te breiden opslag omdat dit de minste ruimte gebruikt. Klik twee keer op Klaar.

© PXimport

14. Eigenschappen

Selecteer de virtuele machine en klik op Instellingen. Ga naar Opslag en klik op het icoontje van de cd-rom. Klik op het icoontje van de map met het groene pijltje en daarna op Toevoegen. Selecteer de locatie van het iso-bestand van Ubuntu Server 10.04 dat u in stap 1 al gedownload hebt. Ga nu naar het tabblad Netwerk en wijzig het type netwerk van de standaardwaarde NAT naar Netwerk bridge adapter, waarna u uw netwerkkaart selecteert. Klik op OK en start uw virtuele machine. De installatie van Ubuntu Server begint en is hierna via heel uw netwerk bereikbaar. Vergeet achteraf niet de virtuele cd-rom te verwijderen.

© PXimport

15. En verder

Dat was het voorlopig. We hebben nog niet veel spannends gedaan, maar u hebt nu een eigen Linux-server die klaar is om er allerlei serversoftware op te installeren. In het volgende nummer bekijken we onze LAMP-installatie en tonen we u hoe u een website online zet. Daarbij installeren we ook WordPress zodat u zelf een blog kunt beheren. In het nummer erna bezorgen we u uw eigen mailserver. Wie ondertussen al wat wil experimenteren, vindt meer informatie in de Ubuntu Server Guide.

© PXimport

Webgebaseerd beheer

Als u een grafische, webgebaseerde manier wilt om uw Ubuntu-server te beheren, kunt u het programma eBox installeren met het commando sudo apt-get install ebox. Hierdoor worden automatisch ook heel wat andere programma's geïnstalleerd, dus u moet nog met Enter bevestigen dat u dit wilt doen. U krijgt tijdens de installatie de vraag om een beheerderswachtwoord voor de webinterface van eBox te kiezen. Bevestig het gebruik van poort 443 voor https.

 

© PXimport

In uw browser

Navigeer nu in Firefox (Internet Explorer is nog niet ondersteund) naar https://IPADRES/ebox, waarbij u IPADRES vervangt door het IP-adres van uw Linux-server. Firefox meldt dan dat er een probleem is met het beveiligingscertificaat van de website, maar u kunt gerust doorgaan want het gaat om een zelf ondertekend certificaat. Klik daarom op Uitzondering toevoegen... en daarna op Beveiligingsuitzondering bevestigen. Geef dan het beheerderswachtwoord in dat u tijdens de installatie van eBox gekozen hebt.

Dashboard

In het Dashboard krijgt u wat algemene informatie te zien, waar u zelf nog extra widgets aan kunt toevoegen. Verder kunt u nog de basismodules inschakelen, het eBox-wachtwoord veranderen, het schijfverbruik in een grafiek bekijken, en de server uitschakelen of herstarten. U kunt extra mogelijkheden aan deze webinterface toevoegen door extra pakketten te installeren, zoals ebox-printers om een aangesloten printer te delen en ebox-samba om bestanden te delen met Windows-computers.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten