© PXimport

Is jouw pc klaar voor de winter?

Geplaatst: 16 december 2016 - 05:14

Aangepast: 24 november 2022 - 12:18

Jochem de Goede

Het is altijd verstandig om een vinger aan de pols te houden, zodat je pc altijd optimaal draait. Hierdoor kun je hardwareproblemen vroeg herkennen en voorkomen dat er een defect optreedt. Hoe je je pc op de pijnbank legt en tijdens de donkere dagen een betrouwbare indoor-kameraad in huis hebt, vertellen we je in dit artikel.

Tijdens de winterdagen zitten we over het algemeen vaker achter de computer dan in de zomer. Het is daarom des te belangrijker dat tijdens deze koude, donkere periode je pc goed werkt. Om problemen te voorkomen, is het goed om af en toe een aantal tests uit te voeren en de gezondheid van alle componenten in de gaten te houden. Hiervoor beginnen we bij de schijf, waarbij we zowel de harde schijf als de SSD behandelen. Beide zijn essentiële onderdelen, want daar bevinden zich al je bestanden.

Als de schijf faalt, kost het veel tijd om Windows opnieuw te installeren, alle bestanden weer terug te zetten en je eigen software te installeren. Andere onderdelen zijn echter ook belangrijk. Denk dan bijvoorbeeld aan het geheugen. Als dat stukgaat, is de pc ineens in zijn geheel onbruikbaar. Verder behandelen we de videokaart, de accu en de voeding. Indien van toepassing geven we je ook tips hoe je het leven van een computeronderdeel kunt verlengen.

Betrouwbaarheid computeronderdelen?

Schijven kunnen vanwege allerlei redenen falen. Een van de ernstigste problemen die zich voor kunnen doen bij een traditionele harde schijf, is een defecte leeskop. Deze kan dan de schijf bekrassen, met als resultaat dat je kunt fluiten naar de data op de schijf. Als de leeskop crasht, is je schijf snel in zijn geheel defect. Er zijn echter ook defecten die gedurende een periode steeds erger kunnen worden, zoals bijvoorbeeld beschadigde sectoren. Het liefste herken je die natuurlijk zo snel mogelijk.

Om te verifiëren of je harde schijf of SSD nog goed werkt, is het nodig om de SMART-status van een schijf uit te lezen. Hiervoor kun je bijvoorbeeld gebruikmaken van een programma als Crystal Disk Info, dat voor zowel harde schijven als SSD’s deze status uit kan lezen. Klik bij Standard Edition in de kolom Portable (zip) waarna er een zip-bestand wordt gedownload. Pak deze op een bereikbare locatie uit en klik op DiskInfoX64.exe om het programma te openen. Je ziet direct informatie over de schijf. Links in beeld staat de Gezondheidstoestand waaraan je ziet hoe gezond de schijf nog is. Daarnaast lees je algemene informatie over de schijf, zoals firmwareversie, serienummer en het totale aantal lees- en schrijfacties. Bovenaan in het programma kun je andere schijven controleren.

Crystal Disk Info leest de SMART-status uit en geeft de gezondheid van je schijven aan.

© PXimport

SMART

Onderaan bevinden zich de verschillende SMART-attributen. Je ziet bij de SMART-attributen vijf kolommen: ID, Kenmerk, Huidig, Slechtste en Drempel. Hieronder vind je een aantal belangrijke attributen die aangeven hoe goed je schijf het doet. Een belangrijke hiervan is Reallocated Sectors Count, dit geeft het aantal verplaatste sectoren aan. De schijf is in vele sectoren verdeeld. Op het moment dat een sector fysiek beschadigd is, zal de schijf automatisch actie ondernemen. Die actie is zorgen dat er geen data meer weggeschreven kunnen worden naar die sector. Daarom wordt die sector reallocated, oftewel doorverwezen, naar een andere sector. Alle data die dan dus eigenlijk op die beschadigde sector weggeschreven worden, komen dan op een wel werkende sector terecht. Reported Uncorrectable Errors geeft het aantal fouten dat de schijf niet meer kan herstellen aan.

Hoe lees je nu al die getallen uit? Waar je in het algemeen op moet letten is dat de waarde bij Huidig zo hoog mogelijk is, minstens zo hoog als de waarde bij Drempel. Op het moment dat de huidig-waarde lager is dan de drempel-waarde, is je schijf aan het falen.

Klik op 10 [DEC] bij Raw-waarden om het werkelijke aantal beschadigde sectoren in te zien.

© PXimport

Je intern geheugen, oftewel RAM, kan ook problemen geven. Hierbij spreken we van soft- en hard-errors. Een soft-error is een tijdelijke fout die kan optreden vanwege extreme hitte, magnetische storingen, maar ook vanwege minieme fouten in het geheugen zelf. Zulke fouten kunnen door middel van een herstart vaak worden hersteld, maar er is een kans dat ze een hard-error worden. Een hard-error is een onherstelbare en fysieke fout in het geheugen. Die error wordt veroorzaakt door een fout in het elektrische circuit of door een fout bij het maken van het geheugen, en resulteert dus stelselmatig in problemen. Je krijgt bijvoorbeeld Windows-crashes, de pc wil niet opstarten of Windows bevriest.

Windows heeft een ingebouwd programma om het geheugen te testen. Hiervoor open je het startmenu en typ je Windows Geheugencontrole. Druk op Enter waarna het programma geopend wordt. Je kunt ervoor kiezen direct problemen op te sporen, door op Nu opnieuw opstarten en zoeken naar problemen te klikken. De pc wordt dan herstart en het geheugen wordt gecontroleerd. Schrik niet: je wordt bij het opnieuw starten met een Windows XP-achtig scherm verwelkomd, zelfs in Windows 10. Na 20 tot 30 minuten is de controle klaar en herstart de pc automatisch. Na het aanmelden verschijnt er een notificatie met de melding of er wel of geen fouten zijn aangetroffen. Zijn er fouten aangetroffen? Dan is het nodig om nieuw RAM aan te schaffen.

Met Windows Geheugencontrole wordt het geheugen gecontroleerd op fouten.

© PXimport

Hoe werkt geheugen?

De meest voorkomende videokaartproblemen uiten zich in vervormd beeld en in crashes. Het kan ook haperingen tijdens het gamen of videokijken opleveren. Deze problemen kunnen veroorzaakt worden door een hardware-defect van je grafische kaart, maar het kan ook andere oorzaken hebben, zoals problemen met de drivers, aansluiting, het beeldscherm of problemen met Windows.

Als je wilt controleren of je grafische kaart nog goed werkt, onderwerp je deze aan een stresstest. Daarvoor kun je bijvoorbeeld gebruikmaken van 3DMark, dat een gratis demoversie heeft. Hiervoor ga je hiernaartoe en klik je rechts op Demo downloaden. Na de installatie open je 3DMark Demo via het startmenu. Klik op Benchmarks rechtsboven en kies een geschikte benchmark. Gebruik Cloud Gate als je laptop of pc een niet zo’n krachtige gpu heeft, anders kies je voor Fire Strike of Sky Diver. Voer de benchmark een paar keer uit, maximaal vijf keer. Als alles goed werkt, hoef je je geen zorgen te maken dat je grafische kaart problemen heeft. Treden er wel fouten op, probeer het dan eerst eens met een andere kabel of een ander beeldscherm, voordat je de videokaart de schuld geeft. Biedt dit geen soelaas, dan zou het weleens tijd kunnen worden voor een nieuwe grafische kaart.

3DMark duwt je videokaart tot het uiterste om problemen bloot te leggen.

© PXimport

Dode pixels

Het komt tegenwoordig niet zo vaak meer voor, maar het euvel bestaat nog steeds: dode pixels. Controleren of je beeldscherm een of meer dode pixels heeft is eenvoudig. Zoek een YouTube-video met als titel dead pixel test, die zijn er genoeg. Laat deze video full-screen afspelen en zet de video per kleur stil. Je hebt dan de meeste kans met het blote oog de dode pixels op te sporen. Pixels die vastzitten kunnen in een zeldzaam geval spontaan weer tot leven komen. Wat daarbij kan helpen, is om heel snel van kleuren te wisselen om de pixel weer actief te krijgen. Daarvoor kun je ook die YouTube-video’s gebruiken. Anders kun je proberen de pixel met een antistatisch doekje te masseren. Heb je een dode pixel gevonden, dan kan het lastig zijn om deze bij de garantie te claimen, maar dat hangt van veel factoren af. Bijna elke fabrikant en winkel heeft een eigen beleid wat betreft dode pixels.

Op YouTube vind je veel video’s om eenvoudig dode pixels mee op te sporen.

© PXimport

Naarmate je een laptop langer gebruikt, daalt de capaciteit van je accu. Dat is heel normaal. De capaciteit hoort echter niet te snel te dalen. De meeste fabrikanten geven een jaar garantie op je laptopaccu en ze verwachten dat je met 300 accucycli zo’n 80 procent van de originele accucapaciteit behoudt. Zit je daar dus sterk onder met hetzelfde aantal cycli, dan is er iets aan de hand. Windows heeft ingebouwde software om de capaciteit van je accu te bepalen.

Daarvoor klik je met de rechtermuisknop op de startknop en kies je de optie Opdrachtprompt (administrator). Vervolgens typ je het volgende commando powercfg /batteryreport /output “C:\accurapport.html” en druk je op Enter. Blader naar de locatie die je net hebt opgegeven open het html-bestand. Belangrijk zijn de Design Capacity, Full Charge Capacity en Cycle count. De Design Capacity is hoeveel capaciteit de batterij idealiter zou moeten hebben. Die wordt echter nooit gehaald door variaties bij fabricage. De Full Charge Capacity is hoeveel capaciteit de accu heeft als die volledig opgeladen is. Een eenvoudige rekensom van die twee geeft je het percentage. Het kan zijn dat je de accu moet kalibreren, door deze helemaal naar 100 procent op te laden en te gebruiken totdat de laptop uitgaat. Als je verder naar onder scrolt zie je bij Battery capacity history hoe snel je capaciteit aan het dalen is.

Het accurapport van Windows met daarin de Design en Full Charge capacity, maar op onze laptop geen Cycle count.

© PXimport

Geef je accu een langer leven

Na een jaar normaal gebruik, houd je gemiddeld nog 80 procent capaciteit over volgens ASUS.

© PXimport

De voeding voorziet onderdelen van de pc of laptop van stroom. Als de voeding problemen geeft, veroorzaakt dit vaak problemen in andere componenten en is het onduidelijk dat de voeding de boosdoener is. Symptomen van een falende voeding zijn onder andere dat er vreemde geluiden uit de computerkast komen en dat de pc opstartproblemen vertoont, maar soms kunnen ook Windows’ gevreesde blauwe schermen duiden op problemen met de voeding. Als je alle andere onderdelen al gecontroleerd hebt en nog steeds onverklaarbare problemen hebt, is het tijd om eens kritisch naar de voeding te kijken.

Er zijn tests om de voeding te controleren, door de cpu, gpu en harde schijf tegelijk op hun maximum te laten werken. Helaas kan zo’n test de voeding permanent beschadigen. Daarom raden we het doen van zo’n test niet aan. Een alternatief is om met een voltmeter de voltages te meten, maar ook dat is niet eenvoudig en vereist specifieke hardware. Je kunt het leven van de voeding overigens verlengen door deze regelmatig stofvrij te maken.

Het programma OCCT heeft een ingebouwde test voor de voeding, maar de kans is aanwezig dat je pc dat niet overleeft.

© PXimport

Hiren’s BootCD

Hiren’s BootCD komt onder andere met een Windows XP-omgeving om problemen mee op te lossen.

© PXimport

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten